آینده مبهم صنعت سیمان ایران

اگر چه از همان ابتدا کار قیمت‌گذاری سیمان را دولت به عهده گرفت، اما با توجه به اینکه در آن زمان نرخ برابری دلار با ریال کمتر از 5 هزار تومان بود، به طور طبیعی با قیمت  هر تن 100 هزار تومان هم سیمانی‌ها راضی بودند زیرا در واقع سیمان آنها با ارزش 20 دلار به فروش می‌رسید؛ اما کنترل شدید قیمت توسط دولت و از طرفی جهش نرخ دلار باعث شده تا به ‌رغم عرضه هر تن از درب کارخانه با قیمت 220 هزار تومان، نه تنها سیمانی‌ها سود نکرده باشند بلکه با تقسیم آن بر نرخ دلار، هر تن به ارزش 9 دلار برای تولید‌کننده درآمد داشته باشد در حالی که سیمان  در بازارهای جهانی حال حاضر بیش از 70 دلار معامله می‌شود؛ بنابراین در واقع درآمد شرکت‌ها ظرف 10 سال به کمتر از نصف رسید. این وضعیت زمانی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم بخش زیادی از هزینه‌های شرکت‌های سیمانی از جمله تعویض قطعات با دلار صورت می‌گیرد و از طرفی هزینه حمل‌ونقل که در صنعت سیمان بسیار تعیین‌کننده است، ظرف دو سال اخیر تا پنج برابر رشد کرده است.

هر زمانی که سیمانی‌ها نسبت به قیمت‌های مذکور اعتراض می‌کنند، دولت با اشاره به پیامدهای تاثیر سیمان بر قیمت مسکن، زیر بار افزایش قیمت حتی متناسب با تورم عمومی‌ جامعه هم نمی‌رود. این در حالی است که تاثیر سیمان بر هزینه‌های ساخت کمتر از یک درصد است، اخیرا اما اتفاقاتی افتاد که نشان می‌دهد با اقتصاد دستوری نمی‌توان بازار را کنترل کرد؛ ماجرا از قطع گاز و برق سیمانی‌ها شروع شد که کمبود سیمان در بازار و جهش قیمت‌ها را به همراه داشت. هر چند بیش از سه هفته پیش مجدد برق و گاز سیمانی‌ها وصل شد و با تمام توان تولید را  با همان قیمت مصوب هر تن 220 هزار تومان از سر گرفتند، اما عطش بازار فعلا خاموش نشده و حتی در برخی شهرها سیمان با رشد 100 درصدی نسبت به کارخانه با قیمت هر کیسه 35 هزار تومان به مصرف‌کننده نهایی می‌رسد و در این میان این مازاد صددرصدی قیمت به جیب واسطه‌ها می‌رود. بنابراین در حالی که سیمانی‌ها بعد از چند سال ثابت بودن قیمت سیمان در سال 99 تنها مجوز افزایش 20 درصدی قیمت را در برابر چندبرابر شدن هزینه‌ها دریافت کردند، ظرف دو ماه قیمت‌ها در بازار دچار جهش شد و جالب اینکه این واسطه‌های بزرگ که سود سیمان را به جیب می‌زنند، تاکنون مورد پیگیری قرار نگرفته‌اند. در نهایت این روزها صنعت سیمان دچار مشکلات عدیده‌ای است و از طرفی اخبار حکایت از افزایش قیمت سه‌برابری برق و گاز در سال آینده برای آنها دارد. اتفاقی که می‌تواند در صورت نبود یک راهکار درست، ادامه حیات این صنعت را با خطر جدی مواجه کند.

