در روزهای قطعی بی‌زمان برق در تهران و سایر استان‌های کشور دوباره خاطرها به یاد جنجال انتخاباتی 96 بر سر تولید برق از زباله افتاده است. برقی که به قول محمدباقر قالیباف یکی از افتخارات شهرداری تهران بوده است. 3مگابات برق روزانه‌ای که البته مشخص نشده این روزها آیا به مدد تهرانی‌ها آمده یا نه؟
به گزارش به نقل از ابتکار ، با این حال فارغ از مثبت یا منفی بودن پاسخ این سوال مهمتر آن است که آیا سایر شهرهای ایران نیز از این تکنولوژی برخودار هستند یا کلید تولید برق از زباله در شهرها و استان‌های دیگر نیز زده شده یا تنها مختص به تهران است؟
مازندران یکی از استان‌های شمالی ایران است که زباله در آن بی‌داد می‌کند. به گفته علی نبیان، معاون عمرانی استانداری مازندران زباله تولیدی این استان روزانه بین 2 هزار و 700 تا 3هزار تن است.
پیش‌بینی کارشناسان بر آن است که با تولید این حجم زباله در این استان تا 40 تا 50 سال آینده فاجعه‌ای به بار خواهد آورد که جبران پذیر نخواهد بود. زباله‌هایی که در جنگل‌های مازندران دفن می‌شود، عملکرد ارزشمند اکوسیستم طبیعی که در جنگل و مرتع برای انسان‌ها انجام می‌دهند را خراب کند. هرچه پساب‌های زباله و شیرآبه‌های آن بیشتر بماند سمی‌تر می‌شود و محیط زیست را بیشتر تهدید خواهد کرد.
آن طور که نصرت‌الله صفاییان، اکولوژیست دانشگاه منابع طبیعی استان مازندران گفته «زباله‌هایی که سالیان دراز در کنار رودخانه هراز ریخته شده در آینده برای سدی که زده شده و آبگیری از آن انجام می‌شود یک گتوند دیگری پدید خواهد آورد ولی این بار به جای نمک زباله داریم.» او گفته «به دلیل ورود شیرآبه زباله‌ها به آب‌های زیرزمینی، آب‌های سالم خود را از دست می‌دهیم.»
شمال ایران مدفون در زیر زباله‌ها
«شمال کشور توسط پسماند در حال مدفون شدن است و شیرآبه زباله‌ها آسیب جدی به محیط زیست وارد کرده‌اند.» این جمله بخشی از سخنان عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در جلسه شورای برنامه ریزی استان گیلان در روز گذشته است. سخنانی که بیش از پیش بر لزوم یافتن راهی برای سامان داده به زباله‌های شمال ایران تاکید دارد.
او گفته: «شمال کشور قربانی پسماند است.» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اما راه‌حل این موضوع را سوزاندن پسماندها دانسته، سوزاندنی که باید بی‌خیال تولید انرژی از آن بود. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه تولید انرژی از زباله در شمال کشور باید محو شود، گفته است: «فکرهای فانتزی در مورد زباله شمال کشور کنار گذاشته شود و اگر این اتفاق نیفتد زباله شمال را از بین خواهد برد.»
نیروگاه‌هایی که نصب شدند اما از فعالیت‌شان بی‌خبریم
تولید زباله در استان‌های شمالی اما از کجا آغاز شد؟ صحبت از ساخت کارخانه‌های تولید برق از زباله از سال‌ها پیش مطرح بوده است. سال 91 مدیر عامل وقت سازمان انرژی‌های نو از طی شدن مراحل نصب 3 نیروگاه زباله سوز با ظرفیت تولید 12 مگاوات برق در شمال کشور خبرداده است که یکی از آنها که در شهر ساری احداث شده و ظرفیت تولید 4 مگاوات برق دارد و آینده‌ای نزدیک پس از نصب به مرحله اجرایی و عملیاتی می‌رسد. براساس گفته‌های او در آن زمان قرار بوده که یک نیروگاه 3 مگاواتی در نوشهر و یک نیروگاه 5 مگاواتی دیگر در رشت نصب شود.
