علت و درمان بیماری گواتر

در مورد بیماری خطرناک گواتر چه میدانید؟

با دلگرم همراه باشید تا با بیماری خطرناک گواتر آشنا شوید.

گواتر چه بیماری است؟

گواتر بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید می باشد. تیروئید یک غده ی پروانه ای شکل واقع در گردن و در زیر سیب آدم است. اگرچه گواتر معمولاً بدون درد بوده، اما نوع خیلی بزرگ آن می تواند باعث سرفه شود و بلع و تنفس را مختل سازد.

شایع ترین علت گواتر در سراسر جهان کمبود ید در رژیم غذایی می باشد. در ایالات متحده که مصرف نمک ید دار رایج است، گواتر بیشتر به دلیل ترشح زیاد یا کم هورمون های تیروئیدی یا ندول هایی که در خود غده تیروئید گسترش می یابند، اتفاق می افتد.درمان بستگی به اندازه ی گواتر، نشانه ها و علت زمینه ای دارد. گواتر های کوچک که خیلی قابل رویت نبوده و اختلالی نیز به وجود نمی آورند، معمولاً به درمان نیاز ندارند.

علائم و نشانه‌های گواتر

اکثر موارد گواتر بدون علامت است. شایع‌ترین علائم همراه با گواتر عبارت‌اند از:

• علائم مربوط به گلو مانند سرفه، گلو درد و گرفتگی صدا و گلو
• بلع دشوار (دیسفاژی یا نارسایی بلع)
• در موارد شدید مشکل تنفسی نیز رخ می‌دهد و صدا زیر و تیز می‌شود.
• چنانچه گواتر نشأت گرفته از یک بیماری‌ خاص باشد، علائم دیگری نیز بروز می‌یابد، که البته علائم مختص گواتر نیستند.
• برای مثال پرکاری تیروئید با علائمی چون ناآرامی، تپش قلب، بیش فعالی، تعریق بیش از حد، حساسیت شدید به گرما، خستگی مزمن، افزایش اشتها، ریزش مو و کاهش وزن همراه است.
• اما چنانچه گواتر پی‌آمد کم‌کاری تیروئید باشد، علائمی مانند کم‌طاقتی، یبوست، فراموشی، تغییر شخصیتی، ریزش مو و افزایش وزن بروز می‌یابد.
• در کل، گواتر در بسیاری از موارد به جز تورم و بزرگ شدن غده تیروئید هیچ علامت یا نشانه دیگری ندارد.

علل بروز گواتر

ارث، کمبود ید در مواد غذایی، مصرف بیش از اندازه غذاهایی مانند شلغم، کلم، گل کلم، کاساوا، چغندر، و علل ناشناخته دیگر. گواترها به انواع گوناگونی تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از گواتر فامیلی، گواتر بومی (ساده)، گواتر تک گیر، گواتر چندندولی. گواتر در جلو گردن و در داخل غده تیرویید ایجاد می‌شود. غده تیرویید از دو قطعه تشکیل شده است که در جلوی نای و حنجره قرار می‌گیرد. بزرگی خوش‌خیم غده تیرویید که سبب افزایش حجم آن می‌شود و مانند غده بزرگی در زیر گلو و گردن پدیدار می‌شود، گواتر نامیده می‌شود. برخلاف تصورات گذشته که به تورم غده تیروئید «غم باد» اطلاق می‌شد، گواتر هیچ ارتباطی به استرس‌های عاطفی ندارد.

عوارض کمبود ید

در دوره حاملگی و زمان جنینی

سبب سقط جنین و مرده‌زایی، ناقص الخلقه متولد شدن، کند ذهنی، اختلالات حرکتی و روانی، لالی و کری نوزاد می‌شود.

در کودکی

اختلال جسمی و روانی پدیدمی‌آورد و سبب کندذهنی و رشد نکردن بدن می‌گردد.

در بلوغ

ایجاد گواتر و کم‌کاری تیروئید نموده و اختلال در تـکامل مغزی را بوجود می‌آورد.

در بزرگسالان

موجب ضعف عمومی، کاهش سوخت و ساز بدن، لاغری، خواب آلودگی و اختلالات عصبی می‌شود.

میزان احتیاج روزانه بدن به ید بین150–120میکروگرم که 75 میکروگرم آن را تیروئید برای ساخت هورمونهای خود مصرف می‌کند.

