بعد از گذشت چهار روز از زلزله به دیدار نوذر قنبری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه رفتیم تا ابعاد مختلف این حادثه و نقش دانشجویان و مسئولان این واحد دانشگاهی را در امور مربوط به زلزله جویا شویم.
به گزارش ، فرهیختگان نوشت: مسئولان این دانشگاه با استقبال گرم، ما را به سمت دفتر مدیریت دانشگاه هدایت کردند تا مستقیما با رئیس این واحد گفت‌وگو کنیم و شرح چگونگی خدمات و واقعیات در صحنه خدمت‌رسانی را که با نام دانشگاه آزاد اسلامی درحال وقوع بود، از زبان ایشان بشنویم.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه پس از زلزله در این استان چه اقداماتی انجام داد؟
به‌طور کلی کرمانشاه استانی دارای گسل‌های بسیار است و زلزله با این استان غریبه نیست. از همین جهت همواره از تهدیدات شهرستان‌های مختلف کرمانشاه همین مقوله زلزله و آسیب‌های ناشی از آن بوده است. زلزله سرپل ذهاب هم همین‌طور بوده و بر اثر فعل و انفعالات طبیعی به وقوع پیوسته است.
به دستور دکتر فرهاد رهبر رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، در همان ساعات اولیه به مناطق زلزله‌زده اعزام شدیم و تمام توان و قدرت خود را در جهت رفع مشکلات و آسیب‌ها به کار بستیم. اولین اقدامی که دانشگاه آزاد اسلامی انجام داد، ایجاد دو ستاد امداد و کمک‌رسانی بود. یک ستاد در خود کرمانشاه و یکی هم در شهرستان سر پل ذهاب که هر دوی این ستادها در امر جمع‌آوری کمک‌های مردمی و خدمت‌رسانی به آسیب‌دیدگان فعال ظاهر شدند.
بعد از عزیمت به مناطق و مشاهده اوضاع اولین موضوعی که به‌شدت فقدان آن احساس می‌شد، یک مدیریت صحیح و کارآمد بود. به همین خاطر و به دلیل عدم وجود مدیریت در توزیع اقلام و مدیریت بحران دانشگاه آزاد اسلامی به تشخیص هیات‌رئیسه تصمیم به توزیع اقلام و کمک‌ها توسط نیروهای خود دانشگاه گرفت. ابتدا برای این امر یک تیم متشکل از بسیج کارکنان، بسیج دانشجویی و گروه‌های جهادی ایجاد کردیم و در منطقه سر پل ذهاب مستقر شدند. این افراد به دلیل اینکه با مناطق مختلف شهرستان آشنایی کامل داشتند توانستند کمک‌ها و اقلام مورد نظر را کاملا به صورت هدفمند توزیع کنند. بسیاری از افراد از سایر مناطق و سایر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی کمک‌هایی را می‌فرستادند و ما تحت نظارت آنها با وسایل نقلیه‌ای که خودمان در اختیارشان می‌گذاشتیم به تقسیم کالا در مناطق مختلف روستاهای زلزله‌زده مبادرت کردیم. البته این را هم باید بگویم که همه اینها وظیفه مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی بوده است و بیش از این نیز باید به مردم کرمانشاه خدمت‌رسانی کند.
علاوه‌بر ایجاد ستادها که توضیح دادم پنج عدد از مکان‌های وسیع و قابل اسکان خود را در اختیار استان قرار دادیم تا خانواده‌های افرادی که در بیمارستان‌های کرمانشاه بستری هستند در آن اسکان یابند. هلال‌احمر نیز این مکان‌ها را موکت کرد و فضا مهیا شد و امکانات هم از طرف دانشگاه آزاد اسلامی فراهم شد؛ هم امکانات بهداشتی از جمله دستشویی و حمام و هم امکانات غذایی و...
حتی در یک فراخوان به تمام بیمارستان‌ها هم اعلام کردیم که هرکدام مشکل اسکان و فضای مناسب دارند دانشگاه آزاد اسلامی آماده خدمت‌رسانی است.
موضوع دیگری که دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به انجام آن اقدام کرد اعلام یک شماره‌حساب متمرکز جهت دریافت کمک‌های مردم و سایر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی از استان‌های دیگر بود.
گروه روانشناسی ما نیز به رهبری دکتر گنجی که فرستاده دکتر رهبر از تهران بودند در مناطق حضور فعال دارند و برنامه‌های مختلف و متفاوتی را اجرا کرده‌اند. 10 هزار برگه پیام‌های روانشناسانه و مشاوره‌ای در مناطق زلزله‌زده توزیع کردیم تا همگی ملزومات مواجهه با چنین شرایطی را فراگیرند.
