عوامل متعددی می‌توانند شما را مستعد افسردگی پس از زایمان کنند. مهم‌ترین فاکتور، سابقه افسردگی پس از زایمان در گذشته است که ریسک ابتلای مجدد شما به این بیماری را 30 تا 50 درصد افزایش میدهد. همچنین سابقه‌ی هرگونه افسردگی که ربطی به نوزاد و زایمان ندارد و سابقه‌ی اختلالات خلقی در خانواده شما، ریسک این بیماری را افزایش میدهد. انواع دیگر عوامل استرس‌زای اجتماعی مثل عدم‌حمایت عاطفی، یک رابطه‌ی آزاردهنده و ترس‌های مالی نیز در به وجود آمدن این افسردگی مؤثرند. همین‌طور زنانی که به خاطر حاملگی داروهای پیشین خود را قطع کرده‌اند شدیداً در معرض ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند. در این مقاله و مقالات مرتبط بعدی سعی بر آن داریم که مواردی از قبیل افسردگی پس از زایمان چگونه شرایطی است، چگونه همسران، خانواده و دوستان زن می‌توانند به او کمک کنند، چه زمانی باید به دنبال درمان پزشکی باشید، درمان‌ها و راه‌حل‌هایی برای این بیماری، منابع بیشتری برای اطلاعات بعدی و دریافت کمک در مواقع لزوم، را شرح دهیم. با بنیتا همراه باشید.
افسردگی پس از زایمان چیست؟
افسردگی پس از زایمان (PND) بیماری است که حدود 10 تا 15 نفر از هر 100 زنی که نوزادی را به دنیا می‌آورند، تحت تأثیر قرار میدهد. علائم آن شبیه سایر انواع افسردگی است. خلق‌وخوی نامناسب و سایر نشانه‌های افسردگی باید حداقل دو هفته به طول بیانجامد. بسته به شدت بیماری، شما باید برای مراقبت از خودتان و نوزادتان تلاش کنید. ممکن است حتی انجام کارهای ساده برای شما دشوار شود.
گاهی اوقات یک دلیل مشخص برای PND وجود دارد اما همیشه این‌طور نیست. شما ممکن است احساس کنید پریشان‌حال و درمانده هستید یا احساس گناه کنید و یا از این قبیل؛ چرا که از شما انتظار می‌رود حالا که یک نوزاد دارید شاد باشید. با این حال افسردگی پس از زایمان ممکن است برای هرکسی پیش بیاید و این تقصیر شما نیست.
هرگز برای کمک گرفتن دیر نیست. حتی اگر مدت‌هاست احساس افسردگی می‌کنید باز هم می‌توانید بهبود یابید. کمکی که شما نیاز دارید به شدت بیماری شما بستگی دارد. PND خفیف می‌تواند با گسترش حمایت خانواده و دوستان خیلی سریع بهتر شود. اما اگر حس می‌کنید حالتان بدتر از این است، باید دکتر خانوادگی خود را ببینید و یا از مراکز بهداشتی درخواست کمک کنید. ممکن است شما نیاز داشته باشید از درمان‌های حرفه‌ای روان‌پزشکی مدد بجویید.
افسردگی پس از زایمان چه زمانی روی میدهد؟
زمان آن می‌تواند متفاوت باشد. PND معمولاً در اولین و دومین ماه پس از تولد نوزاد رخ میدهد. حتی ممکن است چندین ماه پس از تولد نوزاد علائم افسردگی شروع شود. حدود یک سوم زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان در طول دوران بارداری نشانه‌های این بیماری را در خود می‌بینند که این علائم پس از زایمان نیز ادامه خواهند داشت.
در هنگام افسردگی پس از زایمان چه احساسی به انسان دست میدهد؟
Credit: fthmb
شما ممکن است برخی از علائم زیر را تجربه کنید:
دل‌تنگی: ممکن است حال و هوایی خموده و ناراحت داشته باشید یا بیشتر اوقات اسیر بغض و گریه باشید. ممکن است در بعضی اوقات روز مثل صبح یا بعد از ظهر حالتان بدتر شود.
تحریک‌پذیری: ممکن است در برابر همسر، نوزاد خود یا سایر کودکان تحریک‌پذیر و عصبانی باشید.
خستگی: همه‌ی زنانی که تازه مادر می‌شوند خسته خواهند بود. ولی ممکن است شما حس کنید کاملاً از پا در آمده‌اید و مطلقاً خالی از انرژی هستید.
بی‌خوابی: اگرچه احساس خستگی می‌کنید، ولی قادر نیستید بخوابید. ممکن است در همان حال که دراز کشیده‌اید در مورد همه‌چیز نگران باشید. در طول شب حتی زمانی که نوزادتان در خواب است شما بیدارید و صبح وقتی نوزادتان بیدار شد شما قادر نیستید از خواب برخیزید.
تغییرات اشتها: ممکن است اشتهای خود را از دست بدهید و غذا خوردن برایتان سخت شود. بعضی از زنان نیز به راحتی غذا می‌خورند و بعد از اینکه وزنشان اضافه شود احساس بدی به آنها دست میدهد.
