روح سرگردان پلاسکو

نزدیک به 2 ماه تا یک سالگی حادثه‌ تلخ پلاسکو باقی مانده، حادثه‌ای که تقریبا به غیر از حسرت از دست رفتگان، نارضایتی کاسبان، جای خالی یک ساختمان قدیمی که خاطره‌ها از آن به عنوان اولین آسمان‌خراش مدرن خاورمیانه یاد می‌کرد، چیز دیگری باقی نمانده، حتی از بقایای در هم تنیده آهن‌پاره‌ها و پارچه‌های سوخته‌اش دیگری خبری نیست.

به گزارش ، ابتکار نوشت: نخاله‌هایی که از آن به عنوان پسماند‌های ویژه یا خطرناک یاد می‌شد و از میانش حتی بقایای جسد آخرین گم شده یعنی قاسم، نگهبان پلاسکو بیرون کشیده شد. حالا اما به گفته رضا عبدلی، سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران پسماندهای باقیمانده از حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو همگی به مرکز آبعلی ویژه دفع پسماندهای ساختمانی و عمرانی منتقل شده و در حال طی کردن فرآیند امحا و بازیافت هستند. فرآیندی که سایر پسماندهایی ساختمانی نیز آن را طی می‌کنند، نخاله‌هایی که مجموعه آنها در روز به 50 هزار تن در تهران می‌رسد.

حادثه تلخ آتش‌سوزی پلاسکو یک شبه بیش از 20 هزار تن نخاله و آوار را روی دست تهران گذاشت. زباله‌هایی که کار جمع آوری آنها از همان لحظات اول بعد از فرو ریختن ساختمان 17 طبقه پلاسکو آغاز شد تا جان زیرآوارماندگان را نجات دهد. آواری که ساعاتی بعد بار سنگین غم از دست دادن آتش‌نشانان را روی دوش پایتخت گذاشت، آواری از تیرهای آهنی، آجر، گچ، سیمان و پارچه که آتش همه‌شان را به هم دوخته بود. عملیات آواربرداری پلاسکو، حدود 9 روز به طول انجامید و طی آن بیش از 20 هزار تن خاک و نخاله، توسط 1900 کامیون از محل حادثه خارج شد و به زمینی واقع در منطقه 12 تهران در محدوده هرندی منتقل شد تا پس از جمع‌آوری آنها و انجام آخرین بررسی‌ها کار امحای و تفکیک آنها آغاز شود. موضوع تفکیک نخاله‌ها و پسماندهای پلاسکو را اولین بار محمدحسین بازگیر، رئیس محیط زیست شهر تهران به میان آورد و از احتمال خطرناک بودن آنها به دلیل احتمال وجود پسماند‌های الکترونیکی (e-waste) سخن گفت. او با بیان اینکه باید تفکیک در این نخاله‌ها حتما صورت بگیرد، گفته است: اجزای خطرناک پسماندهای پلاسکو باید جدا شده و در فرآیند درستی جدای از دیگر زباله‌ها امحا شوند. اما چه نهادی موظف به امحا و تفکیک این پسماندها بود؟ قطعا می‌دانید که شهرداری تهران نه تنها متولی و مسئول ساماندهی پسماندهای شهری است بلکه کار ساماندهی آوارها، نخاله‌های ساختمانی و پسماندهای عمرانی را نیز برعهده دارد. پسماندهای پلاسکو نیز از این قاعده مستثنی نبودند.

به گفته بازگیر، رئیس اداره محیط زیست شهر تهران قرار بر این بوده تا امحای این زباله‌ها توسط شهرداری و البته با نظارت یک گروه کارشناس بر مراحل امحای پسماند‌های دپو شده در منطقه هروی صورت گیرد. کار امحای این پسماندها اما از آنجایی که اموال مردم در این نخاله‌ها بود به درازا کشید و نزدیک به 10 ماه زمان برد تا مراحل تفکیک و امحای آن صورت گیرد. فرآیندی که امروز به جداسازی نخاله‌های قابل بازیافت و غیر قابل بازیافت انجامیده است. به گفته رضا عبدلی، سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران پسماندهای باقیمانده از حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو همگی به مرکز آبعلی ویژه دفع پسماندهای ساختمانی و عمرانی منتقل شده و در حال طی کردن فرآیند امحا و بازیافت هستند.» حالا قرار است بخشی از زباله‌های قابل بازیافت پلاسکو به مصالح ساختمانی تبدیل شود و آن بخش از پسماندهایش که قابلیت بازیافت را ندارند با رعایت جوانب محیط زیستی دفن شود.

