روستای هیر بزرگ با جاده آسفالته در 65 کیلومتری شمال استان قزوین و11 کیلومتری شهر رازمیان واقع شده است.و به دلیل دارا بودن حدود 3500 نفر جمعیت ثابت و مهاجر ، از بزرگترین روستا های منطقه الموت غربی محسوب می شود.البته جمعیت زمستانی روستا به 800 نفر تقلیل می یابد.خوب است بدانیم جاده ای نیز از پیشانی روستابا تمام زیبایی هایش می گذرد که به روستاهای اشکورات و پس از آن به شهر های استان گیلان می رسد. اگر از پل رودخانه نینه رود روستای ویار بگذریم ،جنگلی تنک از درختان اورس را پشت سر بگذاریم و منظره گاه ریواس های تازه را از نظر بگذرانیم و از هوای بکر و نفس آور آن لذت ببریم و مست بوی گلهای کوهی شویم با طی کردن 25 کیلومتر از جاده کوهستانی و خاکی به روستا های دیدنی گیلان می رسیم.
رونق دامداری های سنتی ،تنوع محصولات باغی و کشاورزی ،ناهمواریهای طبیعی ،باغستانهای قدیمی،چشمه خنک آب “وگل” با عث گردیده تا تمامی کسانی که به هر نوع اندک تعلقی نسبت به این روستا دارند.ایامی از تابستان را در آن جا به فعالیت اقتصادی و باغداری بگذرانند.در شمال هیر آخرین روستای منطقه یعنی روستای ویار قرار دارد.در شرق آن روستا های لطر و پراچان قرار دارند.ودر جنوب آن روستای دربند قرار دارد.و در غرب و جنوب غربی آن روستا های میلک و ورگیل قرار دادند.صخره سنگی بسیار دیدنی که تقریبا ارتفاع آن به حدود 700 متر می رسددر شرق و جنوب شرقی روستا قرار دارد.از نمادهای انحصاری این روستا محسوب می شود.و یقینا هیچ بیننده ای نمی تواند عظمت و استواری آن را فراموش کند .در صفحه ی 2318 فرهنگ معین می خوانیم: هیر ،روستایی جزء دهستان بخش معلم کلایه شهرستان قزوین ،در 27 کیلومتری باختر معلم کلایه و دارای مسیر کوهستانی 1058 تن سکنه آن است .رودخانه نینه رود آن را مشروب می سازد.دارای معادن زغال سنگ است.گفتنی است تا سال 1360 سوخت حمام عمومی روستا زغال سنگ بوده است.
زغال اخته ،فندوق ،گردو ،گیلاس و آلبالو به ترتیب عمده محصولات درختی روستا می باشند. وجود دو مزرعه پرورش ماهی قزل آلا در حاشیه رودخانه نینه رودو در دل باغستانها که نماد دیگری از دست و دلبازی نبنه رود است .بهانه ای شده تا پای عده ی زیادی ،از روستا های اطراف و همچنین از شهر قزوین به دامان این روستا باز شود.وبعضا صیادانی را می بینیم که در حاشیه نینه رود با قلابهای خود مشغول ماهیگیری می باشند.اگر ازکنا مزارع پرورش ماهی بگذریم آلاچیق های تمام چوبی را در شانه سبز نینه رود می بینیم .که از در زیر سایه درختان اطراف نوازش و نسیم خنک رودخانه چشم انتظار مهمانانی هستند که اهل تفریح و طبیعت اند.در کنار آن آلاچیق ها آب می بینی و صدای شرشر آن را که می شنوی .درخت می بینی و آواز پرنده می شنوی،آسمان آبی می بینی و با گوش دل صدای خدارا می شنوی .و اگر اندکی اهل دل باشی صدای رسای مسجد روستا را می شنوی که تورا به وضو با آب خنک نینه رود فرا می خواند.تا شکرانه این همه نعمت و زیبایی را به جای آوریی.هم اکنون که من این متن را می نویسم .تعدادی از معلمان زبر دست با سرپرستی و تجارب اداره میراث فرهنگی در بلند ترین قله نزدیک روستا موسوم به شاه رشید ،مشغول مرمت بنای تاریخی و مذهبی امامزاده برهان معروف به شاه رشید هستند که در 5 کیلومتری شمال غربی روستا واقع گردید به طوری که میانگین دمای آن 8 درجه از هوای اطراف روستا خنک تر است.اگر با اندکی کنجکاوی بر روی بام بنای آن قرار بگیریم می توانیم بیش از نیمی از طبیعت زیبا و بکر منطقه ،اعم از روستا ها،مناظر دیدنی ،مزارع،مراتع و باغستانهای آن را زیر پای خود به تماشا بنشینیم .12 نفر از روحانیون معلم روستا در ایام خاص “محرم، صفر و ماه رمضان و…”به مسجد روستا و برخی مساجد استان دعوت می شوندتا به تبلیغ و تبیین مسائل دینی و شرعی بپردازند.سنگ فرش کوچه های تعریض شده نشان می دهد که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آن را جزء روستا های هدف گدشگری معرفی نموده و همکاران را به بازدید و تفریح در آن روستا فرا می خواند.یادم می آید وقتی که در سال 1369 داشن آموز کلاس سوم راهنمایی بودم،زلزله 31 خرداد مدرسه مارا خراب کرد و ما به ناچار در مدرسه دیگری به صورت سه شیفته در سه مقطع با 400 دانش آموز و 25 معلم درس می خواندیم .حال مجموع دانش آموزان روستا 47 نفر می باشد .وازیکی از دلایل کاهش جمعیت این روستا این است که تحصیل کرده های روستا به دنبال شغلی متناسب با تحصیلات خود راهی شهر ها شدند.از تعداد 11 شهید گرانقدر این روستا پیکر دوتن از آنها در گلزار شهدای روستای هیرقرار دارد.که سند افتخار روستا به حساب می آیند.