اما همزمان با آغاز دولت دوازدهم یعنی در فرودین ماه سال 96، سیدمحمد صادق‌زاده، معاون وزیر نیرو از راه اندازی 5 نیروگاه تولید برق از زباله در کشور خبر داده و گفته: «سال 96 میزان ظرفیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور به حدود 700 تا 850 مگاوات می‌رسد.» به گفته او از این 700 تا 850 مگاوات برق حدود 90 درصد در بخش بادی و خورشیدی تولید می‌شود و بقیه نیز به نیروگاه‌های زمین گرمایی، زیست توده و ... تعلق خواهد داشت.
اما سهم تولید برق از زباله از این ظرفیت برقی چیست؟ به گفته او، حاصل فعالیت این 5 نیروگاه تولید برق از زباله در کشور در مجموع حدود 9 مگاوات ظرفیت تولید برق خواهد بود که عمده این نیروگاه‌ها در شمال کشور قرار دارد و تفاوت آن با سایر نیروگاه‌ها وابستگی آنها با اقتصاد تامین زباله است. وی در خصوص نحوه تامین بودجه ساخت این نیروگاه‌ها گفته: به دلیل اهمیت این نیروگاه‌ها در حفظ محیط زیست دولت بودجه آن را تامین کرده است. همچنین پس از تولید نیز برق آن توسط دولت خریداری خواهد شد.
اگرچه از زمان اعلام نصب 3 نیروگاه شمال کشور در سال 91 خبر دیگری در دست نیست، به گفته صادق‌زاده معاون وزیر نیرو در سال 96 نیروگاه‌هایی که او از آنها یاد کرده در حال نصب بوده و مراحل عملیاتی و راه‌اندازی آنها به زودی فرا می‌رسیده است. با این حال اما پس از گذشت یک سال به نظر می‌رسد این زمان قدری به تعویق افتاده که رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست را ناامید کرده است تا آنجا که او را وادار به بیان اظهاراتی کرده که از منصرف شدن تولید انرژی از زباله‌ها حکایت دارد.
گردشگری متاثر از زباله‌ها
دفن استان‌های شمالی ایران زیر پسماندها اما تنها به محیط زیست لطمه نزده، گردشگری مهمترین حوزه‌ای است که پسماندها به آن صدمات جبران‌ناپذیری وارد آورده است. هر سه استان شمالی نوار ساحلی مسائلی کم و بیش مشابه دارند. استان گلستان با وجود مسافر کمتر، باز هم آلوده است، مازندران در دسترس‌ترین استان برای پایتخت‌نشینان، مملو از مشکلات در بخش زباله و پسماند است و گیلان هم وضعیتی کمابیش شبیه مازندران دارد.
یعنی سه استان با مشکلی مشابه درگیرند که بی‌توجهی و غفلت از این وضیعت، آینده خزر را به‌طور جدی تهدید می‌کند و به گفته کارشناسان ادامه این وضعیت نه تنها برای دریای خزر، جنگل و انسان‌ها که برای کره زمین خطر آفرین است.
گلستان، شرقی‌ترین استان حاشیه خزر، کمترین سهم از نوار ساحلی خطه سبز را به خود اختصاص داده است. به‌رغم نبود امکانات و زیرساخت، بسیاری برای تجربه آرامش خزر، به سواحل شرقی آن سفر می‌کنند و اغلب مقصدها آشوراده است. 15دقیقه قایق‌سواری و بعد هم کمی پیاده‌روی در تنها جزیره خزر هر کسی را وسوسه می‌کند که یک‌بار «آشوراده‌گردی» و «پرنده‌نگری» را فارغ از فقدان امکانات، تجربه کند و به همین دلیل گرچه این استان به اندازه نیمی از استان همجوار خود هم مسافر ندارد اما زباله در سواحل آن تلنبار است.
تازه این همه ماجرا نیست؛ این بخش ساحل مشکل پسروی آب، بوی آزار‌دهنده در خلیج گرگان و مرگ دسته جمعی ماهیان را نیز بارها تجربه کرده است.
سواحل گلستان از نظر امکانات بسیار فقیر است. یوسف بسنجده، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری گلستان با ابراز نگرانی نسبت به پسروی آب گفته است که 8 پروژه گردشگری در گلستان کلید زده شده که اغلب ناکام مانده و این نابسامانی در اجرای پروژه‌ها، باعث شده متولی خاصی برای زباله‌ها وجود نداشته باشد.
