حقیقت شخصیت جوکر در فیلم تلخ و وهم‌آلود Joker

وقت خوشحالی ماست. پس از جلسه سوال و جواب روز سه‌شنبه در همایش CinemaCon، کمپانی وارنر برادرز Warner Bros. اولین پیش‌نمایش فیلم «جوکر» Joker، ساخته تاد فیلیپس Todd Philips را منتشر کرد، با حضور بازیگر موفق و با‌استعداد اسکار، واکین فینیکس Joaquin Phoenix، در نقش دلقکی که به پادشاه جرم معروف است. این اثر فیلیپس، فیلمی متفاوتی از کمپانی وارنر برادرز است که رویکردی کاملا مخالف‌ فیلم‌های دنباله‌دار این کمپانی، «دنیاهای دیگر» Elseworlds، دارد.

همچنین بخوانید:
صداگذاران شخصیت‌های فیلم جدید The Lion King

مستقل بودن داستان آن، آزادی عمل بیشتری به فیلیپس و فینیکس می‌دهد تا بدون نگرانی در مورد نحوه ادامه فیلم، داستانی هیجان‌انگیز را به تصویر بکشند. به زبان دیگر، «جوکر» داستانی سرکش و خشن است.
تاثیر مارتین اسکورسیزی Martin Scorsese در پیش‌نمایش «جوکر» غیرقابل انکار است.

اهمیت تاثیر اسکورسیزی، که قرار بود تهیه‌کننده اختصاصی این فیلم باشد، به اندازه داستان اصلی کتاب‌های مصور، بر «جوکر» است. این فیلم که ترکیبی از «راننده تاکسی» (1976) Taxi Driver و «سلطان کمدی» (1982) The King of Comedy است، داستان سقوط آرام آرتور فلک Arthur Fleck به سمت دیوانگی و تبدیل شدنش به یکی از مشهورترین شخصیت‌های شرور سینما، را روایت می‌کند.

فینیکس با ظاهر خسته و نزار و نارضایتی که از وضعیت زندگیش دارد، به ته خط رسیده است، مردی که درگیر مشکلات روحی و روانی شده است. با این‌که این داستان در شهر خیالی گاتام Gotham اتفاق می‌افتد، اما در بطن خود شباهت‌هایی به نیویورک فیلم‌های اسکورسیزی دارد.

با این‌که به این فیلم لقب واقع‌گرایانه بودن را نسبت داد‌ه‌اند، اما فیلیپس همان منطقی را در داستانش به کار می‌برد که فقط در دنیای داستان‌های مصور قابل باور و واقعی است. در این‌جا مردی را نمی‌بینیم که به خاطر استیصال از خود بی‌خود شود و مسیر زندگیش را عوض کند، بلکه مردی را می‌بینیم که وقتی احساس می‌کند به آخر خط رسیده است، تصمیم می‌گیرد به یک دلقک تبدیل شود. این تصمیم به اندازه تصمیم بروس وین Bruce Wayne برای تبدیل شدن به بتمن، سمبلیک و با هدف است. با این‌که «جوکر» فیلم دیگری از مجموعه فیلم‌های «بتمن» نیست، اما فیلیپس از زبان سینمایی و حال‌وهوایی مشابه با سه‌گانه «شوالیه تاریکی» Dark Knight ساخته کریستوفر نولان Christopher Nolan استفاده کرده است. این زبان سینمایی مشترک فقط به شباهت روش کارگردانی فیلم‌های جنایی مثل تاثیر مایکل من Michael Mann بر کارهای نولان و تاثیر اسکورسیزی بر کارهای فیلیپس، ختم نمی‌شود، بلکه به نحوه به‌کارگیری این فیلم‌سازان از داستان‌های مصور و تبدیل کردن آن‌ به روایتی نزدیک‌تر به واقعیت، نیز اشاره دارد.
بارها این نکته مطرح شده است که بتمن و جوکر بسیار شبیه یکدیگرند، و معمولا وقتی این بحث پیش می‌آید که این دو شخصیت را در داستانی در کنار هم می‌بینیم.اما جوکر بدون بتمن نیز به وضوح این شباهت را به یاد ما می‌آورد، تنها به این دلیل که مخاطب کاملا با این شخصیت‌ها آشنایی دارد. دلقک و خفاش هر دو معنایی سمبلیکی دارند که از دنیای داستان‌های کمیک الهام گرفته شده است.

همان‌طور که بتمن در «شوالیه تاریکی» (2008) The Dark Knight افرادی را می‌دید که به تقلید از او لباس بتمن را می‌پوشیدند و به روش خود عدالت را اجرا می‌کردند، «جوکر» نیز فراگیر شدن این حرکت بین شهروندان گاتام که با لباس دلقک در شهر هرج‌و‌مرج ایجاد می‌کنند، را به تصویر کشیده است. حتی با وجود این‌که شخصیت بتمن در این فیلم حضور ندارد، اما جوکر مکالمه خود را با او ادامه می‌دهد. در پیش‌نمایش منتشر شده، صحنه‌ای که جوکر بروس وین جوان را مجبور به لبخند زدن می‌کند، به بهترین شکل این موضوع را نشان می‌دهد.

