گزارش اختتامیه جشنواره سی و هفتم

«شبی که ماه کامل شد» فاتح مطلق سی و هفتمین دوره از جشنواره فجر شد. شبی که ماه فیلم نرگس آبیار طلوع کرد و چهارمین فیلم او موردتوجه خاص هیات داوران قرار گرفت. سه جایزه از چهار جایزه بازیگری و سیمرغ‌های بهترین فیلم و بهترین کارگردانی به «شبی که ماه کامل شد» تعلق گرفت. از جوایز اصلی فقط جایزه فیلم‌نامه مستثنی بود که داوران به محسن قرایی و محمد داوودی برای «قصر شیرین» دادند و «متری شش و نیم» با اختلاف کمی بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد.

سیمرغ‌های بازیگری، جوایز محبوب تماشاگرانبازیگرها ویترین سینما هستند و محبوب‌ترین‌های دنیای سینما. در شب جوایز بیشترین تشویق و هورا وقتی است که سیمرغ یا اسکار بازیگر نقش اول مرد یا زن اهدا می‌شود. در دو سال اخیر نوید محمدزاده سیمرغ‌ها را به خانه برده بود و الحق بین شرکت‌کنندگان در اختتامیه و سینماروها محبوبیت فوق‌العاده‌ای دارد. امسال هم نوید بین پنج کاندیدای اصلی بود برای نقشی که این بار نه با زیرپوش که با اونیفورم نظامی و کراوات ایفا کرده بود!
دوره سی و هفتم فجر برخلاف دوره قبل بین بازیگران مرد بازی‌های شاخص‌تری داشت. حامد بهداد از امیدهای اصلی بود برای ایفای نقش پدری تودار، بی‌رحم و در کل نقشی منفی در «قصر شیرین». امین حیایی برای دومین سال پیاپی برای نقشی جدی و شاخص که در کارنامه سینمایی‌اش کمتر نظیر دارد دستش از سیمرغ کوتاه ماند. نوید محمدزاده که دوبار سال‌های 94 و 95 سیمرغ نقش مکمل را گرفته بود امسال هم مثل سال گذشته بدون سیمرغ ماند و در عوض چه کسی به سیمرغ بلورین رسید؟ هوتن شکیبا که تا همین یک سال پیش بازیگر سریال طنز لیسانسه‌ها بود! یک پیشرفت فوق‌العاده برای یک بازیگر جوان. هوتن شکیبا در «شبی که ماه کامل شد» نقش بسیار پررنگی بازی کرده. او برادر «عبدالمالک ریگی» است که عاشق یک زن فارس می‌شود و با او ازدواج می‌کند اما از سابقه خانواده‌اش گریزی نیست. شکیبا در فیلم به سه زبان فارسی و بلوچی و اردو صحبت می‌کند و شخصیت او در طول فیلم دچار تحول می‌شود.بین بازیگران زن امسال بازی‌های خوب کمرنگ‌تر از بخش مردان بود. مهناز افشار برای «قسم»، بهنوش طباطبایی که در «ماجرای نیمروز 2» یک مجاهد است، ژاله صامتی برای نقش مادر «درخونگاه» و فاطمه معتمدآریا برای «بنفشه آفریقایی» کاندیدا بودند و جایزه به الناز شاکردوست رسید که او هم از سینمایی خیلی پایین‌تر از حد سیمرغ شروع کرده و پارسال هم با «خفه‌گی» نشان داده بود اگر به او اعتماد شود می‌تواند جواب مثبتی به این اعتماد بدهد.
شاکردوست شاید در بین همه برندگان جوایز بهترین سخنرانی بعد از دریافت جوایز را داشت. فروتنانه‌ترین، با احساس‌تر از بقیه و در لحظاتی همراه با بغض و با کلماتی منظم و مرتب. شاکردوست آن بالا گفت: “همیشه خیال می‌کردم این مسیر را با دویدن بیایم اما امروز نتوانستم بدوم اما خداراشکر که آمدم” از ابیار تشکر کرد که در تیره‌ترین روزهایش به او اعتماد کرده و به حضور مادری در سالن اشاره کرد که در فیلم نقش دختر شهید او را بازی کرده است.

