بازگشت جنگ‌تجاری؟

 پیش‌تر (پنج‌شنبه هفته گذشته) دونالد ترامپ با ادعای اینکه در حال حاضر توافق تجاری با چین اهمیتی ثانویه در برابر کرونا دارد، با لحنی تند تهدید کرد به‌خاطر شیوع این ویروس پکن را هدف تعرفه‌های جدید قرار خواهد داد. در این رابطه «رویترز» در گزارشی می‌نویسد شدید شدن لحن ترامپ علیه چین حکایت از ناکامی و درماندگی او در مدیریت پاندمی «کووید-19» دارد، بیماری‌ای که تا اینجا به تنهایی در آمریکا بیش از یک میلیون نفر را مبتلا کرده و 60 هزار نفر قربانی گرفته است. این شرایط در حالی است که اقتصاد آمریکا در فصل نخست امسال حدود 5 درصد کوچک‌تر شد و تاکنون 26 میلیون نفر در این کشور تقاضای استفاده از مزایای بیکاری کرده‌اند. در صورت نجات ایالات‌متحده از این شرایط، تمام این مصیبت‌ها به معنی شانس پایین ترامپ برای پیروزی مجدد در دور بعدی انتخابات ریاست‌جمهوری است.

بنا به تحلیل «پلیتیکو»، چین نقشی خیره‌کننده در انتخابات آمریکا دارد. بر این اساس، ستادهای انتخاباتی ترامپ سعی دارند با حمله به چین برای مقصر دانستن این کشور در شیوع ویروس کرونا، نشان دهند که چه کسی در موضوع چین سختگیرتر است. این در حالی است که جو بایدن نیز در ستادهای انتخاباتی خود مواضع تندی را علیه چینی‌ها داشته و گفته است: «ما بهتر می‌فهمیم که چگونه نوشتن قوانین جاده (مدیریت روابط دو طرف) را آغاز کنیم و نه چین... آنها چالشی جدی برای ما هستند و در برخی حوزه‌ها تهدیدی جدی... ما باید در برابر چین مصمم باشیم.»

دِرِک سیزِرز، کارشناس چینی در «موسسه کسب‌وکار آمریکایی» در این رابطه می‌گوید تاکنون دونالد ترامپ نگران حفظ فاز نخست توافق تجاری با چین بود، حتی با وجود اینکه منافع اقتصادی ناشی از آن با پیامدهای «کووید-19» کمرنگ شد. اکنون اما با بالا گرفتن رقابت‌های انتخاباتی، ترامپ مجبور است دوباره چین را هدف قرار دهد. هر چند او مجبور است در حوزه سیاسی این کار را انجام دهد، اما روابط دو کشور احتمالا شاهد سیاست‌گذاری‌های ناگواری خواهد بود.

بر این اساس مقامات دولت آمریکا طیف گسترده‌ای از اقدامات را مورد بحث قرار داده‌اند؛ از نپرداختن تعهدات بدهی که به چین دارند (اوراق قرضه دولتی آمریکا که توسط چین نگهداری می‌شود) تا مسوول کردن چین با اقامه دعوی برای قانون‌گذاری‌ای که منجر به خروج فعالیت برخی از عرضه‌کنندگان کالاهای حیاتی از این کشور می‌شود. با این حال کاخ‌سفید عمده تمرکز خود را روی متهم کردن چین به شیوع ویروس کرونا و عامل گرفتاری جهان به بحران سلامتی و اقتصادی بی‌سابقه کرده است. در این شرایط اما به نظر نمی‌رسد مقامات آمریکایی راهی منطقی و واقعی برای حمله به چین داشته باشند. سیزرز می‌گوید: «ما هیچ فرمول سیاستی که منجر به چیزی مفید شود نداریم. ما سیاست‌مداران تندرویی داریم که برنامه‌ها را جلو می‌برند و هیچ‌کس آموزشی غیر از اعمال تعرفه به ترامپ نمی‌دهد.»

به گزارش «فارن پالیسی» التهاب دوباره جنگ‌تجاری به آن خاطر است که سیاستمدارانی که خود را وقف مقابله با چین کرده‌اند اکنون در ویرانی‌های «کووید-19» گیر افتاده‌اند. در یک دهه اخیر، مواضع ضد سیاست‌‌های تجاری چین در هر بخش ایالات‌متحده مدام در حال بالا آمدن بوده، جایی که انگشت اتهام برای نابسامانی‌های بخش تولیدی آمریکا و رقابت ناعادلانه اقتصادی به سمت چین نشانه رفته است.

با این حال پاندمی «کووید-19» احساس خشم آمریکایی‌ها علیه چین را بیشتر ملتهب کرده، به ویژه اینکه همزمان با سال انتخاباتی این کشور نیز شده است.  دونالد ترامپ که علاوه بر چین، منتقد روابط تجاری کشورش با سایر شرکا نظیر اتحادیه اروپا، مکزیک، کانادا و... بود، با به دست گرفتن سکان هدایت دولت آمریکا جنگ‌تجاری علیه این کشورها را با اعمال تعرفه بر قیمت محصولات وارداتی آغاز کرد، جنگی که چین در محوریت آن قرار داشت. بر این اساس پس از حدود دو سال جنگ تجاری ویرانگر، در ژانویه امسال آمریکا در ازای لغو برخی تعرفه‌هایی که پیش‌تر بر واردات چینی وضع کرده بود، توانست با غول اقتصادی آسیا به یک توافق تجاری چند میلیارد دلاری برسد. طبق این توافق، چینی‌ها متعهد شدند در ازای لغو برخی تعرفه‌ها، حجم گسترده‌ای از محصولات تولیدی، کشاورزی و انرژی آمریکا را خریداری و به انتقادات این کشور پیرامون حقوق مالکیت معنوی رسیدگی کنند. البته هنوز نیز حدود 370 میلیارد دلار از واردات محصولات چینی مشمول تعرفه‌های تا 25 درصدی هستند که دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود وضع کرد.

هشدار آغاز جنگ سرد جدید

کلیته ویلمس، مذاکره‌کننده تجاری سابق دولت ترامپ و قائم‌مقام «شورای ملی اقتصادی» آمریکا می‌گوید تشدید تنش میان آمریکا و چین – که در پی شیوع پاندمی کرونا وخیم‌تر شده است – آغاز «یک جنگ سرد جدید» است. وی در مصاحبه‌ای که با شبکه «سی‌ان‌بی‌سی» داشت، گفت: «واقعیت این است که در حال حاضر تنش میان آمریکا و چین به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای در حال بالا گرفتن است. من می‌دانم مردم احساس خوبی با واژه‌ها ندارند، اما من فکر می‌کنم باید صادق باشیم و این تنش‌ها را آغاز یک جنگ سرد جدید بنامیم. اگر مراقبت نباشیم، اوضاع می‌تواند بسیار وخیم‌تر شود.»