ابهل - میوه‌ی نوعی سرو

سروها درختان یا درختچه‌هایی هستند از رده سوزنی برگان Coniferae تیره‌ی Cupressaceae جنس Juniperus و دارای انواع و گونه‌های متعددی است و تعدادی از آنها دارای خواص داروئی می‌باشند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع سروکوهی اشاره شده است که میوه‌ی آن را ابهل می‌نامند.

نام علمی گیاه:

Juniperus Sabina L، نام فرانسه Sabine و نام انگلیسی آن Savin می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی و در کتب طب سنتی، سروکوهی، مای مرز، ابهل و صافینا نامیده شده است.

تیره گیاه:

سرو Cupressaceae

نوع گیاه:

درختچه

مشخصات ظاهری گیاه:.

درختچه‌ای است به ارتفاع حدود 2 متر با شاخه‌های متعدد و نامنظم با ظاهری هرمی شکل و برگ‌های آن دائمی، ریز، متقابل، به هم فشرده و واقع در دو سطح عمود بر یکدیگر به طوری که مجموعاً واقع در چهار ردیف طولی به نظر می‌رسند. گلهایش یک پایه و مجتمع به صورت دو نوع شاتون می‌باشند. شاتون‌های نرآن کوچک، بیضی شکل و پوشیده از فلس‌های فراهم ولی شاتون‌های ماده کروی و دارای 3 فلس محدب است. میوه‌اش سته به حالت آویخته بر روی دمگل، ابعاد آن به اندازه یک فندق ولی دارای حالت آبدار و به رنگ آبی تیرهِ غبارآلود است.

طبیعت میوه (ابهل):

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب مناطق کوهستانی و ارتفاعات معتدله مرطوب اروپا، آسیا، سیبری و ایران انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه:

در برگ‌ها و سرشاخه‌های درختچه اسانس (به نام اسانس سابین)، تانن، رزین، قند و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

میوه (ابهل). در ضمن برگ‌ها و سرشاخه‌های درختچه نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف ابهل:

در طب سنتی ابهل را به صورت دم کرده، جوشانده، روغن ابهل، گرد ابهل و یا ضماد استفاده می‌کنند و برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی ابهل:

تحلیل برنده نفخ معده و ضد استسقاء، قاعده‌آور قوی و دفع کننده کرم‌های معده و روده، دفع کننده اخلاط فاسده بدن و ضد ویروس، ادرارآور و قابض می‌باشد. در ضمن برای فلج و سستی، آسم، نارسایی‌های کبدی، تنگی نفس، بی‌حسی اعضا و خشکی اعضا نیز مفید است. در استعمال خارجی استفاده از گرد ابهل برطرف کننده لکه‌های سیاه بدن، بیماری‌های جلدی و زگیل، جذام و خوره، جای سوختگی‌ها و التیام‌بخش زخم‌های بد، خورنده و متعفن می‌باشد.

تذکر:

مصرف ابهل برای خانم‌های باردار ممنوع و در صورت استفاده باعث سقط جنین خواهد شد. با توجه به این که برگ‌های درختچه خواص دارویی دارند بهتر است در طب سنتی از آنها استفاده نشود به سبب اینکه جوشانده برگ‌های گیاه اگر بیش از حد مجاز مصرف شود مرگ‌آور می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.