م. ع متولد سال 1340 است. وی در سالهای 75 و 76 دو بار به دلیل صدور چک بلامحل بازداشت و هر بار با قید وثیقه آزاد شد. او حدود 6 سال پیش اقدام به برگزاری جلسات تفسیر قرآن و نهج البلاغه برای خانمها و علاوه بر جلسات مزبور اقدام به استخاره و دادن ذکر برای استشفای مریضان کرد. وی که مدعی نور درمانی از طریق اذکار قرآنی بود، کم کم زمینه را مساعد دیده و مدعی ارتباط با امام زمان شد و بدعتهایی را در احکام دین وارد کرد.
در تحقیقات اولیه پیرامون نامبرده، مسایل انحرافی وی به شرح ذیل بدست آمد:
1 برگزاری مراسم اعتکاف چهل روزه در بیابانهای اطراف تهران
2 سید معرفی کردن مریدان خود در مراسم اعتکاف
3 برگزاری مراسم حج در زمان اعتکاف
4 اقامه نماز جماعت به امامت امام زمان
5 اضافه کردن ذکر به نماز
6 افترا به ائمه معصومین
7 تخریب مراجع عظام و افتراء به امام زمان
8 ادعای مکاشفه و غیب گویی
9 بیان احکام ساختگی
10 ایجاد بسترهای فرقه گرایی
شکل گیری اعتکاف ساختگی
یکی از اعمال خلاف منع که هم بدعت در دین است و هم باعث انحراف عده ای از مردم شد، ایجاد انحراف درسنت اعتکاف و اعتکاف ساختگی (دروغین) است که وی چگونگی شکل گیری آن را اینگونه بیان میکند:
شنیده بودم حدیثی است از امام صادق «علیه السلام» که میفرماید: فرزندان ساره یا قوم بنی اسرائیل به چهارصد سال عذاب محکوم شده بودند و گروهی از آنها که از عذاب به تنگ آمده بودند، تصمیم گرفتند که چهل صبح برای مناجات و توبه و انابه، ترک دیار و زندگی کنند و در خارج شهر و در بیابان مستقر شوند و پس از چهل روز خبر رسید که 17سال عذاب آنها بخشیده شده و خداوند به موسی وهارون علیهما السلام فرمان داد که به طرف بنی اسرائیل بروید و آنها را از دست فرعون نجات دهید و چنین کردند و مردم نجات یافتند. امام صادق علیه السلام در ادامه روایت میفرمایند: اگر شیعیان ما هم چنین کنند (یعنی چهل روز در بیابانی معتکف شوند) در فرج قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تعجیل میشود و در غیر این صورت تا منتهای مسیر خود پیش خواهند رفت. بعد از این حدیث بود که تصمیم گرفتم چنین اعتکافی را تدارک ببینم. یک روزی که از سکوی ذکر پایین میآمدم با چند نفر از دوستان ذاکر و همراه، مطلب را در میان گذاشتم و با استقبال آنها مواجه شدم. وقتی که به منزل رسیدم همسرم گفت: یکی از خانمهای جلسه خوابی برای شما دیده و قبل از آمدن شما زنگ زده و تعریف کرده است که کسی را ندیده اما صدای مهربانی را در خواب شنیده که با وضوح میگوید: تبریک به م.ع که چنین دقت و توجهی به ولی عصر دارد. گفتم خود این خانم جلسه ای میدانست که کدام دقت و توجه؟ گفت خیر. من فهمیدم که نیت من برای اعتکاف مورد توجه آسمانیها است و مصمم تر شدم که حتماً این کار انجام گیرد. داستان خواب و تصمیم گیری در مورد آن به اردیبهشت 82 برمی گردد.
ویژگیهای اعتکاف ساختگی
مراسم اعتکاف ساختگی م.ع و گروه همراه او ویژگیهای عجیب و غریبی داشت. این جمع مردانه و 40 نفره تصمیم گرفت در باغی خارج از شهر و دور از منطقه مسکونی اقامت کند. قرار بر این بود که محل اقامت، حتی الامکان محصور به کوه یا تپه هم باشد که اگر برای ذکر تعجیل فرج از نقطه ای به نقطه ای دیگر میرفتند، فراز و نشیبهای محل اقامت باعث ازدیاد فعالیت بدنی و آمادگی جسمی آنها شود.
گروه، اقدام به عضوگیری کرد. طبیعی بود که هر کسی شرایط لازم برای ورود به این فرقه را نداشت. از نظر گروه هر کسی نمی توانست در این «حرکت مقدس و مورد توجه آسمان» شرکت کند و بنابراین شرایطی را برای انتخاب اعضاء لحاظ کردند. از جمله اینکه کسی میتواند عضو گروه شود که در مراسم ذکر صبحگاهی، 40 روز متوالی شرکت کند. در این جلسات، فرد ملزم به خواندن نماز اول وقت، زیارت عاشورا، دعای عهد و سوره اعلی بعد از نماز صبح بود و کسی که چنین انضباطی را میپذیرفت میتوانست به جرگه معتکفین وارد شود. از آنجایی که قرار بود این حرکت کمترین نقص را داشته باشد، گروه شروع به برنامه ریزی کرد.
عضوگیری گروه، بعد از گذشت پنج ماه در نهایت تا آخر شهریور 83 به پایان رسید و گروهی 40 نفری برای برگزاری مراسم اعتکاف انتخاب شد اما هنوز تا برگزاری مراسم اعتکاف 11 ماه باقی بود. م. ع برای اینکه گروه تا رسیدن زمان موعود انجام اعتکاف رها نشود، از هیچ کاری برای تقویت روحی و آماده نگه داشتن جمع غافل نبود و از هر ترفندی برای حفظ این گروه 40 نفره استفاده میکرد.
در این مسیر تعبیر خواب و رویای مریدان بسیار بکارش آمد. هراز گاهی یکی از مریدان، خوابش را برای منع نقل میکرد و او با ارائه تصویری مثبت از خواب، آن را دلیلی برای تایید اقدامش عنوان میکرد. از جمله اینکه یکی از مریدان نزد او آمد و گفت که پیامبر بزرگوار اسلام را در خواب دیاله است که کتابی با عنوان مکارم الاخلاقی را در دستشان داشتند.
ماجرای این خواب باعث شد که م. ع، زمانی را برای تدریس و تفسیر دعای مکارم الاخلاق امام سجاد (علیه السلام) برای معتکفین اختصاص دهد.
مشروح اعمال و مناسک اعتکاف ساختگی
اذان انتظار اذان انتظار ترکیبی از اذان اصلی به علاوه پسوند «حی علی الاعتکاف انه عمل صالح» بود.
نماز انتظار: م. ع درباره نماز انتظار چنین توضیح میدهد: نماز انتظار فرقی با نمازهای عیدین ندارد. یعنی در دو رکعت حمد و سوره را میخوانیم و بعد از آن دو خطبه ایراد میشود. علت شباهت نماز انتظار با نماز عیدین به خاطر خواندن آن در روز جمعه است. جمعه به خاطر اینکه روز تولد صاحب الزمان (علیه السلام) و عید است.
اذان مقدس صاحب الزمان: یکی از معتکلفین میبایست قبل از بیداری معتکفین، اذان مقدس انتظار را میگفت و در فاصله ای که اذان گفته میشد و نام مقدس حضرت حجت را معتکفین میشنیدند، عرض ادب میکردند و برای غسل و وضو آماده میشدند. کیفیت آن، مثل اذان معمولی بود با این تفاوت که اعتراف به ولایت ولی عصر و اعتکاف در آن جای داده شده بود و با کلمه مقدس توحید شروع و به کلمه توحید هم ختم میشد.
موضوع سید شدن افراد معتکف در مراسم اعتکاف : م. ع در مورد سید شدن افراد در دوره اعتکاف میگوید: شاید 35 روز بعد از شروع اعتکاف، چند نفر معتکف طی چند روز متوالی خواب دیدند که وجود مقدس رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت فاطمه و امام حسین و امام زمان به دفعات در خواب حاضر شدند و شال سبزی را به کمر معتکفین میبستند یا به گردن آنها میانداختند و میفرمودند ما خود آن نور ساداتی شما را در دل و چشم اهل آن روشن میکنیم. شما نگران نباشید و بعد خودشان در عالم خواب میفرمودند به همان دلیل که سلمان سادات است و ابوذر نیست، میشود برخی از غیر سادات را جزو سادات دانست و ماندگاری این صفت تا زمانی است که گناهی از معتکف سرنزند، در غیر این صورت این موهبت از او سلب میشود. بگفته م.ع دیدن چنین خوابهایی به منزله سید شدن همه معتکفین نبود بلکه این لطف تنها شامل کسانی میشد که حضرات معصومین علیهم السلام چنین لطفی را در عوالم خواب به معتکف بکنند و تنها در آن صورت است که میتوان گفت که سیادت تحقق یافته است.