لذت نبردن: شما نمی‌توانید به چیزی علاقه‌مند باشید یا از چیزی لذت ببرید. حتی ممکن است به کودکتان نیز علاقه‌ای نداشته باشید.
از دست دادن اشتیاق جنسی: دلایل متعددی برای از دست دادن میلی جنسی بعد از بچه‌دار شدن وجود دارد. ممکن است نزدیکی برایتان دردناک باشد یا زیادی خسته باشید. افسردگی پس از زایمان باعث می‌شود چیزی برای شما جذابیت نداشته باشد. ممکن است همسرتان این موضوع را درک نکند و حس کند شما او را طرد می‌کنید.
افکار منفی و احساس گناه: افسردگی طرز تفکر شما را عوض می‌کند:
- ممکن است افکار منفی به سراغتان بیاید.
- ممکن است فکر کنید مادر خوبی نیستید و فرزندتان شمارا دوست ندارد.
- ممکن است به همین علت احساس گناه کنید یا فکر کنید تقصیر شماست.
- ممکن است اعتمادبه‌نفس خود را از دست بدهید.
- ممکن است فکر کنید نمی‌توانید از عهده‌ی امور برآیید.
اضطراب: بیشتر زنانی که تازه مادر می‌شوند، نگران نوزاد خود هستند ولی اگر شما مبتلا به افسردگی پس از زایمان باشید، این اضطراب بیش از حد و از کلافه‌کننده است. ممکن است فکر کنید:
- کودکتان خیلی مریض است
- نوزادتان کمبود وزن دارد
- نوزادتان خیلی گریه می‌کند و شما قادر به آرام کردن او نیستید.
- ممکن است به نوزادتان آسیب برسانید
- شما به یک بیماری فیزیکی مبتلا شده‌اید
- افسردگی پس از زایمانتان هرگز خوب نخواهد شد.
ممکن است به‌قدری نگران باشید که حتی بترسید با نوزادتان تنها بمانید. در این حالت همسرتان، دکترتان یا مشاور پزشکی‌تان باید در این مورد به شما اطمینان خاطر و آرامش خیال بدهند. وقتی احساس اضطراب می‌کنید، ممکن است این حالات را تجربه کنید:
- افزایش ضربان قلب
- سنگینی قلب و قفسه سینه
- تعریق
- ترس از اینکه ممکن است دچار حمله قلبی شوید
در این حالات چون شما دچار هراس و وحشت هستید، احتمالاً از حضور در مکان‌هایی مثل فروشگاه‌های شلوغ اجتناب می‌کنید.
دوری از سایر مردم: ممکن است نخواهید دوستان و فامیلتان را ببینید. حتی احتمال دارد رفتن به گروه‌های پشتیبانی بعد از زایمان برایتان دشوار باشد.
ناامیدی: ممکن است حس کنید اوضاع هرگز بهتر نخواهد شد. یا اینکه فکر کنید زندگی ارزش زیستن ندارد. حتی ممکن است فکر کنید اوضاع خانواده بدون شما بهتر خواهد بود.
افکار خودکشی: اگر فکرهایی برای آسیب زدن به خود به ذهنتان می‌آید حتماً باید از دکتر خود کمک بخواهید. اگر اشتیاق درونی شدیدی دارید به خودتان صدمه بزنید، باید از فوریت‌های پزشکی درخواست کمک کنید.
علائم روان‌پریشی: تعداد بسیار محدودی از زنانی که به افسردگی شدید پس از زایمان مبتلا هستند، علائم روان‌پریشی را از خود بروز می‌دهند. ممکن است صداهایی را بشنوند یا باورهای غیرطبیعی داشته باشند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، باید از اورژانس درخواست کمک کنید.
چگونه افسردگی پس از زایمان احساس من به نوزادم را تحت تأثیر قرار میدهد؟
- ممکن است از اینکه احساسی را که از شما انتظار دارند ندارید، احساس گناه کنید.
- ممکن است نوزاد خود را دوست داشته باشید یا دوست نداشته باشید.
- ممکن است حس کنید به نوزادتان نزدیک نیستید.
- ممکن است برایتان سخت باشد بفهمید کودکتان چه حسی یا چه نیازی دارد.
- ممکن است به خاطر احساسی که دارید از نوزادتان برنجید یا از او عصبانی باشید.
آیا زنانی که به افسردگی پس از زایمان دچارند به نوزاد خود آسیب می‌زنند؟
مادران افسرده اغلب نگران‌اند که ممکن است چنین کاری را بکنند، اما چنین اتفاقی خیلی به ندرت روی میدهد. بعضی اوقات به علت خستگی و ناامیدی بیش از حد ممکن است حس کنید می‌خواهید کودکتان را کتک بزنید یا او را به شدت تکان بدهید. بیشتر پدر و مادرهایی که افسرده نیستند نیز گاهی این احساس را دارند. علیرغم این احساسات، بیشتر مادران هرگز این کار را انجام نمی‌دهند. با این حال اگر چنین حسی دارید، آن را با یک نفر در میان بگذارید.