نامعمول‌ترین رفتار اختتامیه:“اون جایزه اولی رو نمیخوام ، دوسش ندارم ( پنج دقیقه دور خودش می‌چرخد ) دومی رو میخوام ، دوسش دارم #مسخره_باز”
عبارت بالا متن توییت رسول صدرعاملی است، درباره رفتاری که همایون غنی‌زاده در شب اختتامیه انجام داد. اول نامش برای گرفتن جایزه اول بخش نگاه نو (بخش مخصوصی که فقط کارگردان‌های فیلم‌اولی در آن داوری می‌شوند) خوانده شد اما اثری از همایون غنی‌زاده نبود و یک مهاجر افغانستانی از طرف او روی سن آمد و متنی را خواند که می‌گفت غنی‌زاده این جایزه را نمی‌پذیرد چون او نگاه نویی به جشنواره تزریق نکرده. حرکتی که بلافاصله همه را یاد مارلون براندو انداخت که سرخپوستی را به جای خودش برای گرفتن جایزه فرستاد. فقط یک ربع بعد اسمش برای گرفتن جایزه هنروتجربه صدا شد و این بار حضور پیدا کرد. جایزه را هم گرفت. گفت جایزه قبلی را دوست نداشته اما این جایزه را دوست دارد. جالب‌تر اینکه تلویزیون که چشمش ترسیده بود، در همان ابتدای صحبت غنی‌زاده تصویرش را به مجری استودیو قطع کرد که اگر حرف خط قرمزی‌ای زده شد روی آنتن نرود. امسال در جشنواره دو قهر کوتاه مدت داشتیم: قهر پولاد کیمیایی از فیلم‌سازی در ایران که فقط یک شب طول کشید و قهر همایون غنی‌زاده از سیمرغ فجر که فقط یک ربع طول کشید! یک مارلون براندوی فیک!

یک عمرِ بابرکت:علی نصیریان در هشتاد و چهار سالگی نامزد جایزه فجر شده. درست روز اولین نمایش فیلمش همسرش را از دست داد. سومین نکته اینکه نصیریان هیچوقت در این سی‌وهفت سال برنده سیمرغ بلورین نشده بود. این جملات نافی ارزش بازی او در «مسخره‌باز» نیست که همه اذعان داشتند کارش عالی بوده. درواقع مثل همیشه باز هم عالی بازی کرده. اما در این سن و سال سن تالار برج میلاد فرصت مناسبی می‌توانست باشد برای قدردانی از یک عمر کار و هنر او در عرصه هنرهای نمایشی. و خوشبختانه هیات داوران هم فرصت را از دست نداد. جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به نصیریان رسید و او ناخوش‌احوال و غمگین از پله‌ها بالا رفت و گفت: “تا به حال سیمرغ نگرفته بودم و حالا بعد از 40 سال، سیمرغ درجه 2 به من دادند که البته با افتخار آن را می‌پذیرم. حس کردم باید در این مراسم باشم تا از این تریبون استفاده کنم و بگویم که آدم سعادتمندی بودم که در این سن این امکان را پیدا کردم تا با کسی که جای نوه‌ام است یعنی همایون غنی‌زاده کار کنم”
این تنها سیمرغی بود که هیات داوران بیشتر از برنده به آن افتخار می‌کرد. با این حال عجیب بود نصیریان به نقش مکمل گفت نقش درجه دو و همچنین عجیب بود که اعتبار خود را تا این حد خرج همایون غنی‌زاده کرد.

سه جایزه اصلی: فیلم‌نامه، کارگردانی و بهترین فیلم:سه فیلم «قصر شیرین»، «سرخپوست» و «شبی که ماه کامل شد» برای هر سه این جوایز نامزد بودند. سه فیلم «غلامرضا تختی» و «ماجرای نیمروز2: رد خون» و «متری شش و نیم»برای بهترین فیلم و کارگردانی نامزد شده بودند و «طلا» و «قسم» فقط در بخش فیلم‌نامه کاندیداتوری داشتند. اما دست آخر این نرگس آبیار و شوهر و تهیه‌کننده‌اش محمدحسین قاسمی بودند که جوایز اصلی را گرفتند. فیلم دوساعت و نیمه‌ی «شبی که ماه کامل شد» با احتساب سیمرغ‌های بازیگری برای فرشته صدرعرفایی، الناز شاکردوست و هوتن شکیبا و سیمرغ چهره‌پردازی برای ایمان امیدواری سرانجام با شش سیمرغ موفق‌ترین فیلم سال (البته از نظر هیات داوران هفت نفره امسال) شد.
رکورددار بیشترین سیمرغ جشنواره فجر «آژانس شیشه‌ای» است که سال هفتادوشش 9 سیمرغ به خانه برد. چهار فیلم هشت سیمرغی و سه فیلم هفت سیمرغی هم در سابقه فجر به چشم می‌خورد. یک نکته جالب هم این‌که در اختتامیه یکی از سیمرغ‌ها اشتباه اعلام شده بود. محمدرضا شجاعی سیمرغش را برای «ماجرای نیمروز 2» گرفته بود که به اشتباه «شبی که ماه کامل شد» اعلام کردند و با اصلاح این اشتباه تعداد سیمرغ‌های فیلم زندگی برادر عبدالمالک ریگی به شش تا کاهش پیدا کرد!
بهترین فیلم‌نامه تنها سهم «قصر شیرین» از شب جوایز بود. فیلمی که بین منتقدها ستاره‌های بالایی گرفته بود اما اقبال بلندی بین هیات داوران نداشت.