وی درباره مستند شرعی در خصوص سیادت افراد چنین توضیح میدهد: مستند شرعی خواب، آیه 39 سوره آل عمران است. در این آیه میفرماید که ای زکریا ما به تو بشارت میدهیم که فرزندی به نام یحیی که سید و از صالحان است به تو هدیه مینمائیم. کلمه یبشرک در این آیه، اشاره به عوالم خواب برای حضرت زکریا (علیه السلام) دارد. زیرا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند من از بین شما میروم و وحی قطع میشود اما مبشرات منقطع نمی شود. پرسیدند یا رسول الله مبشرات شما چیست؟ فرمود: خواب مومن.
برگزاری مراسم حج در زمان اعتکاف با کعبه ساختگی
م. ع موضوع حاجی شدن افراد معتکف را چنین توضیح میدهد: ما در اعتکاف اصلاً به دنبال اینگونه اهداف فرعی نبودیم و حتی برای جمعیت معتکف بارها روایت میخواندم که هر کس منتظر دیدن حضرت باشد، در حجاب است و هر کسی متقاضی دیدن حضرت باشد، از یاد خدا غافل میشود و جمعیت معتکف کاملاً این مطلب را پذیرفتهاند و حاجی شدن هم جز برنامههای ما نبوده است. اما قبل از اعتکاف، یکی از اعضای گروه ما خواب یکی از انوار مقدسه میبیند و به او میفرماید که سه روز آخر را محرم شوید. در این میان اصلاً بحث خانه نمادین کعبه مطرح نبود و فقط قرار بود معتکفین حوله احرام بپوشند. در روز 36 اعتکاف تصمیم گرفتیم بدون اینکه حولههای احرام داشته باشیم، یکی پرچم لا اله الا الله را بگیرد و دیگران دور آن طواف کنند. چنین کردیم و ذکرهای تعجیل فرج را گفتیم. بعد از اتمام مراسم به خوابگاه بازگشتیم و 7/30 که خوابیدیم. بعد از ساعت 9 صبح یکی از معتکفین خواب دید که حضرت داود (علیه السلام) فرمودند حج شما قبول. از این پس بود که فهمیدیم این حرکت مورد توجه خداوند قرار گرفته و در روزهای پایانی، نماد کعبه ساخته شد.
ملبس شدن به لباس سادات روحانی
م. ع در این باره توضیح میدهد: در عوالم خواب، همسرم دیده بود که من عمامه سیاه بر سر دارم. من هم تبرکاً در یکی از روزهای اعتکاف عمامه سیاه بر سر گذاشتم. ما دو عمامه در مراسم اعتکاف داشتیم که یکی در جا نماز من بود و عمامه دوم در جای نماز حضرت حجت (علیه السلام) که به آن هم کسی دست نمی زد.
ادعایا حضور حضرت حجت (علیه السلام)
در تمامی نمازهای یومیه در چهل روز اعتکاف ساختگی
یکی از اموری که م. ع به مریدان خود القا میکرد و آنها نیز کاملاً به این مطلب معتقد شدند این بود که امام زمان در تمامی نمازهای یومیه در مدت چهل روز اعتکاف ادعایی حاضر میشوند. وی در این باره اظهار کرد: طبق خوابهای قبل از اعتکاف کاملاً مشخص بود که از اولین نماز، حضرت (علیه السلام) حضور دارند لذا برای پا قدم ایشان، گودالی را برای قربانی با سیمان آماده کرده بودیم که با صدای اذان نماز، گوسفندی قربانی شود که البته چون بودجه زیادی نداشتیم به جز چند مرتبه موفق به قربانی نشدیم. حضور مبارک حضرت بقیه الله (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را فقط یکی از معتکفین که از قبل مشخص شده بود، اعلام میکرد.
