روستای کورده

تاریخچه و مردم کورده

هر جمع و ملتی دارای پیشینه و فرهنگی می باشد و این فرهنگ نیز مراحل و فراز و نشیب هایی را پشت سر گذاشته تا وضعیت کنونی آن حکمفرما شده است. همچنین هر ملتی می خواهد که از گذشته خود و چگونگی پیدایش خود اطلاعاتی داشته باشد تا به اصطلاح گمنام نباشد. بر اساس همین نظر ما نیز گذشته و چگونگی پیدایش روستای کورده را بررسی می کنیم تا نسبت به گذشته و گذشتگان خود مطلع باشیم و بر اساس گذشته با آگاهی نسبت به آینده برنامه ریزی کنیم

kurdeh وجح تسمیه کورده

در مورد نام گذاری کورده دو دیدگاه بیان می شود
یک دیدگاه معتقد است که نام کورده، کهورده ( کهور+ ده ) بوده است یعنی برگرفته شده است از درخت کهور ، زیرا این درخت در اطراف روستا به صورت فراوان دیده می شود و در حال حاضر به دلیل تلفظ ساده تر به صورت کورده تلفظ می شود
دیدگاه دیگر معتقد است که چون دهی دورافتاده بوده است به نام کورده یا ده کور(جایی که خیلی دور است) خوانده شده است.یعنی مکانی که به دور از آبادی های دیگر است
در لغت نامه دهخدا آمده است: کورده(ده)(اخ) دهی از دهستان خنج است که در بخش مرکزی شهرستان لار است و 885 نفر سکنه دارد(فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7

لازم به توضیح است که این روستا، دورترین روستای شهرستان خنج در قسمت غرب می باشد که 40 کیلومتر تا استان بوشهر فاصله دارد

جنگل درختان کهور در غرب روستای کورده. این درخت می تواند به بلندایی به اندازه 7 متر نیز برسد

گذشته های روستا بر اساس گفته های مردم

بافت زندگی اجتماعی روستای کورده براساس طایفه ای است یعنی مردمان این روستا به چندین طایفه تقسیم می شوند. این طایفه ها عبارتند از: 1- قائد (کاهاد) 2- داغباشی 3- انتری 4- رئیس 5- میرشکار
انتری نام محلی در اطراف کورده است و چون این طایفه از آن جا آمده اند و در روستا ساکن شده اند به این نام خوانده می شوند.ریش سفیدان آن ها اعتقاد دارند که در گذشته از منطقه میمند به نقطه ای در اطراف کورده مهاجرت کرده و پس از مدتی آرام آرام وارد کورده شده و همین جا ساکن شده اند.
قائد شامل شعبه هایی می باشد از جمله : قائد شاه محمود، کاغیاس (غیاث) قائد منصور، قائد عبدالحسین، قائد رضا، که آنگونه که از گفته های مردم و معمرین برمی آید این ها همگی برادر بوده اند
بنا به گفته ریش سفیدان در حدود چهارصد سال پیش گروهی کوچ نشین از کهگیلویه و بویراحمد به روستا آمدند و در این جا ساکن شدند و ساکنان قائدی حاضر در کورده از اعقاب آن ها هستند و آن ها بختیاری یا لر بوده اند
در مورد مهاجرت و آمدن آن ها مدارکی در دست نیست و گفته می شود وقتی که آن ها آمدند همین جا ساکن شده و دیگر بازنگشتند. هم اکنون در زبان تمام مردم روستا واژه هایی به کار برده می شود و میشده که واژه لری هستند.مثلا واژه برد به معنای سنگ، البته این گونه کلمه ها در گذشته و بین پیرمردان و پیرزنان بیشتر استفاده می شده است و دیگر اینکه روستاهای اطراف کورده (در هر سو) هیچ کدام اینگونه کلمات را ندارند
این دلایل مشخص می سازد که اینگونه کلمات مربوط به منطقه و به اصطلاح بومی نشینند وگرنه می باید در روستاهای دیگر نیز وجود داشته باشد و این احتمال را که ساکنان قائدی این روستا از جایی آمده اند تقویت میسازد
داغباشی ها ، ساکنان اولیه کورده هستند و همه ی طایفه های دیگر بعدها و طی سال ها به این جا آمده و ساکن شده اند. به سبب همین قدیمی بودن وجود این طایفه در روستا نیز ، اطلاعات زیادی در مورد گذشته ی آن ها وجود ندارد
طایفه ی رییس ها نیز بر اساس گفته ی خودشان از دشتی واقع در استان بوشهر به این روستا مهاجرت کرده اند . در مورد طایفه ی میرشکارها و حضورشان در روستا نیز اطلاعات چندانی در دست نیست
البته به غیر از گروه های فوق، چندین خانواده دیگر نیز وجود دارد که جز هیچکدام از تقسیم بندی های فوق نیستند

در مورد گذشته بسیار دور روستا نیز فرضیات و آثاری وجود دارد در بعضی از مناطق کوهستانی اطراف از جمله قلات پرویز ،سنگ های تراشیده بسیاری یافت شده که برای ساخت خانه به کار می رفته است و با توجه به ارتفاع منطقه بسیار مشکل بوده که در آن ارتفاع به ساختن خانه و یا دیگر کارها بپردازند. لازم به ذکر است که در مورد شاه پرویز نیز افسانه ها می گویند که در بلندی خانه داشت ولی سرانجام به وسیله خیانت زنش، قلعه به دست دشمنان افتاد ولی زن نیز به مرادش نرسید و به دست رهبر فاتحان کشته شد

همچنین در اطراف روستا قنات ها و آثار شخم هایی دیده می شود که مربوط به گذشته بسیار دور می باشد و حاکی از رونق کشاورزی و آبادانی منطقه در آن زمان داشته است
در لفظ عامیانه و روایت های مردم سخن از گبر به میان می آید و معتقدند که این سرزمین، گبر نشین بوده است و بنابراین ممکن است چیزهایی مربوط به آن ها پیدا شود
در لغت نامه دهخدا در مورد گبر آمده است : مغ: آتش پرست – مجوس، زرتشتی به دین-هیربذ – مجاور آتش کده و قاضی گبران
اگر گفته های مردم درست باشد تاریخچه روستا شاید به زمان ساسانیان نیز برسد که مردم ایران زرتشتی بوده اند. به هر حال تاکنون هیچ مدرک و سند علمی و یا کشف علمی در مورد فرضیات فوق وجود ندارد زیرا تاکنون هیچ تحقیق و پژوهش علمی از سوی صاحب نظران مربوط به این حوادث صورت نگرفته است و فقط سینه به سینه نقل و روایت می شود

جنس خاک و پوشش گیاهی در کورده

جنس خاک
شاید بتوان خاک های این روستتاا را به دو نوع شور و قلیا در قسمت غرب روستا و شنی رسی در قسمت جنوبی روستا تقسیم نمود که بیش ترین بهره برداری زراعی از زمین های شنی رسی در مرکز صورت میگیرد. در برخی مناطق بر اثر سیلاب های متعدد و اثرات فرسایشی رود، بسیاری از زمین ها را از کاربرد کشاورزی خارج ساخته است و کشاورزی در آن زمین ها چندان صورت نمی گیرد

پوشش گیاهی
به سبب گوناگونی خاک ها و آب ها و پراکندگی ناهمواری ها، پوشش گیاهی نیز گوناگون می باشد. به طور کلی می توان پوشش گیاهی این روستا را به چندین قسمت دشت، کوه و مرتع تقسیم نمود که بدین شرح است

تیپ کنار-شوره،آتریپلکس
این تیپ گیاهی بخش وسیعی از شهرستان لار را به خود اختصاص داده که گستردگی آن از نواحی کورده در شمال غربی شهرستان آغاز شده و تا دامنه های کوه پهن و تا دامنه های جنوبی شهرستان ادامه می یابد. مساحت این تیپ 1073738 هکتار است که 53/6 درصد از کل مساحت مراتع شهرستان لار را تشکیل می دهد
به علت گرما و عدم رطوبت و کمبود بارش، درختان این منطقه از نوع برگ سوزنی و یا برگ های کوچک می باشد که از تبخیر آب جلوگیری می کنند.از جمله درختان کنار، کهور ، گز ، نخل ، خرک می باشند. بوته های کوچک علف های یکساله نیز می رویند که متنوع هستند از جمله کاکل ، کنگر ، لگجین ، خیارگرگو و… که از علف هایی هستند که احتیاج چندانی به آب باران ندارند.پوشش گیاهی مناطق کوهستانی عبارتند از: بنه ، بادام کوهی ، انجیر ، فندق ، ارجن و گیاهان دارویی از جمله : آویشن ، مورتهل ، هلپه ، انگزه ، گل زرد ، مرورشک ، بابونه ، کاسنی

