ایران این همه زلزله به خود دید، این همه خانواده‌ها داغدار و کودکان بی‌سرپرست شدند، ولی چه تجربه‌ای گرفته‌ایم؟ هنوز خبری از سازه‌های پایدار نیست و بد‌تر آنکه با گذشت سال‌ها حتی بازسازی خانه‌های مسکونی در برخی مناطق زلزله‌زده نیز نیمه کاره رها شده یا در جای مناسب و ایمن رخ نداده است.
به گزارش ، آرمان نوشت: با این اوصاف باید تاسف خورد به این حجم از تخریب و تجارب خاک خورده بلااستفاده در طول سه دهه گذشته، چرا که 80درصد ایران روی گسل زلزله قرار دارد و هنوز کمیت ایمن‌سازی ساختوسازها لنگ است و معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار مردم خواهد بود. این در حالی است که مخترعان ایرانی هم به طراحی سازه‌های جدید ضدزلزله پرداخته‌اند و اگر مافیای بازار اجازه دهند؛ این فناوری‌ها وارد ایران خواهد شد.
کودک‌آزاری، مسائل زنان سرپرست خانوار، طلاق، اعتیاد، ازدواج دیرهنگام، معلول‌زایی و چه و چه و چه طوماری از حوادث و رویدادهای اجتماعی هستند. پدیده‌هایی که تبعات ناگواری را آبستن‌اند و ریشه در ناکارآمدی عملکردها دارند. چنان که از سالیان دور از پیامد‌هایشان چشم‌پوشی کرده‌ایم و اینک هر کدامشان چون بمب خنثی‌نشده عمل می‌کند؛ بمب‌هایی که هزاران‌هزار خانواده را هر لحظه تهدید می‌کنند. حال در این میان اشاره به مشکلات شهرسازی و وضعیت سازه‌های ناپایدار هم خالی از لطف نیست، مشکلاتی که با انواع آسیب‌های اجتماعی در هم تنیده‌‌اند، چرا که اگر زلزله‌ای رخ دهد نه تنها ستون خانه‌ها بلکه کانون زندگی مردم را نیز می‌لرزاند. اصلا بهتر است کمی به سال‌های دور برویم. مثلا پنج سال پیش که زلزله ورزقان اتفاق افتاد یا حدود 14 سال پیش که بم با خاک یکسان شد، حتی گذر از 27 سال پیش هم بد نیست، زلزله معروف رودبار- منجیل که زندگی‌ها را از این رو به آن رو کرد.
با تمام این تفاسیر باید بگوییم که ایران این همه زلزله به خود دید، این همه خانواده‌ها داغدار و کودکان بی‌سرپرست شدند، ولی چه تجربه‌ای گرفتیم؟ هنوز خبری از سازه‌های پایدار نیست و بد‌تر آنکه با گذشت سال‌ها حتی بازسازی خانه‌های مسکونی در برخی مناطق زلزله‌زده نیز نیمه کاره رها شده یا در جای مناسب و ایمن رخ نداده است. از اینها که بگذریم کافی است که زلزله‌های اخیر را هم مرور کنیم، زلزله‌هایی که مدت زیادی از آنها نگذشته است. حدود دو ماه پیش بود که زلزله‌ای کرمانشاه را لرزاند. دوباره خانه‌هایی با خاک یکسان شدند، دوباره جشنی عزا شد و کودکانی والدین خود و والدینی کودکان خود را از دست دادند. به همین سادگی دوباره بلایی بر سرمان هوار شد.
بدون آنکه از تجاربمان استفاده کنیم. تازه اینکه چیزی نیست. چندی پیش پایتخت دو زلزله را از سرگذراند، خطری که درست بیخ گوشمان بود و موجب شد که شهروندان تهرانی از بیم و استرس شب را تا صبح در کوچه، خیابان و پارک‌ها در خودرو‌هایشان به صبح برسانند. این در حالی است که اگر روزی زلزله‌ای پرقدرت در تهران رخ دهد، بی‌شک تهران رکورددار زخمی‌ها و کشته شده‌ها خواهد بود؛مساله‌ای که بار‌ها و بار‌ها زمین‌شناسان و زلزله‌نگاران نسبت به آن هشدار داده‌اند.
