کارشناسان آب و محیط زیست، کاهش مصرف آب در صنعت نیشکر و رهاسازی آب سدهای شمال خوزستان را راهکار کوتاه‌مدت حل معضل بی‌آبی در خرمشهر و آبادان می‌دانند.
به گزارش به نقل از ایران ،بسته شدن پرونده انتقال آب‌ها و مدیریت مصرف و کشاورزی را تنها راه پایان دادن به بحران‌های اجتماعی ناشی از مشکلات کمبود آب یا آنطور که رسانه‌ها می‌گویند «جنگ آب» می‌دانند. این کارشناسان تأکید می‌کنند که اگر مدیریت آب کشور بخواهد سیاست سال‌های گذشته را ادامه دهد بحران اجتماعی ناشی از مشکلات آب به شهرهای دیگر هم تسری خواهد یافت .
کاهش مصرف آب
«مهدی قمشی» استاد آب دانشگاه چمران اهواز بر کاهش مصرف تأکید می‌کند. کاهش مصرف از نگاه این کارشناس آب، از مصرف شهری شروع می‌شود و به صنعت و کشاورزی می‌رسد. او اعتقاد دارد که برای حل معضل این دو شهر (آبادان و خرمشهر) باید اصلاح مدیریت مصرف را در استان‌هایی چون چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و...
کلید زد اما او اشاره به اصفهان و یزد ندارد. قمشی در پاسخ به این سؤال مبنی بر اینکه آیا انتقال آب از کارون به اصفهان تأثیری روی وضعیت امروز کارون و کم آبی در شهرهای آبادان و خرمشهر ندارد؟ می‌گوید:«یک میلیارد متر مکعب سالانه از کارون به اصفهان و یزد منتقل می‌شود اما مردم یزد واصفهان امروز خود با کمبود آب درگیر هستند.»
او اعتقاد دارد همین مسأله باب گفتمان درباره کاهش انتقال آب به سمت این دو استان را می‌بندد. فعالان حوزه محیط زیست می‌گویند آبی هم که به‌نام کشاورزی و شرب به اصفهان می‌رود خرج صنعت در یزد و اصفهان می‌شود. منتقدان انتقال آب به اصفهان و یزد بارها اعلام کرده‌اند انتقال آب نه تنها به آبادانی مقصد یعنی این دو استان منجر نشد بلکه به مشکلات زیست محیطی بسیاری در استان‌های مبدأ از جمله لرستان و خوزستان منجر شد.
همچنین قمشی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما در حالی روی کاهش آب در صنعت در سه استان زاگرسی چون چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان تأکید می‌کند که در این سه استان صنعت آب‌بری وجود ندارد. جانمایی صنایع فولاد در یزد و اصفهان که از پرآب‌ترین صنایع موجود هستند یکی ازعلل انتقال آب کارون و زاینده رود و خشک شدن زاینده رود و شرایط بحرانی امروز آب کارون است. کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند که باید صنایع آب‌بر فولاد را به ساحل خلیج فارس انتقال داد اما این راهکار هرگز از سوی مجریان جدی گرفته نشد.
کاشت برنج ممنوع!
قمشی روی ممنوعیت کاشت «برنج» هم تأکید می‌کند. کاشت برنج براساس مصوبه دولت جز در دو استان شمالی در نقاط دیگر کشور ممنوع است اما در تمام استان‌های درگیر با کارون و کرخه از جمله خوزستان، اصفهان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و... کشت می‌شود.
«عیسی کلانتری» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور پیش از این در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران تأکید کرده بود که تنها راه کاهش کشت برنج در خارج از استان‌های شمالی، حذف حمایت‌های دولتی از کشت این برنج در سایر استان‌ها و عرضه آنها با پایین‌ترین قیمت در بازار است.
او اعتقاد دارد باید قیمت فروش برنج کاشت خارج از شمال، به قیمت برنج کشورهای آسیای شرقی در بازار داخلی برسد تا کشاورز خود به این نتیجه برسد که کاشت برنج برای او سودی ندارد. قمشی هم اعتقاد دارد که برنامه ممنوعیت کاشت برنج در استان خوزستان موفقیت 50 درصدی داشته و نتوانسته به میزان تأثیرگذاری برسد. قمشی بازچرخانی آب در صنعت را یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای کاهش مصرف آب شیرین می‌داند و می‌گوید: «در حوزه کارون بزرگ سالانه بین 10 تا 20 هزار هکتار برنج زیر کشت می‌رود.»