 هزینه بالای دستمزد سیمان دشتستان

علی بیگی، مدیر عامل شرکت «سیمان دشتستان» به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: اگر حتی گاز هم در سال آینده گران نشود، صنعت سیمان با شرایط کنونی رو به نابودی است. مقدار فروش و درآمد شرکت‌ها عدد قابل توجهی است، اما وقتی هزینه‌ها را نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که در واقع سود چندانی عاید شرکت نشده است. به طور نمونه تعمیر دوره‌ای کارخانه که حداقل هر 9 ماه یک‌بار باید انجام شود، حدود 20 میلیارد تومان هزینه دارد و در بخش حقوق و دستمزد هم این مساله وجود دارد. در مورد کارخانه‌های جدید این مساله کمتر دیده می‌شود، اما کارخانه‌های قدیمی‌ مانند سیمان دشتستان که عمده هدف از راه‌اندازی  آنها ایجاد اشتغال بوده، دچار مشکل هستند. در سیمان دشتستان 408 نفر به طور مستقیم فعالیت می‌کنند که با توجه به اینکه از مشاغل سخت و زیان‌آور هستند و از طرفی با توجه به بازنشستگی بسیاری از آنها هزینه‌ها مضاعف می‌شود. در واقع به ازای هر نفر هزینه‌ای حدود 15 میلیون تومان باید پرداخت کنیم، در حالی که کارخانه‌های دیگر در استان بوشهر با 160 نفر همین میزان کار را انجام می‌دهد. نکته مهم دیگر اینکه مواد اولیه‌ای مانند سنگ آهن و سیلیس از استان‌های دیگر باید خریداری شود و نیازمند هزینه‌های بالای حمل است.

 مشکل تامین گاز

وی می‌افزاید: دولت توان تامین گاز را هم ندارد و در فصول سال حتی چنانچه با قیمت برابر با گاز پرداخت کند، باید کرایه حمل بالایی پرداخت کنند. جالب است ما که در بوشهر هستیم باید از اصفهان مازوت بخریم؛ سیمانی‌ها بر خلاف فولادی‌ها که با قیمت‌های جهانی می‌فروشند، از این نظر به شدت دچار مشکل می‌شوند. بیگی در مورد وضعیت تولید سیمان پس از وقفه طولانی مدت به خاطر قطع گاز و برق تصریح می‌کند: به‌رغم اینکه در حال حاضر کارخانه‌ها با تمام توان کار می‌کنند، اما به واسطه کمبود سیمان در زمستان، عقب‌ماندگی عرضه جبران نمی‌شود. در استان بوشهر که روزانه 2هزار تن کفاف تقاضا را می‌داد، با عرضه 6 هزار تن هم فروکش نمی‌کند که البته بخشی از مساله ناشی از خارج شدن سیمان از استان و ورود به استان‌های مرکزی است. نکته حائز اهمیت اینکه ما هر کیسه سیمان را با قیمت 17 هزار تومان از درب کارخانه می‌فروشیم، اما در بازار حتی به 40 هزار تومان هم می‌رسد. بنابراین این کشش در بازار وجود دارد، اما سود آن به دلالان می‌رسد.

مدیر عامل سیمان دشتستان ادامه می‌دهد: بیشتر کارخانه‌ها از همان ابتدا دانمارکی یا آلمانی بودند، اما با توجه به تحریم‌هایی که اتفاق افتاده کارخانه‌ها به دلیل ضعف بنیه مالی مجبورند سراغ قطعات چینی بروند و از این نظر کارخانه‌ها دچار مشکل شده‌اند. وی در مورد قول و قرارهای وزارت «صمت» برای تغییر قیمت سیمان عنوان می‌کند: با توجه به تورم بالای کشور، باید حداقل 50 درصد قیمت سیمان افزایش یابد، در غیر این صورت صنعت سیمان وضعیت بدی پیدا می‌کند. ضمن اینکه اعتقاد دارم بر خلاف قول‌هایی که می‌دهند در دولت کنونی هیچ‌گونه اتفاقی در بخش قیمت نمی‌افتد و شاید در دولت بعدی شاهد افزایش قیمت باشیم.

 مزیت صادراتی سیمان دشتستان

این تولیدکننده با اشاره به اینکه به طور کلی قیمت سیمان و کلینکر ایران نسبت به سایر کشورها ارزان است و به همین دلیل صادرات در سال‌های اخیر وضعیت بهتری پیدا کرده است، می‌گوید: هر اندازه کارخانه‌ها در مرکز کشور باشند، برای صادرات مشکلات بیشتری دارند و اتفاقا این تمرکز تولید سیمان را در مرکز کشور شاهد هستیم. سیمان دشتستان از این نظر جزو کارخانه‌های موفق کشور است و موقعیت صادراتی قابل توجهی دارد که به نظر می‌رسد سال آینده از برنامه‌ها فراتر حرکت کنیم. سیمان دشتستان حدود 60 کیلومتر با اسکله نگین (اسکله صادرات مواد معدنی) فاصله دارد و همین امر هزینه‌های صادرات را نسبت به رقبا کاهش می‌دهد.