قدر زر زرگر شناسد؛ قدر گوهر، جمشید اسماعیل‌خانی!بزرگداشت ویژه اختتامیه به آدم‌های حقیقی فیلم «23 نفر» اختصاص داشت. بخشی که قسمت زیادی از وقت مراسم را هم گرفت. 23 اسیر کم سن و سالی که سال‌ها پیش هدف بازی تبلیغاتی صدام قرار گرفتند و سال‌ها بعد خاطرات‌شان را تعریف کردند. برای این بخش ویژه گوهر خیراندیش را دعوت کردند که به خاطر درد پا با سختی زیاد و با کمک روی سن آمد اما بدون هیچ کمکی صحنه را با صراحت خاص و راحتی خود به آتش کشید!
گوهر خیراندیش خیلی راحت‌تر از چیزی که فکر می‌کنید گفت پایین سن به حبیب احمدزاده اطمینان خاطر داده که مثل 15 سال پیش در یزد کسی را روی صحنه نمی‌بوسد و… “پس از دوسال زندانی تعلیقی و هشتادوچهار ضربه شلاق و پول نقد من دیگر توجیه هستم. اصلا نترس حبیب جان. ریما جان دخترم اصلا نترس” بعد با تقلید لهجه یزدی قاضی گفت نمی‌شود آدم‌ها همدیگر را ماچ کنند بگویند پسرم بود پدرم بود!
جرات هم جرات قدیمی‌ها!

و اما جایزه مردمی:روزهای قبل پنج فیلم برتر از نگاه مردم بدون اولویت معرفی شده بودند. در نظرسنجی‌های سایت‌ها معمولا «سرخپوست» در جایگاه اول بود اما اعلام نتیجه خیلی‌ها را متعجب کرد. منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما برای اعلام این جایزه خیلی مهم روی صحنه رفت و اول از همه اسم «ماجرای نیمروز2: رد خون» را آورد و عوامل فیلم نیم‌خیز شده بودند که فهمیدند نه تنها برنده نشده‌اند بلکه بین پنج فیلم پنجم هستند و شاهسواری اسامی را دارد از ته به سر می‌خواند. «ماجرای نیمروز2» را می‌توان شکست‌خورده اصلی شب جوایز دانست که فقط به جوایز فرعی مثل طراحی لباس و جلوه‌های بصری رسید.
«ماجرای نیمروز2» 78 درصد رای داشت و «شبی که ماه کامل شد» 79٫75 درصد. سومین فیلم هم «غلامرضا تختی» بود با 84 درصد آرا و «سرخپوست» فقط دو درصد رای کم آورد و با 86 درصد دوم شد و جایزه تعلق گرفت به فیلم سعید روستایی «متری شش و نیم» با 88 درصد از آرا.
روستایی بعد از دریافت سیمرغ از پلیس گله کردو گفت دیگر پشت دستش را داغ گذاشته که در فیلمش حتی یک مامور نیروی انتظامی از پشت و جلوی دوربین رد نشود. طبق معمول در جشنواره فجر همه نارارضی و طلبکارند حتی بعد از برنده شدن.
سه سیمرغ مهم دیگر هم به ترتیب به بهرام دهقانی برای تدوین «متری شش و نیم» به امین هنرمند برای موسیقی «قصر شیرین» و به حمید خضوعی ابیانه برای فیلم‌برداری «غلامرضا تختی» رسید.

چند نکته آماری:پیش از این جوان‌ترین بازیگر مردی که سیمرغ گرفته حسین عابدینی بود که بیست سال سن داشت. گل‌شیفته فراهانی هم در 14 سالگی سیمرغ گرفته بود و ترانه علیدوستی هم در 18 سالگی کاندیدا شده بود اما در این جشنواره دو کودک زیر ده سال کاندیدای بازیگری نقش مکمل شده بودند که در فیلم «قصر شیرین» تحسین همگان را برانگیخته بودند.
مسن‌ترین برنده سیمرغ هم تا قبل از این رقیه چهره‌آزاد بود که در هشتاد سالگی برای فیلم «مادر» جایزه گرفت. این یکی رکورد از امشب به علی نصیریان تعلق دارد.
نرگس آبیار برای «شبی که ماه کامل شد» و رخشان بنی‌اعتماد برای «نرگس» تنها زنانی هستند که تا به حال موفق به گرفتن سیمرغ بهترین کارگردانی از فجر شده‌اند. با این فرق که فیلم نرگس آبیار جایزه بهترین فیلم را هم برده است.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.