ادعای تشرف به محضرولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)
یکی دیگر از ادعاهای عجیب منع این بود که برخی از اعضای گروه معتکف چند بار خواب حضرت ولی عصر(علیه السلام) را دیدند و تعدادی از مناسک و عادات مراسم اعتکاف برگرفته از دستوراتی بود که آن حضرت در خوابهای ادعایی به معتکفین ارائه میدادند. از جمله ورود شهادت ثالثه و رابعه در اذان و تشهد نماز.
ادعای برگزاری نماز جماعت به امامت امام زمان (علیه السلام)
م. ع برای تحت تاثیر قرار دادن مریدانش در روزهای اعتکاف ادعاهای تازه ای را مطرح میکرد. از جمله اینکه وعده میداد معتکفین نماز جماعت را به امامت حضرت ولی عصر برگزار خواهند کرد.
وی برای اینکه این ترفند برای مریدان باور پذیرتر باشد، سجاده ای خالی را جلوی جماعت پهن و ادعا میکرد که این سجاده امام زمان است و همه به ایشان اقتدا میکنیم.
وی برای توجیه شرعی چنین ادعایی توضیح داد: طبق روایتی هرگاه نماز اول وقت را توفیق یافتید اقتدا به ولی عصر کنید. من قبل از سال 72 به این روایت برخورد کردم و از این پس هرگاه نماز اول وقت را چه در فرادی و چه در جماعت درک کردم، چنین اقتدایی را نیت میکردم.
همانطور که در سر سفره غذای خود همیشه به نیت حضرت، ظرف غذایی را میگذارم و همانطور که در هر ورود و خروجی برای حضور ایشان احترام قائلیم، در نمازهایی که حوصلهاش را داشته باشیم بصورت نمادین یک سجاده خالی پهن میکنیم.
نحوه پاسخگویی به سوالات (کارت سوال)
یکی از مریدان در این باره چنین توضیح میدهد: سوالاتی را ایشان بر روی کارتی مینوشتند و به من میدادند و میگفتند که حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) جوابهایی را به تو القا میکنند یا جوابها در ذهنت خطور میکند. من تمامی جوابها را یا از سخنرانیهای ایشان که در کلاسهای خصوصی مانند کلاس جن، کلاس مکیال المکارم، معراج السعاده و یا کلاسهای عمومی تفسیر قرآن و غیره ایراد میکردند، یاد گرفته بودم و یا در بحثهایی که به صورت دو یا چند نفره با کسی داشتند، دریافت میکردم. ایشان مخصوصاً در مورد استفتائات مطالبی را به من میگفتند و من هم جواب سوالات را این گونه میدادم. ایشان در آن موقع بر این باور بودند که این جوابها را حضرت به من القاء میکنند.
ادعای تشرفات خصوصی و عمومی
از دیگر ادعاهای م.ع ادعای تشرف افراد به محضر امام زمان بود که تحت عنوان تشرفات خصوصی و عمومی مطرح میشد. کیفیت تشرفات خصوصی و عمومی از زبان یکی دیگر از افراد شرکت کننده در مراسم اعتکاف چنین است:
تقریباً از روز سوم، تشرفات عمومی در دو نوبت صبح و عصر آغاز شد. صبحها 30 دقیقه و عصرها یک ساعت به این موضوع اختصاص داده میشد. کیفیت آن هم اینطور بود که افراد ثبت نام میکردند. هر نوبت، 10 الی 12 نفر بیشتر نمی توانستند سوال مطرح کنند لذا افراد به ترتیب یک الی دو سوال را مطرح میکردند و دو تن از مریدان به اصطلاح پاسخ حضرت را ارائه میدادند. معمولاً جوابی در حد چند کلمه و به صورت بلی یا خیر بود اما بعضی از جوابها طولانی بود. این مراسم به اسثتثنای جمعهها ادامه داشت. مراسم اعیاد و شهادتها هم با حضور به اصطلاح انوار مقدسه به مولودی خوانی و عزاداری پرداخته میشد. در تشرفات خصوصی که در دهه پایانی اعتکاف مطرح شد همه افراد معتکف در دو نوبت 5 دقیقه ای تشرف پیدا کردند. کیفیت آن هم به این نحو بود که بر اساس لیست عمومی تعدادی برای صبح و تعدادی برای عصر معین میشدند و در آلاچیق حضور مییافتند و سوالات خصوصی خود را مطرح میکردند.