خیلی از زن‌ها فکر می‌کنند اگر به کسی بگویند چه احساسی دارند فرزندشان را از آنها دور خواهند کرد. واقعیت این است که پزشک خانوادگی شما، مشاورتان یا ماما، تلاش می‌کنند حال شما بهتر شود. و این بدان معنی است که شما می‌توانید از نگهداری نوزادتان در خانه لذت ببرید.
آیا همه‌ی زنان پس از به دنیا آوردن نوزادشان دچار افسردگی می‌شوند؟
Credit: rd
بچه‌دار شدن تغییر بسیار بزرگی در زندگی است و طبیعی است که باعث شود احساسات متفاوتی نسبت به قبل داشته باشید، ولی همه زنان دچار افسردگی نمی‌شوند. بیش از نیمی از زنانی که مادر می‌شوند "baby blues" را تجربه می‌کنند. این اتفاق 3 یا 4 روز بعد از زایمان می‌افتد. شما ممکن است نوسانات خلقی داشته باشید، یا به سادگی و بی‌وقفه اشک بریزید. ممکن است احساس غم، تحریک‌پذیری یا اضطراب داشته باشید. ممکن است نسبت به امور واکنش‌های افراطی داشته باشید. این حالت وقتی کودک شما ده روزه شد متوقف می‌شود. در این حالت شما نیازی به درمان ندارید. اگر علائم بیش از دو هفته ادامه پیدا کردند باید به پزشک یا مشاور درمانی خود اطلاع دهید. آنها می‌توانند بررسی کنند که آیا افسردگی پس از زایمان دارید یا خیر.
دیگر مشکلات روحی و روانی مربوط به زایمان
افسردگی و اضطراب شایع‌ترین بیماری‌های روحی دوران بارداری هستند و 10 تا 15 درصد زن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. افسردگی دوران بارداری را می‌توان به همان شیوه‌ی افسردگی پس از زایمان درمان کرد. زنان همچنین طیف وسیع دیگری از مشکلات روحی را طی دوران حاملگی تجربه می‌کنند، همان‌طور که در سایر موقعیت‌های زندگی این اتفاق روی میدهد.
روان‌پریشی پس از زایمان
این شدیدترین و وخیم‌ترین بیماری روحی است که پس از زایمان روی میدهد. احتمال وقوع آن یک نفر از هر هزار نفر است و بین چند روز تا چند هفته پس از تولد نوزاد رخ میدهد. این بیماری ممکن است چندین ساعت طول بکشد و احتمال دارد برای زندگی فرد تهدیدکننده باشد، بنابراین نیاز به درمان فوری دارد. علائم خیلی زیادی می‌توانند این بیماری را نشان دهند. حال و هوای شما ممکن است بالا و پایین شود و نوسانات خلقی شدیدی داشته باشید. زنان اغلب علائم روان‌پریشی را تجربه می‌کنند. ممکن است چیزهایی را باور کنند که واقعیت ندارد (توهم) یا چیزهایی را ببینند و بشنوند که وجود ندارد (خیالات).
این بیماری همیشه به درمان و حمایت پزشکی نیاز دارد. ممکن است مجبور شوید در بیمارستان بستری شوید. حالت ایده‌آل این است که مرکز بهداشتی شما واحد تخصصی مادر و نوزاد داشته باشد تا بتوانید فرزندتان را نیز همراه خود ببرید. زنانی که سابقه بیماری‌های شدید روانی از جمله اختلال دوقطبی را دارند، بیشتر در معرض خطر برای ابتلا به روان‌پریشی پس از زایمان هستند. دکتر و مامای خود را در جریان بیماری‌های گذشته‌ی خود قرار دهید. شما می‌توانید از آنها برای بالا بردن شانس سلامتی خود کمک بگیرید. اگرچه روان‌پریشی پس از زایمان یک بیماری بسیار جدی است، ولی اکثر قریب به اتفاق زنان از آن بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
دیگر مشکلات سلامتی روانی پس از زایمان
اگر قبل از حاملگی از هرگونه بیماری روحی رنج می‌بردید، پس از به دنیا آمدن کودکتان علائم آن بیماری ممکن است برگردد یا حتی شدیدتر شود. درست مثل هر زمان دیگری در زندگی، ممکن است مشکل‌های روحی متفاوتی را تجربه کنید. اگر نگران هرگونه ناراحتی روحی هستید به پزشک خانوادگی‌تان اطلاع دهید. آنها می‌توانند به شما اطمینان خاطر بدهند که به شما کمک می‌کنند و اگر نیاز داشتید از شما حمایت و پشتیبانی خواهند کرد. درنهایت توصیه می‌کنیم افسردگی در زنان و هر چه در مورد آن باید بدانید [قسمت دوم] را نیز بخوانید.
منبع: helpguide, rcpsych
