مشهد شهری شناخته شده برای مردم ایران است. اما در این شهر مکان‌هایی وجود دارد که شاید کمتر مسافر و زائری از آن آگاهی داشته باشد. یکی از این مکان‌های زیبا و منحصربه‌فرد باغ گیاه‌شناسی مشهد است. برای آشنایی با این باغ زیبا این مطلب را به نقل از کجارو بخوانید.
پیشینه شکل‌گیری باغ‌های گیاه‌شناسی در ایران و جهان
احداث باغ‌های گیاه‌شناسی از سابقه‌ای طولانی برخوردار است. به‌طوری که ساخت اولین باغ گیاه‌شناسی را به افلاطون در 500 سال پیش از میلاد مسیح نسبت می‌دهند. در دوره جدید، قدیمی‌ترین باغ گیاه‌شناسی باغ پیزا و پادوا در ایتالیا هستند که سابقه آن به 1540 میلادی می‌رسد. همچنین باغ‌های دیگری در سطح دنیا وجود دارند که از آن جمله آن‌ها باغ ادینبورو در اسکاتلند (1670 میلادی) و رویال بوتانیک گاردن (کیو گاردن) در انگلستان (1793) هستند.
اولین باغ گیاه‌شناسی در ایران به سال 1310 در دانشکده کشاورزی کرج تاسیس و به دنبال آن در سال 1336 آربراتوم نوشهر ایجاد شد. همچنین با احداث باغ گیاه‌شناسی ملی ایران در سال 1348 در زمینی به وسعت 145 هکتار، مجموعه‌ها و کلکسیون‌های متعددی از اقالیم حیاتی ایران و جهان راه اندازی شد. در دوره جدید فعالیت‌های باغ‌های گیاه‌شناسی در کشور (بعد از انقلاب) باغ‌های گیاه‌شناسی مشهد، دزفول (فدک)، یزد، همدان، کاشان و تبریز و شیراز به عنوان باغ‌های اقماری باغ گیاه‌شناسی ملی ایران ایجاد شده یا در حال احداث هستند.
باغ گیاه‌شناسی مشهد
باغ گیاه‌شناسی مشهد دارای مساحت تقریبی 25 هکتار و در غالب 11 کلکسیون از ترکیب هنر معماری، معماری منظر و علم گیاه‌شناسی شکل گرفته است که در تاریخ 22 خردادماه سال 1392 افتتاح شد. مدت زمان احداث مجموعه 1/5 سال و مبلغ اجرایی و فضای سبز معادل 15 میلیارد تومان هزینه داشت. در این پروژه 42 پیمانکار و 450 نیروی کارگر مشارکت داشتند. مجموعه دارای 44/776 متر مربع چمن، 14950 اصله درخت و درختچه، 12300 متر مربع پرچین، 25252 متر مربع گل دائم، 9500 متر مربع گل فصل، 68200 متر مربع معبر است.
کلکسیون گیاهان دارویی معطر: این قطعه در زمینی به وسعت تقریبی یک و نیم هکتار در باغ گیاه‌شناسی مشهد راه‌اندازی شده و با جمع‌آوری حدود 400 نمونه ژنتیکی، در حال حاضر حدود 180 گونه گیاهی دارویی و معطر از 60 راسته گیاهی در مجموعه مستقر شده است و از اهداف ویژه آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1. داشتن جنبه‌های آموزشی، تحقیقی برای رشته‌های علوم پزشکی، کشاورزی، تعلیم و ارتقای فرهنگ گیاه درمانی
2. جنبه‌های کاربردی در فضای سبز شهری
3. جمع‌آوری ژرم پلاسم گونه‌های داروئی و بررسی زمینه‌های کشت و تولید انبوه آن‌ها
باغ رز یکی دیگر از کلکسیون‌های این باغ در مساحت یک هکتار است که 30 گونه در 120 رقم گل رز را در معرض دید عموم قرار داده است.
دیگر کلکسیون این مجموعه باغ صخره‌ای است. این محل نیز دارای انواع گل و گیاهان پیازی، فصلی و صخره‌ای است.
باغ میوه نیز شبیه‌سازی شده از کوچه‌باغ‌های قدیمی ایران است. در آن 140 رقم درخت میوه و 30 گونه درخت غیرمثمر مانند نارون کاشته شده است.
کلکسیون نهالستان و گلخانه‌های تولیدی یکی از بخش‌های مهم است و به عنوان بستر اولیه کاشت و ذخیره‌گاه عناصر گیاهی وارد شده به باغ محسوب می‌شد. در این بخش بیش از 40 گونه و رقم زینتی یا تحقیقی در حال تکثیر است.
جشنواره دائمی گلهای داوودی: در باغ گیاه‌شناسی مشهد این مکان در فضایی به مساحت یک هکتار با طراحی منظر مناسب ایجاد گردیده است. در این مکان تاکنون 700 نمونه ژنتیکی از گل داوودی از سراسر ایران جمع‌آوری شده که بیانگر پتانسیل ژنتیکی بالای این گیاه در کشور است. این جشنواره هر ساله در پائیز برگزار می‌شود.
گیاه داوودی با نام علمی Chrysanthemum spp، به خانواده Asteraceae تعلق دارد و خاستگاه این گیاه شرق آسیا خصوصا چین است. امروزه تنوع فوق‌العاده در رنگ، شکل و ارتفاع گیاه باعث شده تا داوودی از مهم‌ترین گلهای زینتی محسوب شود. این گیاه دگرگشن بوده و یکی از مهم‌ترین گلهای دنیاست که دارای بیش از 200 گونه است و به صورت شاخه بریده و گلدانی عرضه می‌شود. گونه داوودی دارای ارقام یک ساله و چند ساله، کم‌پر و پرپر را شامل می‌شود و در طراحی فضای سبز به عنوان گیاهی دائمی استفاده می‌شود. اوج گلدهی این گونه در پائیز و زمستان بوده و در شرایط روز کوتاه گل می‌دهد.
گل داوودی، گیاه دارویی محسوب می‌شود به طوری که از گلهای خشک آن در درمان سرماخوردگی، تقویت قوه بینایی و افزایش تمرکز استفاده می‌شود. علاوه بر موارد ذکر شده سرگل‌های این گیاه به عنوان چای سنتی در چین، همچنین به عنوان حشره‌کش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
راه‌های دسترسی
آدرس: مشهد، بلوار جمهوری، حد فاصل چهار راه مقدم و پل غدیر، باغ گیاه‌شناسی مشهد (شما می‌توانید با کلیک روی راه‌های دسترسی، آدرس آن را روی نقشه مشاهده کنید.)
