شیخ-مفید

المُقنعه مفید(ره) از دیرینه ترین نگارشهای فقهی إمامیّه است. این مقاله تا حدودِ زیادی کلّیّاتِ جغرافیایِ فکری و قلمیِ حاکم بر این کتاب را روشن می سازد و امیدست تمهیدی برای برداشتن گامهای بلندتر و استوارتر در راه شناخت میراث فقهی شیعه باشد. ایدون باد!

غیبت امام زمان(ع) مهم ترین رویداد تاریخ سیاسی مذهب شیعه است که عملاً تاریخ شیعه را به دو دوره مجزا؛ یعنی دوران حضور ائمه(ع) و دوران غیبت تقسیم کرده است

مسئله غیبت حضرت مهدی علیه السّلام گستره ای فراخ از میراث مکتوب شیخ مفید (336 یا338 413 ه . ق) را پُر کرده و او کتابها و رساله های متعدّدی در این باره نوشته و در هر یک از آنها مباحث مربوط به غیبت را مورد بررسی همه جانبه قرار داده است

قبل از شیخ مفید، فقه عموما عبارت بود از احادیث فقهی منقول از ائمه اطهار(ع) به گونه ای که گاهی سند حذف می شد و گاه سلسله سند عینا ذکر می گردید و فقها هیچگونه تصرفی در متن حدیث نمی کردند. به مرور زمان این شیوه اندکی تکامل یافت و فقها خودشان را مجاز دانستند که در همان محدوده احادیث اجتهاد کنند، و طبق مدلول و مضمون آنها فتوا بدهند«1».

در شماره ء پیشین مجله با روش فقهی شیخ مفید- که همان روش اجتهادی است- آشنا شدیم و دانستیم که وی در استنباط احکام، غیر از روش اهل حدیث را برگزیده بود. حال در صددیم تا ببینیم: الف- شیخ مفید در آثار فقهی اش تا چه اندازه از این شیوه ء خود بهره برده است. ب- در هر کتاب به چه موضوعی می پردازد. ج- ویژگیهای هر کتاب چیست؟

فقه اهل بیت: با تشکر از پذیرش زحمت، لطفا در ابتدا شمه ای از مقام علمی و فقهی محقق اردبیلی را بیان فرمایید.

شیخ مفید در عصری پرالتهاب و دورانی پراضطراب زندگی می کرد که بحث ها، مناظرات، جدال ها و گفتگوهای اعتقادی بسیار رایج بود، باب بحث و گفتگو با مخالفان شیعه را باز کرد و با تسلطی که به علوم مختلف از قبیل: کلام، فقه، اصول و تفسیر داشت، از مذهب تشیع دفاع و حمایت کرد و به شبهات موجود پاسخ گفت .

یکی از حوزه های مهم اندیشه سیاسی در اسلام، کلام سیاسی است. علی رغم قدمت طرح مسائل سیاسی در علم کلام که به نخستین سده اسلامی و سرآغاز پیدایش این علم برمی گردد، کلام سیاسی نتوانسته است همچون همتای خود، فلسفه سیاسی، مجموعه منسجمی را در طول تاریخ خود تشکیل دهد

از جایگاه عقل در اندیشه کلامی مفید و نقش آن دراستنباط احکام سخن گفتیم. در این مقال، بر آنیم که نقش کاربردی عقل را در اندیشه فقهی وی بحث کنیم.

محمدبن محمدبن النعمان المفید، معروف به ابن معلم (336-413 ه . ق) (1) یکی از دانشمندان بزرگ قرن چهارم و اوایل قرن پنجم است. این دو قرن یکی از مهمترین دوره ها در تاریخ تصوف به شمار می رود. شخصیتهایی بزرگ در این عصر برآمدند و به نشر عقاید و افکار و طریقت خویش پرداختند. (2)