یک گروه پرستاری مجرب نیز جهت اعزام به منطقه از سوی دانشگاه آزاد اسلامی اعلام آمادگی کرده که البته تا الان نیازی به حضور آنها اعلام نشده است چراکه نیروهای امدادی و پزشکی در منطقه به وفور و حد کافی حضور دارند اما به هرحال این گروه پرستاری در حالت آماده‌باش هستند.
دانشگاه آزاد اسلامی هر روز پنج تا 6 کامیون وسایل و اقلام مورد نیاز آسیب‌دیدگان را به مناطق ارسال می‌کند. این کامیون‌ها همگی با هزینه دانشگاه در اختیار گرفته شده‌اند تا فشاری به دولت و سایر ارگان‌ها وارد نشود. حتی دانشگاه آزاد اسلامی به سایر نهادهای درگیر نیز پیشنهاد کمک در زمینه ارسال اقلام و در اختیار قرار دادن کامیون را داده است تا در صورت لزوم استفاده کنند.
برنامه این واحد دانشگاهی برای چند روز آینده چیست؟
باید سازوکاری از سوی سازمان مرکزی اندیشیده شود و دستوری صادر شود که دیگر هیچ کمک غیرنقدی به کرمانشاه فرستاده نشود. در حال حاضر کانکس‌های حمام و دستشویی و کانکس‌های موقت اسکان نیاز ضروری آسیب‌دیدگان است. کمک‌های دانشگاه آزاد اسلامی هم باید معطوف به موارد بهداشتی و خرید کانکس بشود. باید اقدامات به‌عنوان مثال این‌گونه باشد که دانشگاه آزاد اسلامی ساخت یک مدرسه و 20 واحد مسکونی را در یکی از مناطق برعهده بگیرد و به سرانجام برساند والا اقلام خوراکی و پوششی اینجا به وفور دپو شده است.
این واحد آموزشی و به تبع آن افراد و اساتید تحصیلکرده در این دانشگاه چه تاثیر و اقداماتی در جهت مسائل پیش از زلزله انجام داده‌اند و در روند کاهش آسیب‌ها چه کاری انجام شده است؟
به صورت کلی به نظر من اگر یک اتومبیل در وسط یک چهارراه دچار آسیب و آتش‌سوزی شود، جامعه دانشگاهی و دانشجویان مقصر هستند. با این گزاره حادثه دلخراشی به این وسعت و این حجم از تخریب نمی‌تواند مبرا از عدم توجهات علمی دانشجویان دانشگاه‌های کرمانشاه و حتی کشور باشد و آنها باید با گزاره‌های علمی و هشدارهای پیش از وقوع از تلفات و آسیب‌ها جلوگیری می‌کردند. با این حال این واقعیت تلخ وجود دارد که بسیاری از ناظران و مهندسان نظارت بر اسکلت دارند و نظارت بر دیوارکشی‌ها، نماها و... را جدی نمی‌گیرند و این یک عیب بزرگ است. گروه عمران دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه به همراه معاونت عمران دانشکده و اساتید مربوطه جهت مشاهده میدانی و بازشماری ایرادها در منطقه سرپل ذهاب حضور پیدا کردند و با مشاهده ساختمان‌های مسکن مهر و ثبات اسکلت ساختمان‌ها و تخریب دیوارها به اهمیت نظارت بر تمامی مراحل ساخت پی می‌برند و این یک تجربه ارزشمند است و من از سایر واحدها و دانشجویان هم درخواست می‌کنم این موضوع را جدی بگیرند و حتی برای مشاهده واقعیات موجود در این باره به کرمانشاه بیایند.
موضوع دیگری هم که باید در این ارتباط مدنظر قرار گیرد بحث تربیت نیروها است، بالاخره تمامی این مهندسان و ناظران تربیت یافته سیستم آموزشی دانشگاهی و در حال فعالیت هستند. نوع تربیت این نیروها با شواهد موجود و آسیب‌های وارد شده به ساختمان‌ها تربیت صحیحی نبوده است. نه تربیت صحیح علمی و نه تربیت صحیح وجدانی چراکه بسیاری از همین مهندسان و ناظران حتی بدون مشاهده کیفیت پروژه‌ها اقدام به امضای مجوز احداث آنها می‌کنند و این یک فاجعه بسیار بزرگ است.
و نکته دیگر اینکه برای جامعه دانشگاهی کشور بسیار زشت است که مهندسان تربیت شده در آن بعد از وقوع یک حادثه تلخ به اشتباهات بسیار موجود در سازه‌های عمرانی اعتراف کنند.
با توجه به اینکه وقوع زلزله آسیب‌های زیادی در پی داشت، مدیریت موجود در منطقه به‌خصوص مدیریت بحران را جهت ساماندهی امور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این حادثه به وضوح به ما نشان داد که مدیریت بحران چه امر حائز اهمیت و تاثیر‌گذاری است که البته مغفول واقع شده است. در این حادثه فهمیدیم عدم وجود توان مدیریتی و ضعف در این زمینه چه آسیب‌هایی را متوجه مردم و جان و مال آنها می‌کند. نباید در هیچ زمینه‌ای فقیر باشیم. این حادثه نشان داد که ما فقر مدیریتی داریم، فقر اطلاعاتی داریم و فقر برنامه‌ریزی داریم. باید یاد بگیریم فقیر نباشیم. من اولین مسئولی بودم که بعد از حضور در مناطق زلزله‌زده و مشاهده وضعیت هشدار دادم که نظام توزیع صفر است. خیلی‌ها همان موقع به من گفتند این‌طور نگو استاندار و... ناراحت می‌شوند اما من می‌گویم. جلوی چشم پلیس و نیروهای انتظامی یک عده راهزن به اموال و کمک‌های مردم حمله می‌کردند و می‌دزدیدند و آنها فقط نگاه می‌کردند. هیچ مدیریتی وجود نداشت اما وزیر کشور همین را تکذیب کرد. چرا؟ چرا مسئولان ما خودشان را گول می‌زنند؟ این ضعف بزرگی است. همان شب صداو سیما گفت که آوار‌برداری تمام شده در صورتی که ما دیدیم اصلا شروع نشده و هنوز صدای ناله خیلی از مردم از زیرآوراها شنیده می‌شد. اگر مسئولان ما واقعیات را با مردم درمیان بگذارند 90 درصد مشکلات حل خواهد شد.
در جریان زلزله اخیر در کرمانشاه به ساختمان‌های دانشگاه آزاد اسلامی آسیب‌هایی وارد شد. این خسارت‌ها به چه میزان بود؟
سه شهرستان قصر شیرین، سرپل ذهاب و گیلانغرب در این موضوع درگیر بودند؛ قصر شیرین و گیلانغرب هرکدام حدود پنج تا 10 درصد دچار آسیب شده‌اند و آسیب اصلی متوجه مرکز سما شهرستان سر پل ذهاب بود که ساختمان این مرکز استیجاری از آموزش و پرورش بود که دیگر قابلیت استفاده ندارد و امنیت دانشجویان به مخاطره می‌افتد و به همین خاطر دستور خرید کانکس برای اسکان و ادامه فعالیت‌های آموزشی 200 دانشجوی این مرکز داده‌ام و تا آخر هفته به سرانجام می‌رسد. البته فعالیت‌های آموزشی به صورت خاص و با در نظر گرفتن شرایط ویژه دانشجویان ادامه خواهد یافت و حتی دروس تکرار خواهند شد. در قصر شیرین و گیلانغرب نیز تا یکشنبه ساختمان‌ها ترمیم خواهند شد و کلاس‌ها از دوشنبه دایر خواهند بود.
نقش مردم را در حادثه اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مردم چه به لحاظ مالی و چه به لحاظ معنوی سنگ تمام گذاشتند و نقش تاثیر‌گذاری در جهت کنترل و خدمت‌رسانی به آسیب‌دیدگان داشتند. مردم وظایف‌شان را با بن‌مایه احساسی انجام دادند و من به آنها نمره 20 می‌دهم. اما از یک جایی به بعد باید تحت مدیریت قرار گیرند. الان مشاهده می‌کنید که حجم کمک‌ها بسیار زیاد است. از حد رفع نیاز خارج شده است و متاسفانه به مرحله اسراف رسیده است که وظیفه نهادهای مسئول است تا با اعتمادسازی و تدابیر مناسب این شرایط را سامان ببخشند. این نکته واقعا قابل تامل است و باید در شرایط مناسب مورد بررسی قرار گیرند که چرا مردم بی‌اعتماد به نهادهای مسئول سعی در رساندن کمک‌ها به صورت شخصی و حضور در منطقه داشتند. آسیب‌شناسی این موضوع حائز اهمیت است و می‌تواند به برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات آینده کمک کند که این گونه مسئولان دچار بهت و شوک نشوند.