ادعای استشفاء و کیفیت دست بوسی از حضرت حجت (علیه السلام)
از دیگر ادعاهای م. ع این بود که به معتکفین میگفت، میتوانند دست حضرت حجت را ببوسند و شفای دردهایشان را بگیرند.
وی در این باره گفت: بعضی از مواقع نه به صورت عمومی بلکه به صورت جمع چند نفره که معمولا دور یکدیگر حلقه میزدند بدون اینکه حضرت به صورت جسم دیده شود چنین کاری اتفاق میافتاد. اما در مورد استشفاء در اواخر اعتکاف پس از نماز جمعه این اتفاق برای سه نفر برنامه ریزی شد. یکی از مریدان خردسال دست خود را روی محل درد میگذاشت و از این طریق معتکف تبرک میشد.
نماز جمعه در اعتکاف ساختگی
یکی از مریدان وی در این باره چنین توضیح میدهد: خطبهها توسط آقای م. ع و بدون اینکه اسحله ای در دست داشته باشد، خوانده میشد. پس از آن، نماز به اصطلاح به امامت صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اقامه میشد.
دست بوسی و بوسیدن عبا
در جلسات، مریدان دست م.ع و خانمها نیز عبای وی را میبوسیدند.
خود وی در این خصوص میگوید: این مساله متاسفانه واقعیت داشت و من خیلی در محذوریت اخلاقی قرار گرفتم.
البته او عنوان میدارد بارها در صدد نهی آنها از این کار برآمد اما دوباره افراد جدیدی به جلسه اضافه شدند و دست بوسی رسم جلسه شد.
در مورد بوسیدن عبایش توسط خانمها شرکت کننده در جلسه میگوید: خانمها خم میشدند و گوشه عبا را میبوسیدند یا به صورت میمالیدند.
اظهار نظر فقهی در برخی ابواب فقه
علیرغم اینکه م. ع فاقد سابقه طلبگی بود و هیچگونه سواد دینی نداشت اما مبادرت به پاسخ دادن به پرسشهای دینی مینمود. نمونههایی از اظهار نظرهای وی مورد برخی مسایل فقهی به شرح ذیل است:
زنانی که لاک ناخن دارند میتوانند با همان لاک وضو بگیرند.
خواب جزئی از عالم غیب است و میبایست به عنوان یک منبع مولد و قوی، پشتوانه ای محکم برای احکام جدید باشد.
عمره قبل از تمتع حرام است.
عمل زیبایی منکر و حرام است و فقها باید به صحنه بیایند و جامعه پزشکی و نظام پزشکی و وزیر درمان را زیر سوال ببرند.
شهادت ثالثه و رابعه
م. ع بدعتهایی را در اذان و اقامه و تشهد آورد و صحت این مدعیات را به خوابی که در این باره دیده بود، مستند کرد. متن تشهد نماز وی و مریدانش به شرح ذیل است:
اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمداً عبده و رسوله و علیاً امیرالمومنین ولیه و فاطمه بنت رسول الله ام الائمه المعصومین حجج الله سیما بقیه الله فى الارضین صاحب الزمان خاتم اوصیاء الله اللهم صلى عل محمد وآل محمد
ادعای طی الارض
م. ع مدعی بود که قدرت طی الارض دارد و در این مورد میگوید: با اذن خودم نیست و خودم هم در جریان آن نیستم و گاهی خبر میآورند که در فلان بیمارستان صندوق دار بودم و برای فلان بیمار هزینهها را با تخفیف بسیار حساب کردم و... و برخی در سفر مکه، مشهد، کربلا و سوریه مرا دیدند.
یکی از مریدان م. ع و در این باره اظهار میدارد: آقای م. ع بارها گفتهاند به جزیره خضر رفت و آمد دارند... میتوانند در قارههای دیگر دنیا به سرعت رفت و آمد کنند... میتوانند به مکانهای دور توجه و تمرکز کرده و آنجا را حس کنند.
دیگر مرید وی در این زمینه اظهار داشته است: آقای م. ع میگوید که هنگام طی الارض به حالت چرت میروم و جنی در کالبد جسمی من قرار میگیرد که جسم من به زمین نیفتد و روحم از آن خارج و نسبت به دستورات حضرت میرود و بر میگردد و موقع برگشت آن جن از جسم من خارج و من داخل میگردم.
ادعای ارتباط با امام زمان و ائمه اطهار(علیه السلام):
یکی از مریدان وی در این باره میگوید: آقای م. ع میگفت روزی در حال روضه خوانی بودم و روضه حضرت رقیه (سلام الله علیها) را میخواندم که متوجه شدم حضرت رقیه (سلام الله علیها) در کنار من ایستادهاند و دست من روی موهای ایشان است.
م. ع مدعی بود که بیشتر اوقات در سکوی ذکر، امام زمان تشریف میآورند و گاهی به او پیام و دستوراتی میدهند و گاهی به منزل ایشان میروند و...
برخورد قضایی
با توجه به گزارشات و تحقیقات به عمل آمده توسط مرجع قضائی، آن مراجع اقدام به صدور کیفر خواست زیر مینماید:
درمورخ 84/9/5 مرجع قضائی، پس از حدود یکسال بررسی و اقدامات قضایی در مورد این پرونده اقدام به صدور قرار مجرمیت و به دنبال آن کیفرخواست متهمین پرونده کرده و پرونده جهت رسیدگی نهایی به دادگاه ارسال شد.
اهم عناوین اتهامی مندرج در کیفرخواست در خصوص 5 نفر از متهمین به شرح ذیل است:
- بدعت در دین، فرقه سازی و ادعای دروغ سیر روحی و طی الارض
- غصب عنوان از طریق ادعای ارتباط با ائمه معصومین و سوء استفاده از عنوان مقام معظم رهبری و دفتر معظم له و ادعای سیادت و تلبس به لباس روحانیت بدون داشتن سواد حوزوی
- اهانت وافتراء به ائمه معصومین و مراجع عظام تقلید
- تشویش اذهان عمومی
- کلاهبرداری از طریق اخذ خمس، وجوهات و نذورات بدون داشتن حق شرعی و قانونی
- معاونت در بدعت در دین و منحرف کردن مردم
- سوء استفاده از لباس روحانیت، وهن و هتک حیثیت روحانیت
- سوء استفاده از موقعیت شغلی مرجع قضائی با توجه به اتهامات فوق، اقدام به صدور رای ذیل نموده:
درمورخ 9 و 84/12/10 جلسه دادگاه رسیدگی به پرونده مزبور تشکیل و پس از دفاعیات متهمین و وکیل متهم ردیف اول سرانجام مورخ 28/12/84 مرجع قضائی اقدام به صدور حکم نموده و وی را در خصوص عناوین اتهامی بدعت در دین، فرقه سازی، ادعای سیر روحی و طی الارض، غصب عنوان از طریق ادعای ارتباط با ائمه معصومین به پنج سال حبس و به جرم توهین به مراجع عظام تقلید به شش ماه حبس و به جرم تشویش اذهان عمومی به دو سال حبس و در مورد اتهام کلاهبرداری از طریق اخذ خمس و نذورات به لحاظ فقد سابقه و وضعیت مالی خاص متهم نامبرده به سه سال حبس و پنجاه میلیون ریال جزای نقدی و استرداد مبلغ 348/642/400 ریال وجوه دریافتی از افراد به صاحبانشان و شکات مطروحه در پرونده محکوم نمود.
مرجع قضائی م.ع را به ممنوعیت استفاده از لباس روحانیت و سایر عناوین و موضوعات مربوط به روحانیت و حوزههای علمیه و صدور دستورات دینی محکوم و به عنوان تتمیم حکم تعزیری به محرومیت از تشکیل جلسات و شرکت در اجتماعات عمومی برای سخنرانی به مدت دو سال محکوم کرد. البته متهم نامبرده به حکم صادره در تاریخ 85/4/26 اعتراضی کرد که دادگاه تجدیدنظر حکم بدوی را تأیید و ابرام نمود.
منبع مقاله:
جمعی از نویسندگان؛(1388)، کژراهه (گزارشهایی از فرقههای نوپدید و عرفانهای دروغین)، تهران: موسسه جام جم، چاپ اول.