تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشک امروز
آندومتریوز می‌تواند از طرق مختلف بر روی باروری تاثیر بگذارد که هنوز مکانیسم‌های موثر در دست تحقیق است. مکانیسم‌های احتمالی کاهش باروری شامل عوامل مکانیکی که به دلیل چسبندگی می‌باشند، عوامل توکسیک در مایع پریتونئال، نقص فولیکوژنزیس در طول تحریک تخمک‌گذاری، کاهش کیفیت تخمک و نقص باروری/لانه گزینی می‌باشد.
آندومتریوز ممکن است در 20 درصد از زوج‌های نابارور دیده شود. میزان باروری ماهانه 6/9درصد stage I-II آندومتریوزیس می‌باشد و میزان تجمعی تولد نوزاد زنده در درمان انتظاری پایین است.
در بیماران با stage I-II آندومتریوز، درمان جراحی از طریق تخریب لاپاراسکوپیک ضایعات آندومتریوتیک و به دنبال آن درمان انتظاری همچنان مورد بحث است. با توجه به گزارش مطالعات مختلف هیچگونه اطلاعاتی در مورد تاثیر جراحی بر روی بیماران آندومتریوز stage III-IV وجود ندارد.
به علاوه با توجه به گزارش‌های متاآنالیز 2002 در بیمارانی که به دلیل آندومتریوز نابارورند و IVF می‌شوند، تمام مارکرهای فرآیند باروری کاهش می‌یابد و میزان حاملگی 50 درصد کمتر از بیمارانی است که به دلایل دیگر نابارور هستند. اثر آندومتریوز به طور انحصاری بر روی پذیرش آندومتر نیست، بلکه بر روی رشد تخمک و همچنین رشد جنین نیز می‌باشد.
آیا جراحی آندومتریوز باعث بهبود میزان موفقیت سیکل‌های ART می‌شود؟
در صورتی که جراحی باعث بهبود میزان حاملگی در ART شود این جراحی لزوما با لاپاراسکوپی باید انجام گردد؛ اگرچه تا امروز هیچگونه مطالعه کنترل‌شده تصادفی برای بررسی پیامد ART بیماران stage I-II و stage III-IV آندومتریوز که تحت درمان جراحی گرفته‌اند در مقایسه با آنهایی که جراحی نشده‌اند وجود ندارد.
در یک مطالعه گذشته‌نگر (case-controlled) پیامد IVF در خانم‌های stage IV آندومتریوز که تحت درمان جراحی قرار گرفته بودند با خانم‌هایی که علت نازایی آنها لوله فالوپ بود، مقایسه شد. تمام بیماران stage IV چسبندگی شدید داشتند. کنسل شدن سیکل به دلیل پاسخ ضعیف تخمدانی در 29/7 درصد گروه آندومتریوز وجود داشت.
در مقایسه با 1/1 درصد گروه کنترل (45/112-6/02 CI 95 درصد، 26/03RR). محققان نتیجه گرفتند که میزان حاملگی در خانم‌های stage IV آندومتریوز که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، به طور چشمگیر کمتر از گروهی بود که ناباروری لوله‌ای داشتند. آندومتریوما می‌تواند آثار مضری بر روی سیکل ART داشته باشد.
همچنین ممکن است در تحریک تخمدانی مداخله کرده و برداشت تخمک (OPU) را مشکل کند و با ایجاد مواد توکسیک به بلوغ اووسیت آسیب بزند. به این ترتیب بر روی cleavage و باروری تاثیر بگذارد. با این حال برداشتن آندومتریومای تخمدانی قبل از شروع تحریک برای ART ممکن است به بافت تخمدانی طبیعی کنار خود آسیب بزند و باعث کاهش ذخایر تخمدان شود.
آیا درمان جراحی آندومتریوما قبل از ART ضروری است و برداشتن آندومتریوما باعث بهبود موفقیت ART می‌شود؟
تا به امروز هیچگونه مطالعه کنترل‌شده تصادفی برای بررسی بیمارانی که قبل از ART آندومتریومای آنها جراحی شده یا نشده انجام نگرفته است؛ با این حال بعضی از مطالعات سعی کرده‌اند به این موضوع پاسخ دهند و بعضی از آنها گزارش کرده‌اند که جراحی آندومتریوما تغییری در پاسخ تخمدانی به دنبال تحریک تخمدان و به دنبال آن نتایج ART ندارد. مقالات متعددی گزارش کرده‌اند که حتی پاسخ تخمدان و همچنین میزان باروری و لانه‌گزینی و حاملگی در سیکل‌های ART کاهش می‌یابد.
در تمام این مطالعات برای گروه کنترل از بیمارانی که ناباروری لوله‌ای داشته‌اند و یا تخمدان مقابل همان بیمار استفاده شده است. حتی جراحی محتاطانه تخمدان خطرهایی دارد، چرا که حتی پوشش روی آندومتریوما پوشیده از فولیکول‌های دارای اووسیت است و برداشتن یا تخریب دیواره کیست ممکن است به بافت تخمدانی صدمه بزند.
در یک مطالعه جدید مشخص شد 54 درصد دیوارهای کیست آندومتریوما که با روش جداسازی برداشته شده بودند به میزان قابل توجهی بافت تخمدانی دارند و اگر خونریزی شدید رخ بدهد میزان از دست رفتن ذخیره تخمدانی بسیار بیشتر می‌شود. اخیرا در یک مطالعه موردی شاهدی نشان داده شده که برداشتن آندومتریوما قبل از IVF باعث بهبودی نتایج IVF نمی‌شود. در این آزمایش 189 خانم که آندومتریومای بالای 3 سانتی‌متر داشتند و IVF شدند مورد بررسی قرار گرفتند.
56 نفر از آنها مستقیما IVF شدند و 133 نفر ابتدا تحت جراحی محافظه‌کارانه تخمدان قرار گرفتند. نتیجه این بود که سیستکتومی لاپاراسکوپیک قبل از شروع سیکل IVF باعث بهبود پیامد باروری نمی‌شود. این مطالعه چند ایراد داشت که یکی طراحی مطالعه بود. به طور مثال، آندومتریوما در گروه کنترل فقط با سونوگرافی تشخیص داده شده بود که فقط 85 درصد ارزش پیشگویی مثبت دارد.
تشخیص تفاوت کورپوس لوتئوم هموراژیک و آندومتریوما از طریق سونوگرافی مشکل است و با عمل جراحی نیز نمی‌توان تمام جدار کیست آندومتریوما را خارج کرد. این عدم توانایی برای درمان کامل آندومتریوز ممکن است یکی از دلایل این نتیجه‌گیری باشد...
برای خواندن بخش دوم- جراحی آندومتریوز و کیست آندومتریوما قبل از IVF- اینجا کلیک کنید.