حماقتی در شخصیت به تصویر کشیده شده توسط فینیکس وجود دارد، و هرج‌ومرج و کثیفی شهر گاتام باعث تمایز «جوکر» از دیگر فیلم‌های ساخته شده از کتاب‌های مصور می‌شود. «جوکر» حال و هوای واقع‌گرایانه‌ای دارد که بدون شک از نحوه نگاه شخصیت اصلی آن به دنیا نشات گرفته شده است. اما ترسی وجود دارد، این‌که این تمرکز کامل و مستمر بر ذهن و فکر یکی از مرموزترین شخصیت‌های شرور داستان‌های مصور، جذابیت این شخصیت را از بین ببرد. ایده قرار دادن جوکر به عنوان شخصیت اصلی یک فیلم، به اندازه ساختن یک فیلم در مورد این شخصیت، عجیب به نظر می‌رسد. با این‌حال هر دوی این اتفاق‌ها قبلا در کتاب‌های مصور افتاده است.
با این‌که ایده مشخص نبودن گذشته جوکر، یکی از ویژگی‌های جذاب این شخصیت است که در طی سال‌ها و با الهام از جمله جوکر در داستان «بتمن: جک کشنده» (1988) Batman: The Killing Joke، نوشته آلن مور Alan Moore و برایان بولند Brian Bolland (“اگر قرار است گذشته‌ای داشته باشم، ترجیح می‌دهم چندین گذشته مختلف داشته باشم!”) شکل گرفته است و نولان از آن در «شوالیه تاریکی» استفاده کرد و هیث لجر Heath Ledger در نقش جوکر، داستان‌های مختلفی برای علت به‌وجود آمدن زخم صورتش بیان کرد. اما هم در کتاب‌های مصور و هم در فیلم‌های مختلف، جوکر گذشته‌های زیادی داشته است: استند‌آپ کمدین ناموفقی که برای تامین هزینه‌های خانواده‌اش به خلافکاری روی می‌آورد، یک سارق بانک، یک نابغه خلافکار به نام رد هوود Red Hood، کسی که در کودکی مورد آزار قرار گرفته است، جنایت‌کار مسئول قتل خانواده وین و حتی موجود افسانه‌ای فناناپذیر. تمام این احتمالات در داستان‌های مختلف به عنوان گذشته این شخصیت مطرح شده‌اند. ساخته فیلیپس معمای گذشته جوکر را برملا نمی‌کند، بلکه احتمال دیگری به آن اضافه می‌کند و بر این حقیقت تاکید می‌کند که فیلم و کتاب‌های مصور دو رسانه مجزا نیستند، بلکه ابزارهای داستان‌سرایی هستند که بر یکدیگر تاثیر می‌‌گذارند.
مخاطبان داستان‌های مصور همیشه علاقه‌ای به شخصیت‌های شرور داستان، از دارث ویدر Darth Vader، اسکارفیس Scarface گرفته تا هانیبال لکتر Hannibal Lecter، داشته‌اند و حتی با آن‌ها احساس همدردی می‌کنند و گاهی از آن‌ها طرفداری می‌کنند. برخی حتی معتقدند که شخصیت جوکر با بازی جک نیکلسون Jack Nicholson در فیلم «بتمن» (1989) ساخته تیم برتون Tim Burton، از شخصیت بتمن با بازی مایکل کیتون Michael Keaton جذاب‌تر است. و در کتاب‌های مصور، داستان‌هایی که جوکر در آن حضور داشت فروش بالاتری داشت. این شخصیت توجه‌ها را به خود جلب می‌کند. بیننده مشتاق است ببیند حرکت بعدی او چیست. خواننده‌های داستان‌های مصور، از تبدیل شدن شخصیت‌های شرور به شخصیت اصلی داستان استقبال می‌کنند. برای مثال می‌توان به موفقیت شخصیت هارلی کویین Harley Quinn اشاره کرد که ارتباطی با شخصیت جوکر داشت. حتی می‌توان به مجموعه داستان‌های کوتاه سال 1975 با موضوع شخصیت جوکر اشاره کرد و دید که چقدر ما مشتاق دیدن این شخصیت‌ها در نقش‌های اصلی هستیم. این‌که جوکر شخصیت اصلی یک فیلم است، اتفاقی است که همه ما بدون این‌که بدانیم، همیشه مشتاق آن بوده‌ایم.درست است، «جوکر» به نظر فیلم تاریک و ناراحت‌کننده‌ای می‌آید و سبک جدیدی از فیلم‌های ساخته شده براساس داستان‌های مصور را دارد، اما این اتفاق بی‌دلیل نیست. «جوکر» نتیجه علاقه ما به شخصیت‌های شرور و کنجکاوی ما نسبت به گذشته آن‌ها و آشنایی ما با دنیای بتمن است. «جوکر» فیلمی است که اگر موفق شود، دلیل موفقیتش تکمیل کردن مکالمه‌ ذهنی ماست و «جوکر»، جمله تکمیل‌کننده آن است.
این مطلب از نوشته ریچارد نیوبای Richard Newby در سایت هالیوود ریپورتر The Hollywood Reporter گرفته شده است.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.