جمع آوری یک میلیون و 500 هزار تن نخاله ساختمانی در سال

نخاله‌های پلاسکو اما تنها نیمی از پسماندهای ساختمانی است که شهرداری تهران آن را از سطح شهر جمع آوری می‌کند و به مرکز آبعلی می‌برد. گرچه آمار دقیقی از میزان خانه‌هایی که در روز در تهران تخریب می‌شوند تا نخاله‌هایشان بار کامیون‌ها شود و زمینشان برای نوسازی مجدد آماده شوند وجود ندارد اما براساس آماری که سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران به «ابتکار» داده است: روزانه 50 هزار تن پسماند ساختمانی در تهران تولید می‌شود که اگر این حجم از نخاله‌های ساختمانی که به یک میلیون و 500 هزار تن در سال می‌رسد به چرخه بازیافت وارد نشوند تپه‌ای از نخاله‌های ساختمانی که بخش غالب آن‌ها به پروژه‌های مدیریت شهری نظیر ساخت‌ و ساز پل‌ها، رمپ‌ها، پارک‌ها و بوستان‌ها و یا امور لوله‌گذاری سازمان آب و فاضلاب مربوط می‌شود، بر روی دست تهران باقی می‌گذارد. اما سازمان مدیریت پسماند شهرداری چه راه حلی برای آن دارد و با 50 هزار تن نخاله ساختمانی در روز چه می‌کند؟

تبدیل روزانه 9 هزار تن زباله به مصالح ساختمانی

رضا عبدلی، سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در این باره می‌گوید: علاوه بر زباله‌های شهری مرکزی به نام آبعلی داریم که زباله‌های ساختمانی را در آنجا دپو می‌کنیم. زباله‌های ساختمانی توسط بخش خصوصی از سطح شهر جمع‌آوری می‌شوند و سازمان مدیریت پسماند شهرداری آن را مدیریت می‌کند. بخش اعظم پسماندهای عمرانی و ساختمانی شهر پس از جمع‌آوری به مجتمع پردازش خاک و نخاله آبعلی منتقل و مابقی آن به مجتمع پردازش و دفع آرادکوه سپرده می‌شود. او می‌گوید: سه پیمانکار در مرکز آبعلی داریم که یکی از آنها فعال هستند و دو تای دیگر در حال عقد قرارداد و تجهیز کارگاه هستند. این سه پیمانکار در روز 9 هزار تن از ورودی زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی را تحویل می‌گیرند و به شن، ماسه، مصالح ساختمانی، آسفالت، آجر و کفپوش تبدیل می‌کنند تا این زباله‌ها به بازار مصرف ساختمانی بازگردند. عبدلی می‌گوید: هدف ما این است که به جای آنکه این نخاله‌ها را دپو کنیم و آنها را به کوهی از نخاله در تهران تبدیل کنیم آنها را به چرخه بازیافت وارد کنیم تا دوباره با تبدیل شدن به مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار گیرند. به تازگی این کار آغاز شده و امیدواریم که ظرفیت این کارخانه را تا به حدی بالا ببریم که به اندازه ورودی نخاله بتوانیم خروجی داشته باشیم و همچنین بتوانیم از دپوی نخاله‌های ساختمانی جلوگیری کنیم.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران می‌گوید: دولت تا به امروز همکاری لازم را با ما داشته است و امیدواریم که از این به بعد هم داشته باشد. چون ظرفیت سرمایه‌گذاری بسیار بالا است و توسط بخش خصوصی نیز حمایت می‌شود پس قطعا برای دریافت مجوز‌های قانونی و زیست محیطی، حمایت مراجع ذی‌صلاح مورد نیاز است.