افزایش ضربان قلب

12روش برای کاهش ضربان قلب

این مشکل یکباره پیش می آید. قبل از افزایش تعداد ضربان، حتی متوجه قلب خود هم نیستید. ولی قلب یکباره و به شدت شروع به زدن می کند و تعداد ضربانات آن افزایش می یابد. 72ضربه در دقیقه ناگهان به 120، 180 و 200 ضربه در دقیقه رسیده و ممکن است تنفس هم به همین ترتیب سریع تر شده و حالت تهوع توأم با ترس نیز بر فرد عارض گردد. این حالت می تواند حتی با تعریق همراه باشد. در این حالت پزشک به شما می گوید به افزایش ضربان قلب (1) (تاکی کاردی) یا به عبارت دقیق تر به تاکی کاردی دهلیزی حمله ای(2) دچار شده اید. شما گیج و گنگ نیستید و اولین باری است که دچار این حالت می شوید. از پزشک می خواهید که شما را به طور کامل معاینه کند. شما و پزشک با همدیگر احتمال ابتلا به تاکی کاردی بطنی(3) (یک نوع ضربان تند قلب که می تواند کشنده باشد) و انواع مختلف بیماری های مربوط به قلب، ناهنجاری های تیرویید، اختلالات تنفسی و غیره را رد می کنید و همین امر به شما قوت قلب می دهد. با این حال هر از چند گاهی دهلیزهای قلب - یعنی حفرهایی که در قلب خون را از سیاهرگ دریافت می کنند و آن را به بطن ها می فرستند- اندکی از کنترل خارج می شوند. دهلیزها ریتم طبیعی ضربان قلب را حفظ می کنند. اما این سرعت می تواند تا سه برابر ریتم طبیعی افزایش یابد. (در ضمن منظور از تاکی کاردی، رسیدن به تعداد ضربان قلب به بیش از 100ضربه در دقیقه است). راه هایی برای کنترل و کاهش تعداد ضربان قلب وجود دارد. در زیر به فنون و روش هایی اشاره می کنیم که شما را در غلبه بر این حملات یاری می دهند و نیز به توضیح نکاتی در خصوص نحوه ی زندگی می پردازیم که با به کارگیری آن ها می توان از افزایش ضربان قلب پیشگیری نمود.

دست را از کار بکشید

قلب را هنگامی که به شدت می تپد باید همچون چراغ چشمک زن قرمزی پنداشت که به شما می گوید: «از هر کاری که در حالی انجام آن هستید دست بکشید. خود را خنک کنید و استراحت نمایید.»
استراحت کردن در واقع بهترین مکانیسم برای جلوگیری از بروز این حملات است.

مانور عصب واگ

سرعت ضربان قلب و قدرت انقباضی عضله ی قلب به وسیله ی اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک (یا اعصاب واگ) تنظیم و کنترل می گردد. هنگامی که قلب می تپد اعصاب سمپاتیک آن را تحت کنترل دارند (این سیستم همان سیستمی است که به بدن دستور افزایش سرعت را می دهد). آنچه شما باید انجام دهید آن است که این تنظیم را تحت کنترل اعصاب واگ که به شکلی ملایم تر عمل می کنند درآورید. اگر اعصاب واگ را تحریک کنیم نوعی فرایند شیمیایی اتفاق می افتد که بر روی قلب اثر می گذارد و عملکرد آن درست شبیه اثری است که ترمز گرفتن بر روی اتومبیل دارد. بهترین کار برای تحریک عصب واگ کشیدن یک نفس عمیق و نگه داشتن آن است. درست همان کاری که در هنگام زور زدن انجام می شود(4).

فشار آوردن بر سرخرگ کاروتید

ماساژ دادن سرخرگ کاروتید راست به آرامی، یکی دیگر از مانورهای عصب واگ است. البته لازم است قبلاً از پزشک خود در مورد محل دقیق سرخرگ کاروتید و مقدار فشار مورد نیاز سؤال کنید. سرخرگ را باید در محلی که به گردش متصل می شود و در نقطه ای که حداکثر فاصله را با فک دارد بفشارید(5).

به شیرجه زدن اعتماد کنید!

ضربان قلب پستانداران هنگامی که به سردترین نقطه آب شیرجه می زنند به طور خودکار کاهش می یابد. این روشی است که طبیعت برای حفاظت از مغز و قلب آن ها برگزیده است. شما هم با اعتماد به این مکانیسم می توانید دستشویی یا ظرفی را پر از آب یخ کنید و صورت خود را برای یک یا دو ثانیه در آب فرو ببرید.

ترک قهوه

از خوردن قهوه و مواد غذایی دیگر نظیر نوشابه های حاوی کولا، چای، شکلات، قرص های لاغری یا هر چیز دیگری که عاملی برای تحریک قلب باشد بپرهیزید. به گفته ی دکتر «میورا» استفاده ی بیش از حد از مواد محرک خطر ابتلا به تاکی کاردی دهلیزی حمله ای را افزایش می دهد.

از هیپوتالاموس خوب مراقبت کنید

به اعتقاد دکتر «فراکلتون» آنچه در مغز شما - و بطور اخص در مغز میانی - می گذرد بر قلب اثر می گذرد. به همین دلیل است که هیپوتالاموس به حمایت و توجه شما - از طریق رژیم غذایی مناسب، ورزش و افکار مثبت - نیازمند است تا ثبات خود را حفظ کرده و قادر به کنترل سیستم عصبی خودکار باشد.
سیستم عصبی خودکار شامل دو بخش است: سیستم سمپاتیک که اساساً سرعت فعالیت های مختلف بدن به جز فرایند هضم غذا را افزایش می دهد و سیستم پاراسمپاتیک. اضطراب، فشار عصبی، رژیم غذایی نامناسب و مواد آلاینده سبب می شوند هیپوتالاموس کنترل خود را بر سیستم عصبی خودکار از دست داده و اعصاب سمپاتیک کنترل را به دست گیرند. شما می توانید به روش های زیر به هیپوتالاموس در جهت به دست گرفتن این کنترل کمک کنید.

غذاهای سالم بخورید و از خوردن شیرینی جات بپرهیزید

اگر به موقع غذا نخورید و بعد یکباره معده ی خود را از یک بسته شکلات یا کاکائو و یا نوشابه های گازدار پر کنید، میزان ترشح آنزیم های لوزالمعده به منظور جذب قند زیادی که یکباره وارد بدن شده افزایش می یابد. سپس مقدار انسولین بالا رفته و مجدداً دچار هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) می شوید. غدد فوق کلیوی شروع به ترشح آدرنالین می کنند تا ذخیره گلیکوژن را از کبد استخراج کنند و آدرنالین ترشح شده، موجب افزایش ناگهانی ضربان قلب و بروز ناگهانی احساس ترس و وحشت می گردد.

تنظیم برنامه ی غذایی برحسب سوخت و ساز خود

در افرادی که سوخت و ساز با سرعت انجام می گیرد غذاهای پروتئینی باید به مقدار بیشتری مصرف شوند. غذاهای پروتئینی به مدت زمان بیشتری برای هضم نیاز دارند و از افت زیاد قند خون جلوگیری می کنند. هنگامی که میزان قند خون کاهش می یابد زمینه برای وقوع اتفاقاتی که در بالا به آن ها اشاره شد فراهم می آید.

آرام باشید

دکتر «لادر» اظهار می دارد که متوجه رابطه ای بین کمال طلبی در افرادی که نسبت به کسب موفقیت های بیرونی و ظاهری بیشتر تمایل دارند و تاکی کاردی دهلیزی حمله ای شده است. به طور کلی این افراد بیشتر مبتلایان به سردردهای میگرنی را تشکیل می دهند. در چنین افرادی عملکردهای قلب تشدید می شود و تحریک ترشح بیش از حد آدرنالین، به صورت مزمن درمی آید. هنگامی که افراد تحت فشار عصبی شدید هستند سیستم عصبی خودکار غلبه یافته و در نتیجه در کار قلب بی نظمی پدید می آید. حال چگونه می توان این عوارض را برطرف نمود؟ از یک سری برنامه های آرام سازی بهره جویید. ببینید بدن چه نوع واکنش های زیست شناختی را در موقعیت های مختلف نشان می دهد و در ذهن خود آرامش و صلح و صفا را تصویر کنید.

مصرف منیزیم به قدر کافی

دکتر «فراکلتون» منیزم را یکی از عناصر حفاظت کننده و نگهدارنده ی سلول معرفی می کند. در سلول های ماهیچه ای قلب، منیزیم به تعدیل اثرات کلسیم در قلب کمک می کند. هنگامی که کلسیم وارد سلول می شود موجب انقباض ماهیچه می گردد. وجود منیزیم در آنزیم هایی که کلسیم را به خارج سلول می فرستند از اهمیت بسیاری برخوردار است و این مسئله موجب انقباض و انبساط موزون می شود. منیزیم احتمال تحریک قلب را کاهش می دهد. این عنصر در موادی نظیر سویا، آجیل، لوبیا و سبوس یافت می شود.

بالا نگه داشتن میزان پتاسیم در بدن

بنا به گفته ی دکتر «لادر» پتاسیم یکی دیگر از عناصری است که در کنترل سرعت ضربان قلب و نیز تحریک پذیری عضله ی قلب مؤثر است. از آنجا که این عنصر در میوه ها و سبزیجات یافت می شود، مصرف مقدار کافی آن کار دشواری نیست. ولی مقدار پتاسیم ممکن است در صورت مصرف زیاد سدیم در رژیم غذایی، داروهای مدر و یا مصرف زیاد ملین کاهش یابد.

ورزش

دکتر «فراکلتون» معتقد است با انجام ورزش و تقویت نیروی بدنی می توان کمک زیادی به بدن نمود. هنگامی که به انجام ورزش ها و تمریناتی که ضربان قلب را افزایش می دهند می پردازید، قلب تعداد ضربان را کاهش می دهد. تعداد ضربان قلب افرادی که ورزش نمی کنند معمولاً 80 ضربه در دقیقه است و زمانی که آهسته می دوند، به 160تا170بار در دقیقه می رسد. با کمی تمرین و ورزش می توان این تعداد را به 60 تا 65 ضربه در دقیقه کاهش داد. ورزش همچنین بدن را نسبت به ترشح آدرنالین اضافی مقاوم می سازد. ورزش به طریقی بی خطر و سالم فرد را در برابر حمله ی آدرنالین مصون می کند. به طوری که بتوان از آزاد شدن آدرنالین در خون به عنوان بخشی از عملکرد طبیعی بدن بهره گرفت.

هشدار پزشکی

انواع جدی تر و خطرناک تر آرتیمی ها (6)

دکتر «سلرز» می گوید: «گوش کنید. نمی خواهیم بیهوده شما را بترسانیم. ولی اگر قلب شما کنترل زمانی ضربانش را از دست داده است خود را به پزشک نشان دهید. تنها اوست که می تواند تفاوت بین تاکی کاردی حمله ای دهلیزی و انواع جدی تر آرتیمی را تشخیص دهد». تاکی کاردی بطنی نمونه ای از یک آرتیمی خطرناک تر است. این آرتیمی زمانی روی می دهد که یکی از بطن های قلب شروع به تپش سریع تر و با ریتم اندکی نامنظم تر می کند. (بطن، حفره ای است که خون را به داخل سرخرگ می فرستد). در این حالت مقدار خونی که به درون سرخرگ ها فرستاده می شود کاهش یافته و بیمار دچار احساس ضعف و تعریق می گردد و حتی ممکن است غش کند. فیبریلاسیون بطنی (7) - که گاهی یکی از عوارض ناشی از تاکی کاردی بطنی است - معمولاً مرگ آور است. به همین دلیل نمی توان اهمیت پذیرش فوری هر بیمار با ریتم غیرطبیعی قلب در بیمارستان را نادیده گرفت. پاسخ صحیح به یک حمله بستگی به نوع ناراحتی دارد.

پی نوشت ها :

1. Tachycardia.
2. Paroxismal atrial Tachycardia (PAC)
3. Ventricular Tachycardia (VT).
4. به این حرکت مانور «والسالوا» هم گفته می شود. «ویراستار پزشکی»
5. انجام این مانور نیاز به دقت بسیار دارد تا منجر به تحریک شدید واگ و ایست قلبی نشود. «ویراستار پزشکی»
6. آرتیمی در واقع به بی نظمی در ضربان قلب اطلاق می شود. «ویراستار پزشکی»
7. Ventricular Fibrillation.

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان های خانگی، مترجم: مینا اسماعیلی، ویراستار پزشکی: نوید محمدی، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم