ایران اخیرا حجم صادرات روزانه به عراق را که پیش از این حدود 40 تا 45 میلیون متر‌مکعب بود، 38 میلیون متر‌مکعب کاهش داد؛ موضوعی که با نگرانی‌ها در عراق برای تامین گاز به نیروگاه‌های برق مواجه شد. با این حال اعلام شد که چنین کاهشی به‌دلیل بدهی‌های عقب‌افتاده بغداد به تهران نبوده است و فقط برای 6ماه طبق توافق‌نامه‌ای انجام شده است. وزارت نفت در همین حال در حال ذخیره گاز و سوخت مایع برای تامین سوخت زمستانه در داخل است چراکه پیش‌بینی می‌شود کمبود سوخت در سال‌جاری بیش از سال 99 باشد. در حالی که ایران در تجارت گاز و برق با عراق به‌علت تحریم‌های آمریکا و عدم‌پرداخت هزینه آن توسط طرف عراقی به موانعی برخورده است، این کشور همسایه با حمایت همه‌جانبه آمریکا سعی در افزایش تولید گاز دارد و قراردادهایی با توتال فرانسه، بیکرهیوز آمریکا و دانا گاز امارات برای توسعه میادین و جمع‌آوری گاز همراه با نفت بسته است که می‌تواند در سال‌های آینده این کشور را به یک صادرکننده خالص گاز تبدیل کند. در این میان، ایران سعی می‌کند جای خود را در این بازار مهم از دست ندهد که شاید با این اوصاف دیگر دست بالاتر را نداشته باشد.
دیدار گازی معاون وزیر با هیات عراقی
معاون وزیر نفت در امور گاز در دیدار با هیات عراقی اعلام کرد که ایران آماده تمدید قرارداد صادرات گاز به عراق است. به گزارش «ایسنا» مجید چگنی در دیدار با مسوولان ارشد وزارت برق عراق، گفت: رابطه ما با عراق، راهبردی است و جدای از روابط اقتصادی، روابط فرهنگی و دینی عمیقی داریم که اهمیت بسیاری دارد، از این‌رو هرچه همکاری ما به‌ویژه در حوزه انرژی بیشتر باشد، این روابط عمیق‌تر و عینی‌تر خواهد بود.
وی دیپلماسی قوی انرژی را یکی از برنامه‌های وزیر نفت دولت سیزدهم خواند و افزود: همان‌طور که در نشست با وزیر نفت نیز اشاره شد، ضمن درخواست از طرف عراقی به پایبندی به قراردادهای جاری و توافق‌های پیشین، آماده بررسی پیشنهادهای جدید از سوی وزارت برق عراق به‌منظور تمدید قرارداد صادرات گاز به آن کشور هستیم. به گزارش «شانا» جواد اوجی، وزیر نفت سوم مهرماه در سومین دیدار خارجی خود با عادل کریم، وزیر برق عراق، رشید علی، مشاور نخست‌وزیر عراق و هیات همراه دیدار کرد. دیپلماسی قوی انرژی یکی از برنامه‌های اوجی است. وی در حاشیه بازدید از پالایشگاه تهران گفته بود: ما با طرف‌های مختلف برای افزایش صادرات و تجارت گاز مذاکره خواهیم داشت. وزیر نفت در دو دیدار خارجی گذشته با نمایندگان دو شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی) و ساینوپک چین دیدار کرد.
رایزنی گازی امیرعبداللهیان
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور‌خارجه هم روز شنبه در دیداری در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، با فواد حسین وزیر‌خارجه عراق درباره روابط دوجانبه بحث و تبادل نظر کرد. به گزارش «ایسنا» در این دیدار، طرفین درباره توافقات صورت‌گرفته در سفر اخیر نخست وزیر عراق به تهران، سفر امیرعبداللهیان به بغداد و همچنین نشست همسایگان عراق که در نیویورک برگزار شد، رایزنی کردند.
دیپلماسی اقتصادی از دیگر موضوعات مورد بحث در این نشست بود و درباره پیگیری برخی مسائل مربوط به صادرات گاز و برق به عراق توافقاتی میان طرفین حاصل شد. همچنین دو طرف توافق کردند تا برخی موضوعات فی‌مابین از جمله بحث انتقال پول‌های ایران نزد دولت عراق، جدی‌تر از قبل پیگیری شده و این موضوعات هرچه سریع‌تر حل شوند.
