اولین فرعون زن مصر ؛ مقبره و مومیایی حتشپسوت

انسان از آغاز خلقت در افسانه و واقعیت به دنبال زندگی جاودانه بوده و هنوز هم دست از تلاش در این زمینه بر نداشته است .

از نظر علمی تحقیقات زیادی روی بدن انسان انجام شده است تا بلکه عمر زیادتری داشته باشیم و همه روزه تبلیغات بسیاری درباره ی زندگی سالم و ورزش و خوراکی های غیرشیمیایی می بینیم که همه در راستای طول عمر بیشتر بشر است.

در افسانه ها داستان هایی درباره ی اکسیر عمر جاودانه و جوانی شنیده ایم که تاکیدی بر همین موضوع و توجه دیرین بشر به آن است، برخی انسان ها هنگامی که از عمر جاودانه نا امید می شدند به فکر زندگی در جهان دیگر می افتادند به همین دلیل اجسادشان را مومیایی می کردند و اشیای گرانبهایشان را با آنان در گور می نهادند به امید زندگی در جهان دیگر، در برخی از تمدن ها هم اعتقادشان بر مومیایی کردن اجساد بود و از روی اعتقادات دینی و ملی این کار را انجام می دادند، به همین دلیل امروزه مومیایی های زیادی سراسر جهان پنهان شده اند .

یکی از مومیایی های مشهور دنیا که تا حد زیادی تا به امروز سالم مانده است مومیایی حتشپسوت نخستین فرعون زنی که تا به حال به شکل رسمی بر مصر حکومت می‌کرده است می باشد که کارناوال امروز قصد دارد از نزدیک به ملاقاتش برود ، با ما همراه باشید.

آشنایی با حتشپسوت

حتشپسوت ( hatshepsut ) اولین و با عظمت ترین #فرعون زن مصر باستان بوده است، از مهم ترین قوانین انتخاب فرعون ها مرد بودن ، بوده است که حتشپسوت توانست این قانون را بشکند.

زمانی که همسر حتشپسوت ، توتمس دوم ( تحوطمس دوم ) که برادر ناتنیش بود به علت ضعف و بیماری در سال 1479 قبل از میلاد مسیح فوت کرد ، پس از او باید پسر خردسال توتمس دوم که توتمس سوم نام داشت به سلطنت می رسید اما او که مادری غیر سلطنتی داشت و صلاحیت حکومت را نداشت به همین دلیل حتشپسوت به مدت 7 سال به عنوان نایب السلطنه انتخاب شد، او در این سال های حکومت کم کم قدرتش را تثبیت کرد و رویای پادشاهی را در سر پروراند.

حتشپسوت با حمایت سیاستمداران و اهالی معبد و آمون توانست به عنوان اولین پادشاه زن مصر تاج گذاری کند و با ابهت و قدرت 20 الی 21 سال حکومت نماید او از این زمان به بعد با نام خانم اعلیحضرت خوانده می شد، اما همین امر باعث ایجاد کینه ای عمیق در دل توتمس سوم شد.

او 3500 سال پیش حکومتش را به عنوان پنجمین پادشاه از هجدهمین سلسله ی فراعنه آغاز کرد و نامش را در تاریخ مصر جاودانه نمود این واقعه در سال 1473 پیش از میلاد رخ داده است ، البته بر سر سال های دقیق به تخت نشستن و حکومت او کمی شک وجود دارد و برخی عقیده دارند او از 1479 تا 1458 پیش از میلاد سرکار بوده است.

ظاهر حتشپسوت

در تاریخ درج شده است که ملکه حتشپسوت که خود را پادشاه نامید برای خود ظاهری آراسته اما شبیه به مردان ساخته بود، برای مثال او دامنی کوتاه مانند مردان مصر به تن می کرد که در پشت آن دم شیری چسبیده شده بود.

از دیگر ویژگی های منحصر به فرد ظاهر حتشپسوت که بسیار جالب است ریش طلائی و زیبایی بود که خودش آن را انتخاب کرده بود تا بر ابهت و قدرت مردانه اش می افزود.

حتشپسوت را مجازی بنگرید

فعالیت های فرهنگی حتشپسوت

هنگام پیدا شدن مومیایی حتشپسوت باستان شناسان در تعجب بودند که یک زن در جامعه ای کاملا مردسالارانه به فرمانروایی رسیده است ، حتی در برخی کتیبه های آمون ذکر شده که حتشپسوت فرزند آمون است.

اما این حیرت باستان شناسان با یافتن کارهای فرهنگی، هنری حتشپسوت افزایش یافت ، در طول پادشاهی او مصر کاملا در آرامش بود و معبدهای عظیم، مقبره ها  و حتی نمازخانه های زیادی در سراسر مصر بنا شد، او به رفاه مردم اهمیت زیادی می داد و هزینه های بالایی را صرف ساخت و تعمیر خانه های مصریان کرد.

یکی از ساختمان هایی که حتشپسوت ساخت مکانی برای سوگواریش بود که ( دیر البحری ) نامیده می شد و در منطقه ای مابین رود نیل و تبس قرار گرفته است ، او پیش از به تخت نشستنش به عنوان همسر فرعون یک مقبره ی دیگر داشت که در خور پادشاه نبود به همین دلیل او مقبره ای دیگر که از جنس آهک بود را ساخت البته این مقبره در واقع آرامگاه پدرش بود که آن را گسترش داد.

حتشپسوت تنها پادشاه زن مصر نبود ؛ مصر باستان دو پادشان زن دیگر به نام های نفرتیتی و کلئوپاترا هم داشت اما حتشپسوت از هردوی آن ها محبوب و فرهنگی تر بود و به مصر خدمت بیشتری کرد و به دلیل وضعیت خاص ظاهریش شهرت بیشتری هم پیدا کرد.

تصاویری از ورودی آرامگاه حتشپسوت

مرگ حتشپسوت

با آن که حتشپسوت یکی از خاص ترین فرمانروایان #مصر باستان بوده است اما تا سده ی نوزدهم میلادی از چشم باستان شناسان پنهان شده بود ، متاسفانه این ملکه ی قدرتمند عمر طولانی نداشت و در سن 50 سالگی از دنیا رفت و علت مرگش توطئه و یا سو قصد نبوده بلکه تنهاعلت مرگش بیماری بوده است و در نهایت در دره ی پادشاهان ( valley of the kings ) در اتاق kv20 در کنار پدرش به خاک سپرده شد.

اما چگونه؟

با تحقیقات فراوان باستان شناسان به این نتیجه رسیده اند که مرگ حتشپسوت به دلیل سرطان استخوان بوده است که تمام بدنش را درگیر کرده بود. همچنین آن ها یافتند که او از مشکل پوسیدگی دندان و دیابت هم رنج می برده است ، این ملکه پادشاه قدرتمند از یک کرم پوستی استفاده می کرده که در ترکیبات آن مواد سمی زیادی یافت شده است و استفاده ی بیش از حد او از این کرم هم می تواند مرگ او را تسریع کرده باشد.

پس از مرگ ناخوشایند این پادشاه در سال 1458 پیش از میلاد، نام او از صفحات تاریخ پاک شد تا از اذهان هم پاک شود که باستان شناسان عقیده دارند این تحریف تاریخ به دست توتمس سوم که کینه ی او را در دل داشت اتفاق افتاده است، اما با این حال با پیدا شدن مومیایی این پادشاه و فعالیت های فرهنگی او در حال حاضر از نکات ریز زندگی او هم اطلاعات کاملی در دست است.

تصاویری از مومیایی و دالان آرامگاه حتشپسوت

محل دفن حتشپسوت

همانطور که اشاره شد پس از مرگ ، مومیایی حتشپسوت به دره ی پادشاهان که مخصوص مومیایی پادشاهان بوده است کنار پدرش توتمس اول دفن شد.

دیرالبحری آرامگاه حتچپسوت و پدرش که در دره ی پادشاهان واقع شده است اتاق و دالان های مختلفی دارد که در حال حاضر پژوهشگران برای سهولت اشاره به آن ها با نام گذاری حروف و عددد اتاق ها را از هم متمایز کرده اند، در دوران پادشاهی توتمس سوم پسرخوانده ی حتشپسوت که دشمنی دیرین با او داشت مومیایی توتمس اول از اتاق KV20 به KV38 انتقال پیدا کرد و باستان شناسان احتمال می دهند در همین زمان هم مومیایی حتشپسوت از اتاق KV20 خارج شده و به اتاق مومیایی پرستارش سیتره KV60 منتقل شده باشد به این دلیل که تا سال ها بعد از مرگ حتشپسوت اثری از مومیایی او نبود.

علاوه بر وسایل و گنجینه هایی که در اتاق KV20 پیدا شده است در اتاق های دیگر هم وسایلی یافت شده که نام حتشپسوت روی آن ها حک شده است از معروف ترین این وسایل می توان تخت پادشاهی شیرنما، انگشتری زیبا و یک بازی سنتی قدیمی به نام سنت را نام برد.

