یاد-خدا

ذکر عبارتست از اینکه آدمی نیروی ادراک خود را متوجه «یاد شده» کند، یا به اینکه نام او را ببرد و یا صفات او را به زبان جاری کند و مصداق مهم تر اینکه در قلب به یاد او باشد

یکی از راه هایی که سبب تقویت و تثبیت ایمان می شود و سیر قلبی انسان را به سوی معبودش سرعت می بخشد، ذکر است. ذکر به معنای یادآوری (حضور معنی در نفس)، در مقابل نسیان و غفلت آمده است. خداوند پیامبرش را «مُذَکِّر» یعنی تذکردهنده لقب داده است: «اِنَّما انت مُذَکِّرٌ، لَستَ علیهم بِمُصَیطِر». (غاشیه: 22 و 23)

«مرگ» انتقال روح از بدن دنیوی به بدن اخروی و به عبارت دیگر، انتقال از نشئه دنیا به نشئه برزخ است

امیرمؤمنان علی علیه السلام در توضیح ویژگی های انسان کامل در قالب شرح حال یکی از برادران دینی شان چنین فرمود: «در گذشته، برادری دینی داشتم که در چشم من بزرگ مقدار بود؛ چون دنیای حرام در چشم او بی ارزش می نمود و از شکم بارگی دور بود، پس آنچه را نمی یافت، آرزو نمی کرد و آنچه را می یافت زیاده روی نداشت

بهترین حالت و جلوه انسان، ذکر و یاد خداست. روح همه طاعات و عبادات و ارزش های اسلامی را، یاد خدا تشکیل می دهد. از نظر اسلام، بزرگ ترین قدرت روحی و معنوی انسان و تنها عامل سعادت و کمال او، توجه به خدا و اشتغال به یاد اوست سکوت و خاموشیِ مؤمن باعث افزایش تفکر و اندیشه اش می شود حضرت امیرامؤمنین(ع) در مدح گروهی از مؤمنان فرموده اند:

اختلاف استعدادها، ظرفیتها، نیازها، روحیه ها،خواستها، سلیقه ها که معلول اختلاف طبایع و تأثیرات گوناگون محیطی، جغرافیایی، فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی است، مایه بقا و دوام و رشد جوامع انسانی است و اگر این اختلاف ها نمی بود بشر قادر به زندگی و تکامل نبود، و این واقعیتی است که در مراحل مختلف تربیت باید لحاظ شود و به هیچ وجه مورد غفلت قرار نگیرد،(2) امیرم ...

در شماره های قبلی، درباره غفلت به عنوان منشأ سقوط انسان بحث شد و گفته شد که به حسب آنچه از آیات شریفه قرآن استفاده می شود و اعتبارات عقلی هم آن را تأیید می کند، منشأ سقوط انسان و مانع ترقّی او «غفلت» است. محور غفلت هم خود انسان است. درباره چیزهایی که مقوّم وجود انسان و سیر تکامل او هستند نیز توضیحاتی ذکر گردید. اکنون دنباله مباحث:

در جلسات گذشته ذکر شد که سیر تکاملی انسان یک سیر آگاهانه و همراه با درک و اراده است. آنچه به عنوان کمال برای یک موجود ذکر می شود ولی ارتباطی با درک و اراده و آگاهی اش ندارد کمال انسانی نخواهد بود

فصل اول: بعضی از آداب و شرایط ذکر