عوامل خطرناک گواتر

گواتر می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد. ممکن است در هنگام تولد یا هر زمانی دیگر در طول زندگی رخ دهد، اگرچه بیشتر بعد از 40 سالگی رایج می باشد. برخی از عوامل خطر گواتر شامل موارد زیر هستند:

• کمبود ید در رژیم غذایی. مردم ساکن مناطقی که خاک آن ها غنی از ید نبوده و یا دسترسی به مکمل های ید نیز ندارند، در معرض خطر گواتر می باشند.
• جنسیت مونث. از آنجا که زنان بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات تیروئید قرار دارند، احتمال گواتر در آن ها بیشتر است.
• سن. با افزایش سن احتمال پیشرفت گواتر بیشتر می شود.
• تاریخچه پزشکی. سابقه شخصی یا خانوادگی از بیماری های خود ایمنی خطر ابتلا را افزایش می دهد.
• بارداری و یائسگی. به دلایلی کاملاً نامعلوم، مشکلات تیروئیدی در دوران بارداری یا یائسگی بیشتر رخ می دهد.
• برخی داروها. بعضی از درمان های پزشکی، از جمله داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، داروهایی که برای درمان ایدز استفاده می شوند، داروهای بیماری های قلبی و روانی، خطر ابتلا را افزایش می دهند.
• قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیواکتیو. اگر برای ناحیه گردن یا قفسه سینه تان پرتو درمانی کرده و یا طی یک آزمایش یا حادثه ای در معرض اشعه قرار گرفته باشید، خطر ابتلا در شما افزایش می یابد.

عوارض

• گواتر کوچکی که مشکلات جسمی یا زیبایی ایجاد نکند، نگران کننده نیست. اما گواتر های بزرگ باعث اختلال در تنفس و بلع شده و می توانند سرفه و گرفتگی در صدا ایجاد نماید. گواتر ناشی از شرایط دیگر، مثل کم کاری یا پرکاری تیروئید، می تواند شامل طیف گسترده ای از علائم و نشانه ها باشد، از خستگی و افزایش وزن گرفته تا کاهش وزن غیر ارادی ،تحریک پذیری و اختلالات خواب.

درمان بیماری گواتر

درمان به علت گواتر بستگی دارد. اگر وجود گواتر به کمبود ید در رژیم غذایی مربوط باشد، بیمار در ابتدا مکمل خوراکی ید دریافت می‌کند. مصرف این مکمل باعث کوچک شدن گواتر می‌شود، اما غالباً این روش گواتر را کاملاً از بین نمی‌برد.

اگر علت گواتر، التهاب تیروئید هاشیموتو باشد و تیروئید کم‌کار باشد، بیمار باید قرص مکمل هورمون تیروئید را به صورت روزانه مصرف کند. هر چند با مصرف این قرص میزان هورمون تیروئید به سطح طبیعی بازمی‌گردد، اما گواتر معمولاً به طور کامل از بین نمی‌رود.

اگرچه گواتر کوچکتر می‌شود، گاهی اوقات بافت همبند داخل غده آن‌قدر زیاد است که گواتر از حد مشخصی نمی‌تواند کوچکتر شود. بااین حال درمان با هورمون تیروئید معمولاً از بزرگتر شدن گواتر جلوگیری می‌کند. جراحی معمولاً درمان متداولی برای التهاب تیروئید نیست، اگرچه برای برخی بیماران روش مناسبی به شمار می‌رود.

اگر گواتر پی‌آمد پرکاری تیروئید باشد، درمان به علت این پرکاری بستگی خواهد داشت. درمان بعضی علل پرکاری تیروئید به از بین رفتن و ناپدید شدن گواتر می‌انجامد. برای مثال درمان بیماری گریوز با ید رادیواکتیو معمولاً به کوچکتر شدن یا از بین رفتن گواتر منجر می‌شود.در بسیاری از گواترها، مانند گواتر مولی ندولار، میزان هورمون تیروئید خون طبیعی است. چنین گواترهایی معمولاً پس از تشخیص صحیح به درمان خاصی نیاز ندارد. چنانچه درمان خاصی پیشنهاد نشود، پزشک به بیمار هشدار می‌دهد که در خطر ابتلا به بیماری کم‌کاری یا پرکاری تیروئید قرار دارد.

بااین حال اگر بزرگی تیروئید به تنهایی مشکل‌ساز باشد، برای مثال گواتر آن‌قدر بزرگ شود که مجرای عبور هوا مسدود شود، پزشک پیشنهاد می‌دهد تا گواتر طی عمل جراحی بیرون آورده شود.گواتر هر علتی داشته باشد، بیمار باید پس از تشخیص نیز به طورمنظم، دست‌کم سالی یک بار، برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی