دکتر صدیقه نوبان
بوی بد دهان بی‌شک یکی از دغدغـه‌های اغـلب مردم دنیا است. سـالانه میلیون‌ها تومان صرف درمان بدبویی تنفس می‌گردد. حدودا بیش از200 میلیون نفر در دنیا به این عارضه دچار می‌باشند. باکتری‌های موجود در دهان می‌توانند بر روی بزاق مخصوصاً ذرات غذا در بین دندان‌ها تأثیر گذاشته و بر اثر عمل تخمیر و فساد، گازهای بدبو تولید نمایند، بنابراین عمل باکتری‌ها در دهان را می‌توان مهم‌ترین عامل تنفس بدبو به حساب آورد.
بعضی از باکتری‌ها در عمق دندان‌ها و اطراف لثه فعالیت بیشتری داشته و می‌توانند بیماری‌های عفونی لثه و دندان را موجب شوند. دهان شامل حفره دهان، دندان‌ها، زبان، بزاق، لثه و سقف دهان است. دهان به علت وجود بزاق که از غدد بزاقی ترشح می‌شود دائما مرطوب است.
بزاق بدون رنگ بوده و کمی‌حالت چسبندگی دارد و چون حاوی انواع متفاوت ترکیبات آلی و معدنی است، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها در دهان است. میزان ترشح بزاق در یک شخص سالم معادل 1500 -500 میلی‌لیتر در روز است و میزان تولید بزاق به عوامل متعددی از جمله وضعیت غذایی و حالات روحی، سن، جنسیت، ساعات متفاوت روز و ماه‌های مختلف سال بستگی دارد.
علل ایجاد بوی بد دهان
بوی بد دهان نه تنها برای خودمان، بلکه برای اطرافیان‌‌مان نیز ناخوشایند است. این مشکل اگر درمان نشود، سبب بروز مشکلاتی در روابط بین فردی نیز خواهد شد. تنفس بدبو قابل درمان بوده و می‌توان تا حد زیادی آن را کاهش داد. نکته مهم اطلاع داشتن از منشا و دلایل این پدیده می‌باشد.
در 90 درصد موارد بوی بد دهان به علت آلوده بودن محیط دهان است و به وسیله وضعیت‌های موضعی مثل بهداشت ضعیف دهان و عفونت لثه مزمن بوجود می‌آید. مخصوصا در ژنژیویت مزمن اگر همراه با خونریزی از لثه‌ها باشد، موجب بوی زننده و تنفرآور بخصوص هنگام صبح می‌شود.
در اغلب موارد بدبویی دهان در نتیجه ممانعت از شسته شدن طبیعی مخاط و دندان‌ها توسط بزاق است. از این جهت توجه به روش‌های بهداشتی، مثل مسواک زدن دندان و شستشوی مرتب دهان بسیار حائز اهمیت است.
اگر هنگام مسواک زدن زبانتان را فراموش کنید، نفس شما آنقدر که انتظار دارید تازه نخواهد ماند، زیرا زبان پوشیده از هزاران پرز ریز است که می‌تواند جایگاه مناسبی برای ذرات غذایی باشد. پس حتی اگر مرتب مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید، ذرات غذا بین پرزهای زبان شما جمع می‌شوند و باکتری‌ها را به خود جذب می‌کنند و این باکتری‌ها شروع به تولید سولفید هیدروژن کرده که شروع بوی بد از همین جا آغاز می‌شود.
مطالعات بر روی بزاق انکوبات شده و هوای تنفسی گرفته شده از دهان افراد، وجود سه ترکیب گوگرددار متیل مرکاپتان، سولفید هیدروژن و دی متیل سولفید را مسئول بیش از 90 درصد بوی بد دهان می‌دانند، که در این بین نقش دو ترکیب اول بیشتر است.
علل دیگر بوی بد دهان مربوط به عادات غذایی و مصرف برخی داروها است. چنانچه در رژیم غذایی، کربوهیدرات‌ها را به منظور کاهش وزن حذف کنیم، موجب سوخت و ساز چربی‌ها و پروتئین‌ها می‌شود که با تولید مواد کتونی تنفس بدبو می‌شود.
بطور کلی غذاهایی که پروتئین زیاد و مواد قندی کمی‌دارند به علت ایجاد مواد سولفوردار باعث بدبوشدن دهان می‌شوند.
البته نقش غذاهای بوداری مثل سیر و پیاز کاملا معلوم است. افراط در مصرف دخانیات، کهولت سن، یائسگی، بیماری‌های عمومی با تب بالا، اضطراب، کم‌آبی بدن، مصرف بی‌رویه ادویه‌جات و عدم رعایت بهداشت دهان نیز از علل دیگر ایجاد بوی بد دهان هستند.
بوی بد دهان در خانم‌ها بیشتر از آقایان وجود دارد. در مورد نقش تغذیه در ایجاد بوی بد دهان باید گفت که دهان ما بوی آن چیزی را که می‌خوریم می‌دهد. به همین دلیل آنهایی که برنامه غذایی با فرآورده‌های گوشتی دارند، دهانشان بوهای مختلف زیادی نسبت به گیاهخواران می‌دهد.
همچنین مشخص شده است که مصرف رژیم پرچربی منجر به ایجاد اسیدوز می‌شود و در هوای تنفسی بویی شبیه به آنچه در کمای دیابتی وجود دارد، بوجود می‌آید.
در گرسنگی به علت فساد شیره پانکراس بوی بد دهان وجود دارد که حتی با مسواک زدن از بین نمی‌رود. در افراد مسن بوی بد دهان به سبب تغییرات متابولیک و سایر علل نظیر کم‌آبی بدن، کاهش مقاومت به عفونت، کاهش اشتها و غیره است.
در خستگی و ضعف که بدن نمی‌تواند محصولات فرعی زائد را با سرعتی بیش از سرعت تولید آنها دفع کند، امکان بوی بد دهان وجود دارد.
بوی بد دهان ناشی از عوامل بیماری‌زا
گاهی اوقات علت بوی بد دهان عوامل بیماری‌زا و مشکلاتی از قبیل اختلالات گوارشی و سوءهاضمه، زخم‌های معده، سرطان مری و معده، یبوست و عفونت‌های روده‌ای، دیابت، نارسایی کلیه، سیروز کبدی، کمبود ویتامین، زرستومیا (نوعی از پدیده خشک شدن دهان)، بیماری‌های سینوس نظیر سینوزیت مزمن و فیستول سینوس دهانی و بیماری‌های بینی از جمله رینیت چرکی همراه با ترشح و بیماری‌های حلق و همچنین خراب شدن درب ورودی معده در اثر مصرف مواد شیمیایی از جمله نوشابه‌ها، می‌باشد.
بعضی از اوقات نیز بوی بد دهان ممکن است ناشی از بیماری‌های عمومی بدن، بیماری‌های دستگاه تنفس و آبسه ریه باشد...
برای خواندن بخش دوم- دهانتان را خوشبو کنید- اینجا کلیک کنید.