به اعتقاد قمشی این مسأله باعث می‌شود تا آبی به خرمشهر و آبادان نرسد. بعد از اعتراض اخیر قرار شده است تا بخشی از آب شیرین خرمشهر و آبادان از سهم کشاورزان دزفول برداشته شود، مسأله‌ای که اعتراض کشاورزان دزفول را در پی داشته است. کارشناسان محیط زیست استان می‌گویند با این راهکار مشکل آب از جنوب به مشکل استان انتقال یافته است اما آب نیرویی‌ها (مسئولان سازمان آب و وزارت نیرو) می‌گویند کشاورزان این حوزه باید امسال از خیر کشت پاییزه بگذرند.
قمشی تأکید می‌کند:«علاج واقعه را باید قبل از وقوع حادثه کرد.» او نقبی به سال 79 می‌زند و می‌گوید:«16 سال پیش هم خرمشهر و آبادان به‌دلیل کاهش دبی آب کارون و ورود جبهه شوری دریا به رودخانه با بحران اجتماعی به مراتب سخت‌تر از امروز رو به رو شد.» او تأکید می‌کند:«اگر فکری به حال آب شرب خوزستان نشود؛ بحران‌های اجتماعی دامان شهرهای دیگر استان از جمله اهواز و شادگان را هم می‌گیرد.»
«محمد درویش» معاون سابق مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور تأکید می‌کند:«اگر می‌خواهیم در درازمدت «بحران» مهار شود باید به جای انتقال آب بیشتر به سمت مدیریت مصرف رفت و ارتقای نرم افزاری بخش کشاورزی، کاهش ضایعات در بخش کشاورزی و معرفی کسب و کارهای سبز، کاهش وابستگی معیشتی به آب و خاک و طراحی اقتصادی را که کمتر وابستگی به آب داشته در دستور کار قرار داد.» او مدیریت آب در 8 استان بالادست کارون از جمله اصفهان، یزد، ایلام، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، همدان و خوزستان را راهکار اصلی حل معضل بی‌آبی‌ها اعلام می‌کند.برخلاف قمشی، درویش یکی از علل شوری آب خرمشهر و آبادان را «سد گتوند» می‌داند اما قمشی اعتقاد دارد که نمک موجود در سد گتوند به‌دلیل سنگینی در ته مخزن قرار دارد و مسئولان آن را کنترل کرده و اجازه نمی‌دهند که آب شور وارد جریان رودخانه کارون شود.
صنعت نیشکر به فکر سود نباشد
«حمیدرضا خدابخشی» کارشناس آب استان خوزستان کاهش مصرف آب در صنعت نیشکر را یکی از راهکارهای کوتاه مدت حل معضل بی‌آبی خرمشهر و آبادان می‌داند. قمشی هم روی این مسأله تأکید می‌کند. خدابخشی به «ایران» می‌گوید:«کاشت نیشکر 5 ساله است. صنعت نیشکر در دو سال گذشته سود خوبی از فروش به دست آورده است.» به گفته خدابخشی این صنعت در دو سال گذشته یک سود هنگفت 180 میلیارد تومانی و یک سود300 میلیارد تومانی کسب کرده، بنابراین امسال قید سود را بزند.
یعنی فقط هزینه کاشت را درآورد. تا بخشی از آب کشت نیشکر به خرمشهر و آبادان برسد. او مصرف بالای آب در نیشکر را یکی از علل کاهش آب شرب خرمشهر و آبادان می‌داند. البته کاهش آب‌های پشت سد، ذخایر برفی و خشکسالی هم از علل دیگر وضعیت آبی این دو شهر از نگاه خدابخشی هستند.
قمشی نیشکر را بعد از برنج از پرآب برترین محصولات کشاورزی می‌داند و می‌گوید:«بین 80تا90 هزار هکتار نیشکر در خوزستان کاشت می‌شود که اگر کمی هم از آب مصرفی را کاهش دهند می‌تواند تأثیر قابل توجهی روی آب شرب شهرهای دیگر داشته باشد.» او روی صرف‌جویی شهری اهالی خرمشهر و آبادان هم تأکید می‌کند اما محمد درویش می‌گوید:«در این وضعیت ،آبی در خرمشهر و آبادان برای صرفه‌جویی وجود ندارد.»