کشف مومیایی

هاوارد کارتر ( Howard Carter ) باستان شناس انگلیسی معروفی است که مقبره ی توت‌عنخ‌آمون و مومیایی حتشپسوت را در تابوتی چوبی در سال 1922 میلادی کشف کرد او از نوجوانی به مصر علاقه ی زیادی داشت و مطالعاتش را در زمینه ی هیروگلیف ها و نقوش مصر از 17 سالگی شروع کرد و در نهایت هم در 65 سالگی به دلیل مشکل کبدی در گذشت.

هاوارد مقبره ی KV60 را کشف کرد که در آن مومیایی دو زن قرار گرفته بود هویت یکی از آن ها که سیتره نام داشت و پرستار حتشپسوت بود با سرعت مشخص شد اما هویت مومیایی دیگر معلوم نبود، هویت این مومیایی همچنان پنهان ماند تا سال 2007 میلادی که برای انجام برخی آزمایشات و ادامه ی بررسی ها به قاهره منتقل شد و در آنجا از راز این مومیایی پرده برداری شد.

زاهی حواس دبیر کل شورای عالی آثار باستانی مصر در کنفرانسی مطبوعاتی گفت:

ما قطعا مطمئن هستیم که مومیایی پیدا شده متعلق به حتشپسوت اولین پادشاه زن مصر باستان می باشد، وی افزود آزمایش های DNA انجام شده و مطابقت دندان حتشپسوت با این مومیایی به ما اطمینان داده است که این مومیایی که 3,500 سال عمر دارد متعلق به حتشپسوت است.

اعضای بدن

در جای جای دره پادشاهان و محل قرار گرفتن مومیایی حتشپسوت وسایلی وجود دارد که به نام خانم اعلیحضرت است اما از جالب ترین وسایلی که متعلق به حتشپسوت می باشد و تا به امروز یافت شده است جامی عاج مانند است که مومیایی کبد و یک دندانش در آن قرار گرفنه است.

همین دندانی که از حتشپسوت پیدا شد سبب شد تا مومیایی او در کنار پرستارش سیتره شناسایی شود و جالب است بدانید کبد مومیایی شده ی این ملکه پادشاه کاملا سالم و موجود است.

ظاهر مومیایی حتشپسوت

با کشف مومیایی این ملکه پادشاه از اسرار مرگش پرده برداری شد اما حال می خواهیم به وضعیت ظاهری و آن چه که از او در مومیائیش باقی مانده بپردازیم، ناخن های دست چپ مومیایی به رنگ قرمز رنگ آمیزی شده است، او موهای بلندی داشته و جلو سرش کچل بوده است، او پادشاهی خوش هیکل نبوده و چربی زیادی در بدنش یافت شده است اما برخی هم اعتقاد دارند او زنی خوش هیکل بوده ولی مومیائیش چیز دیگری می گوید، او چهره ای قوی و مطمئن داشته و دو حلقه در بینیش آویزان بوده است، در پس این چهره ی زیبا و مستحکم بیماری های عدیده ای پنهان بودند که بدن بیمار مومیایی حاکی از همین نکته است.

جسم مومیایی به طور کامل اسکن شده است و تمام ویژگی های فیزیکی آن در دسترس می باشد از جمله کبد و معده ی مومیایی شده ی او و دندانش با مهر اعلیحضرت .

15 مورد جالب درباره ی حتشپسوت

1 ) او شریف ترین فرعون مصر بود و به حقیقت و تعادل اعتقاد راسخ داشت.

2 ) حتشپسوت که بیست تا بیست و یک سال بر کمت ( Kemet ) حکومت کرد طولانی ترین پادشاهی را در این منطقه داشت.

3 ) در سن 12 سالگی با برادرش ازدواج کرد و 15 سال به عنوان ملکه ی مصر شناخته می شد.

4 ) حتشپسوت و همسرش نتوانستند فرزند پسری به دنیا بیاورند اما یک دختر به نامنفررور ( Neferure )  داشتند.

5 ) او سه سال نایب السلطنه بود تا خودش به پادشاهی رسید.

6 ) او تلاش زیادی می کرد که در ظاهر و اخلاق شبیه مردان باشد.

7 ) حتشپسوت حرف T آخر اسمش که زنانه بود را دوست نداشت و آن را می انداخت و حتشپسو ( Hatshepsu ) می گفت.

8 ) برخلاف دیگر حاکمان سلسله ی او، مصر در هنگام حکومت حتشپسوت کاملا شکوفا شد و توجه به وضعیت اقتصادی مردم از اولویت های او بود.

9 ) او دو ستون هرم شکل زیبا ساخت که هنوز یکی از آن ها پا بر جای است.