بیشتر مراتع روستا در قسمت شمال و شمال شرقی روستا است و دارای علف های زیاد و متنوعی می باشد و ذخیره غذایی خوبی برای دامهاست

استان فارس از شمال با استان اصفهان و یزد از مغرب با استان های کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر از جنوب با استان هرمزگان و بوشهر و از شرق با استان کرمان و هرمزگان همسایه است.مساحت آن حدود 133000 کیلومتر مربع است و در ارتفاع 1491 متری از سطح دریا قرار دارد
این استان بین مدارهای 27 درجه و 2 دقیقه و 31 درجه و 42 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 42 دقیقه و 55 درجه و 36 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است

شهرستان خنج که یکی از شهرستان های استان فارس می باشد در جنوب استان واقع شده است و از سمت شمال به شهرستان فیروزآباد و از سمت جنوب و غرب به شهرستان لامرد و از سمت شرق به بخش جویم،اوز،گراش و بیرم محدود می باشد. شهر خنج در طول جغرافیایی 53 درجه و 27 دقیقه جغرافیایی شرق و عرض جغرافیایی 27 درجه و 51 دقیقه شمالی واقع گردیده و ارتفاع آن از سطح دریا 1018 متر است

کورده روستایی از توابع بخش محمله در شهرستان خنج استان فارس می باشد

کورده از روستاهای دهستان باغان در 110 کیلومتری غرب شهر خنج و 18 کیلومتری شرق جاده فیروزآباد به جم (جاده 65 ایران) واقع شده است و آخرین روستای شهرستان در قسمت غربی می باشد. این روستا در طول جغرافیایی 52 درجه و 46 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 27 درجه و 58 دقیقه شمالی واقع شده است

بر اساس آمار سراسری سال 1390 جمعیت آن 1999 نفر (480خانوار) می باشد. که در سال 1385 جمعیت آن 1736نفر (357خانوار) بوده است

شغل مردم آن اغلب کشاورزی است و محصول روستای کورده صیفی جات شامل :هندوانه و انواع خیار (خیارشمام خیار چمبر طالبی) می باشد. گوجه فرنگی تنباکو گندم و کنجد نیز تا اندازه ای کشت میشود

از لحاظ تقسیمات کشوری، این روستا بدین گونه می باشد

استان
شهرستان بخش و فاصله تا مرکزآن
فارس – 350 کیلومتر
خنج – 110 کیلومتر
محمله – 80 کیلومتر

ناهمواریها
روستای کورده در دشتی واقع گردیده است که کوه سفید در 4 کیلومتری شمال آن و کوه پازنان در 3 کیلومتری جنوب روستا قرار دارد. ارتفاعات اطراف روستا از فشردگی و ارتفاع کمتری نسبت به مناطق کوهستانی استان برخوردار می باشد و جز ارتفاعات جنوبی استان است
بلندترین نقطه کوهستانی، کوه سفید قله ای است به ارتفاع 1442 متر، کوه های قسمت جنوب بلندتر و دارای تنگ هایی می باشد که معروف ترین آن تنگ پازنان می باشد. کوه های قسمت شمالی کوتاه تر و گنبدی شکل تر می باشد. قسمتی از کوه های پازنان که در حوالی روستا قرار دارند قرمز رنگ بوده که به تل سرخ مشهورند

اقلیم روستای کورده

اقلیم و آب وهوا: بادها و بارندگی،دما
به طور کلی بخش خنج در منطقه آب و هوای گرم واقع شده است ولی روستای کورده به دلایل شرایط محلی از وضعیت مطلوب تری برخوردار است. این روستا در دشتی معتدل و خشک واقع شده است. فصل زمستان که بارندگی می آید در ماه های آبان تا بهمن ماه می باشد از بهمن تا اسفند فصل بهار می باشد که علف ها می رویند و طبیعت منطقه را سرسبز می کنند. از لحاظ سرسبزی این منطقه در بین مناطق شهرستان خنج از اهمیت خاصی برخوردار است ولی کم کم هوا گرم می شود تا مهرماه که تابستان می باشد. در زمستان هوا سرد و خشک و در بهار معتدل و در تابستان گرم می باشد. در تابستان بادهای گرمی از غرب می وزد که از طرف دژگاه و ریگزارها و بیابان ها می آید و در نتیجه بسیار گرم می باشد که به تشباد موسوم است و همراه با گرد و غبارمی باشد.به علت کمبود رطوبت،اختلاف درجه حرارت در تابستان و زمستان و حتی روز و شب زیاد است.
حداکثر دما در تابستان بین 42 تا 45 درجه و در زمستان حداقل به ندرت در بعضی از شب ها به صفر درجه می رسد

گرم ترین ماه سال تیر ماه و سردترین ماه دی می باشد. مقدار بارندگی در کورده بین 250 تا 300 میلیمتر متغیر است که بیشتر از متوسط شهرستان می باشد. مقدار متوسط باران در شهرستان بین 180 تا 200 میلیمتر می باشد
البته مقدار بارندگی در سال های مختلف متغیر می باشد که این تغییر بر روی محصولات کشاورزی تاثیر زیادی دارد. در تابستان نیر باران هایی می آید که در لفظ محلی به آن خمینه می گویند

منابع آب : رودها، چشمه ها، قنات ها
از آنجا که این روستا در ناحیه گرم و نیمه خشک واقع شده است کمی آب سبب شده که از دوران های قدیم مردم با کندن قنات ها زمین ها را آبیاری کنند. قنات ها(فاریاب های) حسین اباد،منصورآباد،شور و گودمدی از جمله قنات هایی بودند که در گذشته از آن ها استفاده می شده است. این قنات ها به طول چندین کیلومتر آب را به سطح زمین می آورده اند، اما پس از اصلاحات ارضی و از بین رفتن مدیریت و گسترش بهره برداری های خانوادگی، این قنات ها نیز از رونق افتاد و از آن ها استفاده ای نمی شود. در همین زمان کندن چاه های عمیق و نیمه عمیق شروع شد و جهت استفاده کشاورزی مورد بهره برداری قرار گرفتند .اکثر چاه های سطحی عمقی از 9 تا35 متر دارند و دامنه های جنوبی مناطقی که دارای سفره آب زیرزمینی شیرین می باشند، عمق چاه ها تا 50 متر نیز می رسند. اکثر موتورپمپ ها از نوع بلاکستون 16 و 26 اسب می باشد. دبی آب در چاه های با موتور بلاکستون حدود 16 لیتر در ثانیه می باشد. البته در سال هایی که بارندگی زیاد است سطح آب چاه ها افزایش می یابد. آب های که در قسمت شرق روستا وجود دارد شیرین و یا متمایل به شوری می باشد ولی آب هایی که در سمت غرب روستا وجود دارد شور می باشند و چندان جهت کشاورزی مناسب نیستند
آب مورد نیاز کشاورزی در این روستا فقط از طریق چاه ها و بارندگی مستقیم تامین می شود

رودها
مهم ترین رود کورده رودخانه شور است که از شعب قره آقاج می باشد. رود قره آقاج از ارتفاعات چهل چشمه (چهل کیلومتری غرب شیراز) در ارتفاع 2800 متری سرچشمه می گیرد. این رود پس از پس از طی مسافتی در حدود 300 کیلومتر به رودخانه شور در کورده در ارتفاع 800 متری می رسد. البته قبل از آن دو رودخانه که از سمت باغان(خبریز) می آید منشعب می شود و پس از ترکیب با رودخانه شوردر حوالی دهنو دژگاه،رودخانه دژگاه به آن ملحق می شود(در غرب کورده) این انتهای رود در استان فارس می باشد.البته در لب مرز استان فارس و بوشهر، رودخانه دیگری از فیروزآباد از سمت شمال و از طرف دهرم و فراشبند به آن می ریزد و سپس در استان بوشهر به رودخانه آبشار و سرانجام به رود مند و به خلیج فارس می ریزد.لازم به توضیح است که در مواقع بارندگی،این رود طغیان کرده ولی در تابستان از مقدار آن بسار کم شده و حتی خشک می شود.به خاطر همین در منطقه کورده جهت آبیاری از آن استفاده ای نمی شود.مساحت حوضه خروجی این رود در کورده 3150 کیلومتر مربع می باشد

یک چشمه نیز در اطراف روستا وجود دارد به نام چشمه کلات که مقدار آب آن بسیار کم و در کشاورزی استفاده ای ندارد