نقش روان شناسی در بهبود بیماری عروق کرونر قلبی

بیماری عروق کرونر قلبی (1) به بیماریی گفته می شود که با تصلب شریان (2) ایجاد می شود (باریک شدن شریانها که رگهای خونی حامل خون به قلب هستند). وقتی که این رگها منقبض و بسته می شوند، جریان اکسیژن و غذا به قلب بطور نسبی یا کاملاً مختل می شود. کمبود موقت اکسیژن و غذا بعضی اوقات باعث ایجاد درد می شود. این بیماری را بیماری آنژین قفسه صدری می گویند (درد بر اثر انقباض شریان) و این درد از سینه به بازو کشیده می شود. وقتی کمبود اکسیژن شدید باشد باعث بروز آنفارکتوس میوکاردی (3) یا سکته قلبی می شود.
تحقیق نشان می دهد که عوامل زیادی در ایجاد بیماری قلب سهیم هستند (‌اُگدن 1996). این بیماری، بیشتر بین مردان و افراد مسن رایج است (بیماری قلبی علت اصلی مرگ 33% از مردان زیر 65 سال است و نیز علت 28% کل مرگ و میر می باشد). بیماری عروق کرونر قلبی در بین فرزندان اشخاصی که به بیماری قلبی مبتلا هستند، شیوع بیشتری دارد. عوامل خطرآفرین شناخته شده شامل فشار خون بالا، دیابت، سیگار کشیدن، چاقی، میزان کلسترول بالا و فعالیت جسمی کم است.

نقش روانشناسی در بیماری عروق کرونر قلبی

برخی از عوامل که در بالا به آنها اشاره شد، نسبت به سایر عوامل به آسانی قابل تغییر و اصلاح هستند و عوامل روانشناختی می تواند در این فرایند نقش اساسی داشته باشد. به عنوان مثال این نقش می تواند در قالب پیش بینی و تغییر عوامل خطرساز رفتاری و یا توانبخشی مبتلایان به بیماری عروق کرونر قلبی باشد (اوگدن، 1996).

پیش بینی و تغییر عوامل خطرساز رفتاری

پیش بینی و تغییر عوامل خطرساز به افراد کمک می کند که سیگار کشیدن را ترک کنند. اُگدن (1996)، گزارش داد که کشیدن 20 عدد سیگار در روز می تواند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلبی در میانسالی را افزایش دهد. او همچنین اظهار داشت که ترک سیگار می تواند خطر بروز سکته دوم را تا 50 درصد کاهش دهد. به علاوه، تغییر رژیم غذایی که باعث می شود مصرف روغنهای اشباع نشده کمتر شود و فیبر در رژیم غذایی افزایش یابد، می تواند به جلوگیری از بیماری های قلبی کمک کند. فشارخون بالا، که عامل خطرساز برای بیماری عروق کرونر قلبی (CHD) است، می تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، چاقی، مصرف زیاد الکل و نمک قرار گیرد. به همین ترتیب، سطح بالای استرس همراه با حمایت اجتماعی کمتر و کنترل اندک در ظهور بیماری قلبی سهیم هستند (کَرسِک و تئورِل (4)، 1995). و بالاخره تحقیق کلاسیک فریدمن و روزن من (5) (1959) درباره شخصیت و بیماری قلبی اظهار داشت که اشخاص دارای رفتار نوع A (شخصیتی با حس رقابت شدید، با عجله و پرخصومت) نسبت به نوع B (با آرامش، ساکت تر، بدون عجله) بیشتر در معرض خطر ابتلا به CHD هستند ولی تحقیقات بعدی که بدنبال پی بردن به رابطه بین شخصیت و بیماری قلبی بودند، در جور ساختن و تکرار این یافته ها موفق نبودند. آنها باید دیگر متغیرها را که در تعدیل این رابطه مؤثرند، در نظر می گرفتند (مانند سن و نوع شغل که ممکن است در این اثربخشی دخیل باشند). این رابطه بیشتر از آنچه که در ابتدا گمان می رفت، پیچیده است.

روانشناسی و توانبخشی مبتلایان به بیماری عروق کرونر قلبی (CHD)

روانشناسی در تشویق بیماران عروق کرونر قلبی در جهت تغییر عوامل خطرساز مانند عدم تحرک (ورزش)‌نوع رفتارA، سیگار کشیدن و نوع رژیم غذایی در برابر سکته قلبی عودکننده، سهم عظیمی داشته است. برخلاف بعضی عقاید، تجربه یک سکته قلبی و رنج بردن از آن حتماً باعث افزایش احتمال وقوع سکته دوباره آنفارکتوس جدید نیست. فریدمن و همکارانش (1986) در یک تحقیق وسیع و طولانی 5 ساله که شامل 1000 شرکت کننده بود و همگی سکته قلبی را تجربه کرده بودند، نشان دادند که تغییر رفتار نوع A در مقایسه با گروه کنترل، خطر سکته قلبی مجدد را کاهش می دهد. این برنامه روی بحث درباره عقاید شرکت کننده ها در تحقیق، ارزش رفتار نوع A، کاهش فشار کاری، تمرین تکنیکهای آرام بخشی و تغییر چارچوب شناختی فرد تکیه می کند. این تحقیق نشان داد که نه تنها رفتار نوع A قابل تغییر است بلکه وقتی که این رفتار تغییر می یابد می تواند به عنوان عامل بازدارنده در برابر سکته قلبی عمل کند.

پی‌نوشت‌ها:

1.Coronary Heart Discase (CHD)
2.Atherosclerosis
3.Myocardial infarction
4.Karasek and Theorell
5.Friedman and Rosenman

منبع مقاله :
کرتیس، آنتونی جیمز، (1384)، روانشناسی سلامت (بهداشت روانی)، ترجمه فرامرز سهرابی، تهران: انتشارات طلوع دانش، چاپ سوم