10 ) حتشپسوت دستور ساخت سه ستون هرمی را داد اما یکی از آن ها در حین ساخت ترک خورد و ساختش ناتمام ماند اما طی سال ها ساخته شد و این ستون سنگین ترین ستون هرمی دنیا می باشد که 110 تن وزن دارد.

11 ) #معبد دیر البحری که نوعی سردخانه و مقبره ی مردگان بود به دست حتشپسوت ساخته شد.

12 ) او کشاورزی و تجارت مصر را گسترش داد.

13 ) مشاور اعظم او سنموت ( Senenmut ) نام داشت که نقش مهمی در قدرت گرفتن حتشپسوت داشت و برخی می گویند او عاشق این ملکه پادشاه بوده است.

14 ) مومیای او از رمزآلود ترین مومیایی ها است و قدمتش به حدود 1600 سال قبل از میلاد مسیح می رسد و مومیایی متعلق به زنی فربه با 5 فوت قد است و با تصورات این که او زنی خوش هیکل بوده مطابقت ندارد.

15 ) توتمس سوم یک دیوار به دور هرم حتشپسوت کشید و سعی کرد نام او را از همه جا پاک کند و وجودش را انکار کند.

دیر البحری مقبره حتشپسوت

دیر البحری یا آرامگاه ملکه پادشاه حتشپسوت ( Mortuary Temple of Hatshepsut ) یکی از شگفت انگیزترین #بناهای مصر است که در دره ی پادشاهان فراعنه ساخته شده است، این بنا به دلیل این که روی صخره های دیرالبحری ساخته شده است این نام را دارد .

معبد دیرالبحری در سطوح و طبقات گوناگون و بخش های مختلف مثل بخش ورودی، دروازه، تراس و اتاق های زیبا در مساحت و ارتفاع زیاد ساخته شده است، در بخش شرقی این بنا مجسمه ای از فرعون اعظم و در سمت غربی آن کتیبه هایی با نقوش جنگ ها و درختان سرسبز، سالن های اجتماعات و دستاورد های نظامی و صحنه های شکار وجود دارد و قسمت میانی این سردخانه قدس الاقداس نام دارد و در انتها هم معبد به صخره ختم می شود، این معبد پر است از مجسمه های مختلف از جمله ابولهول و ستون های غول پیکر ، نقش های رنگارنگ و دالان های تو در تو.

این مقبره بسیار قدیمی است و مومیایی پادشاه سنوسرت سوم ( Senusret III ) که از سلسله ی دوازدهم مصر بود هم در همین مکان پیدا شد، بد نیست بدانید اهرام مصر همیشه دست خوش سرقت دزدان می شود و از زمان های دیرین به دلیل وسایل گرانبهایی که با مردگان دفن می شده مکان مورد علاقه ی دزدان بوده است آن ها تونل های زیرزمینی حفر می کنند و به داخل معابد رخنه می کند تلاش های زیادی در راستای محفوظ ماندن دیرالبحری از دستان سارقان انجام شده اما تا حد زیادی موفق نبوده است.

مجسمه ی حتشپسوت

مجسمه ای برای یادبود عظمت و قدرت حتشپسوت که بدنی شبیه به شیر دارد در موزه ای در قاهره به نام کایرو ( cairo ) نگهداری می گردد.

آدرس 

مومیایی حتشپسوت برای تحقیقات علمی به قاهره برده شده است و به دیرالبحری باز خواهد گشت، برای گشت و گذار در #تاریخ و تمدن مصر و اهرام آن تورهای گردشگری زیادی در ایران فعال هستند که با هزینه ی 1 میلیون تومان به بالا خدماتشان را عرضه می کنند، شما به راحتی با استفاده از از این تورهای گردشگری می تانید سری به تاریخ کهن مصر بزنید ، در حال حاضر به دلیل وضعیت سیاسی و برخی محدودیت ها بیشتر گردشگران با تور به دیدار این مکان های قدیمی می روند.

آدرس: مصر، منطقه لوکسور، دیرالبحری.

.Address: Luxor 23512, Egypt

توصیه کارناوال

اگر به تمدن های کهن و اسرار تاریخی فراعنه و پادشاهان علاقه مند هستید دیدار مصر را فراموش نکنید، پیشنهاد می کنیم در هر فصلی که به مصر می روید لباس خنک به تن کنید و کرم ضد آفتاب و کلاه آفتاب گیرتان را فراموش نکنید.

سخن آخر

به مصر سفر کرده اید؟ چه چیز در مصر بیشتر توجه شما را به خود جلب کرده است؟ ترجیح می دهید راجع به کدام فراعنه ی مصر بیشتر بدانید؟ منتظر نظر، انتقادات و پیشنهادات شما هستیم.