کابوس زلزله
بهرام عکاشه، پدر زلزله‌شناسی ایران به تازگی اعلام کرده است: «اگر زلزله شش، هفت ریشتری رخ دهد، تهران برای حداقل پانزده سال تعطیل خواهد شد و نمی‌توانیم هیچ‌کاری برای این شهر انجام دهیم. افرادی که مجوز این تعداد برج و تردد این میزان خودرو در خیابان‌ها را داده‌اند، باید اکنون جوابگو باشند که چرا این گونه تصمیم گرفتند، زیرا نباید مجوز انجام این کار را صادر می‌کردند. در واقع باید به دنبال صادرکنندگان این مجوز‌ها باشیم. هیچ‌راه نجاتی وجود ندارد و به بن‌بستی رسیده‌ایم که جلو و عقب فولادی دارد.» اکنون وقت آن رسیده که بیش از پیش دست روی دست نگذاریم و بحران ساختوسازها را برطرف کنیم، چون جان نزدیک به 80میلیون ایرانی در میان است که با ایمنی سازه‌ها ارتباط تنگاتنگی دارد. سازه‌های نامقاومی که با زلزله‌های اخیر خواب وآرام را از چشم شهروندان ربوده و کابوسی را برایشان رقم زده است، چرا که در پی وقوع زلزله‌ای قدرتمند روزهای بی‌خانمانی پیش رویشان است.
اختراع ارزشمند مبتکران ایرانی
کافی است که در گوگل نام مخترع «سازه یکپارچه ضدزلزله با نانوفناوری» را جست‌و‌جو کنید؛ آنگاه با دانشمند ایرانی پرآوازه رو‌به‌رو می‌شوید که با کسب مجوزهای جهانی اختراع خود آماده است تا سازه‌های پایدار با فناوری نوین را وارد ایران و کار خود را از مناطق زلزله‌زده کرمانشاه آغاز کند. دکتر صائبی 30 سال پیش تحقیقات خود را درباره ساخت یک نوع سازه بر‌تر در ایران و سپس آمریکا آغاز کرده و موفق شده این نوع سازه را در موسسه بین‌المللی ICC آمریکا که یک موسسه معتبر جهانی است، به ثبت برساند. ماه گذشته او درباره خواص سازه منحصر به فرد خود گفت: این سازه علاوه بر اینکه سبک‌تر و ارزان‌تر از سازه‌های سنتی و کنونی است؛ در برابر زلزله، آتش‌سوزی و طوفان مقاوم است و در کوتاه‌ترین زمان ممکن ساخته می‌شود، بدون اینکه نیازی به مصالح ساختمانی کنونی باشد. دکتر صائبی افزود: این سازه که دوستدار محیط‌زیست نیز است، به‌طور میانگین برای متراژ 50 متر کمتر از 24 ساعت زمان می‌برد؛ ضمن آنکه ساخت بناهای با متراژ بالا نیز زمان بیشتری خواهد برد. برای مثال برای ساخت بنایی با متراز 500 متر حدود یک ماه زمان نیاز دارد.
دانشمند ایرانی که حالا کارش در کشورهای آمریکا، فیلیپین، ژاپن، مکزیک، هائیتی، چین و چند کشور دیگر در حال استفاده است، ادامه داد: چند سال است دنبال این هستم که این فناوری را وارد ایران کنم، اما موفق نشده‌ام و همچنان درگیر کارهای اداری هستم. این در حالی است که در ابوظبی با دریافت مدارک جهانی و مطالعه آنها در کمتر از هفت ساعت پاسخ ما را دادند. دکتر صائبی گفت: دوست دارم با توجه به اینکه هموطنان ما نیازمند سرپناه در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه هستند، کارم را از کرمانشاه آغاز کنم.
هر جا نیاز به ساخت منزل است، بنای جدید احداث و هرجا نیاز بود، ساختمان را پایدار سازی کنم. به گزارش صدا‌و‌سیما، او بیان کرد: آماده‌ام این فناوری را در اختیار ایرانی‌ها و جوانان حوزه نانو فناوری قرار دهم، زیرا ایران در آینده‌ای نزدیک مهد نانو فناوری خواهد بود و می‌تواند این محصول را به همه جای دنیا صادر کند. از سوی دیگر، دو ماه پیش یک مبتکر ایرانی از طراحی سازه جدید برای ساخت خانه‌های مسکونی روستایی با ویژگی ضد زلزله، ارزان و سبک در مدت زمان کوتاه خبر داد. ابوالقاسم نشوه به تسنیم گفت: اگر سرمایه‌گذاران از این طرح حمایت کنند، به راحتی می‌توانند دستگاه ساخت این سازه ورق فولادی را که شبیه بلوک‌های ساختمانی است، طراحی و عرضه کنند و یکی از ویژگی‌های این بلوک‌ها مرتبط شدن تمام اجزای ساختمان از جمله بتن به یکدیگر است که با این کار مقاومت ساختمان در مقابل زلزله افزایش پیدا می‌کند.
ساخت‌وسازهای بی‌نظارت
«فناوری هر چه مدرن‌تر و پیشرفته‌تر باشد، مناسب‌تر است. به ویژه فناوری‌هایی که ساختمان‌ها را سبک‌تر می‌کنند، چون یکی از مشکلات ما ساختمان‌های سنگین است. همچنین فناوری باید باصرفه باشد، چون اگر گران تمام شود، مردم از عهده آن برنمی‌آیند.» اینها را گیتی اعتماد،رئیس هیات‌مدیره مهندسان مشاور طرح و معماری می‌گوید. او می‌افزاید: بار مرده‌ای که در ساختمان‌ها وجود دارد، باعث می‌شود که ما در برابر زلزله تلفات بیشتری داشته باشیم. او معتقد است: سازه‌های پایدار مهندسان محاسبه‌گر خوبی دارند که ما از آنها بهره‌مندیم. این در حالی است که باید موقع اجرا نظارت درستی انجام شود. اعتماد با ذکر مثالی می‌افزاید: وقتی محاسبات درست باشد، اما جوش روی آهن به درستی صورت نگیرد یا بتن از نظر دانه‌بندی استاندارد نباشد؛ پایداری ساختمان از بین می‌رود. بنابراین مجریان باید آگاه و تحصیل کرده باشند.
او اظهار می‌کند: مساله مهم ما نظارت بر ساختمان‌هاست. نظام مهندسی ما ناظرانی را تعیین می‌کند که باید نظارت داشته باشند، اما در واقع به این گونه نیست. اعتماد توضیح می‌دهد: در واقع اگر ناظران سعی کنند که نظارت داشته باشند، ٱنها را بر کنار می‌کنند، به ویژه اگر ساختوسازها به نوعی وابسته به افرادی که در نظام مهندسی هستند، باشد. رئیس هیات‌مدیره مهندسان مشاور طرح و معماری عنوان می‌کند: نظام مهندسی ما که خود پایه‌ای برای نظارت بر ساختمان‌هاست، نظارت را به درستی انجام نمی‌دهد، به نظر من مهم‌ترین مساله این است که ساختمان‌هایمان را اصولی بسازیم. این در حالی است که مقررات جدیدی از سال 41 با وقوع زلزله‌ای در بویین زهرا وضع شد که به موجب آن مقاوم‌سازی در برابر زلزله تعیین شد.
او ادامه می‌دهد: اگر این مقررات طی سی چهل سال اخیر عملیاتی شده بود، همه ساختمان‌های ساخته شده مقاوم بودند، ولی این کار به درستی انجام نشد. اعتماد بیان می‌کند: ممکن است برخی ساختمان‌های خوب ساخته شده ناظران خوبی داشته باشند، ولی بنده در منطقه‌ای مشاور بودم که به من گزارش دادند، بادبندهای اجاره‌ای در ساختمان‌ها می‌گذارند. اگر ناظری متوجه این مساله نشده باشد، معلوم است که بی سواد است. اگر هم متوجه شده و چیزی نگفته باشد، گناه بزرگ‌تری را مرتکب شده است. رئیس هیات‌مدیره مهندسان مشاور طرح و معماری با بیان اینکه بهترین کار این است که مردم آموزش داده شده و آگاه شوند، اظهار می‌کند: اگر مردم ساختمان‌های محکم، فنی و درست می‌خواهند، باید در صورت کوتاهی ناظران و مجرایان مطالبه‌گر باشند تا ساختمان‌های ایمن و پایدار به آنها تحویل داده شود.