عراق صادرکننده گاز می‌شود؟
تبدیل شدن عراق به یک صادرکننده شاید زیادی بلندپروازانه به‌نظر برسد چراکه این کشور در حال‌حاضر برای تامین گاز مصرفی خود هم با مشکلات عدیده‌ای رو‌به‌رو است و به همین دلیل از خاموشی‌های پی‌در‌پی و طولانی‌مدت رنج می‌برد؛ امری که بارها منجر به اعتراضات دامنه‌داری از سوی مردم به‌ستوه آمده این کشور شده است. با این حال، دولت این کشور به‌نظر برای رفع این مشکل ریشه‌ای جدی است و توافقات زیادی با شرکت‌های بزرگی مانند توتال و بیکرهیوز داشته و با کشورهایی مانند روسیه، چین، مصر و اردن همکاری گازی را اخیرا آغاز کرده است. این همکاری‌ها اگرچه می‌تواند مشکل تامین انرژی این کشور را طی چند سال حل کند، اما به ضرر ایران تمام خواهد شد که تحت‌تحریم‌ها توانایی انعطاف‌پذیری کمتری دارد.
به گزارش خبر‌گزاری رویترز، عراق که هدف تولید نفت 7 میلیون بشکه‌ای را برای خود تا سال 2025 ترسیم کرده، مرتبا اعلام کرده که می‌خواهد فلر گاز را در همین زمان متوقف کند. با وجود اینکه به چنین اظهاراتی باید با دیده تردید نگریسته شود، اما هر حرکتی به آن‌سو به این کشور اجازه می‌دهد گازی که در گذشته هدر می‌رفت را به پول تبدیل کند و آغاز به ساختن یک تجارت صادراتی گاز به آسیا کند. این امر همچنین به عراق این اختیار را می‌دهد که بخشی از آن را برای تولید برق استفاده کند. این موضوع هم می‌تواند وابستگی عراق را به واردات برق و گاز از ایران پایان دهد؛ امری که ایالات‌متحده به‌شدت عراق را برای آن تحت‌فشار می‌گذارد.
عراق بعد از روسیه دومین تولیدکننده گاز مشعل در دنیاست که در سال میلادی گذشته به 37/ 17میلیارد متر‌مکعب رسید. عراق در روزهای گذشته با بیکرهیوز آمریکا توافقی را به امضا رساند که به‌موجب آن این شرکت خدمات حفاری روزانه 200 میلیون فوت‌مکعب گاز همراه با نفت را در میادین غراف و ذی‌قار در ناصریه و دیگر میادین شمال بصره مهار خواهد کرد. تمام این تولید گاز قرار است برای تولید برق استفاده شود که تخمین زده شده حدود 400 مگاوات به شبکه برق عراق اضافه شود.
بر اساس گفته معاون وزیر نفت عراق، کریم حطاب این پروژه برای اجرایی‌شدن به 30ماه زمان نیاز دارد. گفتنی است که همزمان تولید نفت این میادین هم توسط شرکت آمریکایی بهبود خواهد یابد. توافق دیگر توتال‌انرژیز فرانسه را موظف به جمع‌آوری و پالایش گاز همراه در پنج میدان نفتی عراق شامل غرب قرنه، مجنون، طوبی، لوحیس و رطاوی می‌کند. این پروژه دست‌کم 300 میلیون فوت‌مکعب در روز گاز همراه تولید می‌کند و در فاز دوم آن را به دوبرابر تبدیل می‌کند. این پروژه بخشی از قرارداد جامع 27 میلیارد دلاری با غول فرانسوی است که اوایل‌ماه میلادی جاری به نتیجه رسید.
در همین حال، شرکت دانا گاز امارات‌متحده عربی به‌عنوان یکی از رهبران یک کنسرسیوم، تامین مالی 250 میلیون دلاری از آژانس توسعه آمریکا جهت گسترش تولید گاز در میدان خور مور اقلیم کردستان عراق را تضمین کرده است. این کنسرسیوم به‌نام Pearl Petroleum که شرکت کرسنت‌پترولیوم امارات یکی از روئسای آن است، فایننسی 7ساله را از International Development Finance Corpدریافت خواهد کرد که بزرگ‌ترین تامین مالی آژانس توسعه آمریکا در عراق خواهد بود. توسعه این میدان سال گذشته به دلیل پاندمی کووید-19 متوقف شده بود و حالا انتظار می‌رود تا آوریل 2023 تکمیل شود. ساخت آن از آوریل سال‌جاری آغاز می‌شود.
بنابراین در آینده‌ای نه‌چندان دور عراق کشوری با تولید و تجارت گاز بیشتر خواهد بود. در این شرایط ایران باید هرچه زودتر قراردادهای گازی خود را با این کشور و همینطور مشتریان دیگر مانند ترکیه تمدید کند تا اگر رویای صادرات گاز به اروپا هم به حقیقت نپیوست، دست‌کم بازاری منطقه‌ای برای کشور باقی بماند.
