خواص انار

 دکتر محمد حسین صالحی سورمقی؛ متخصص داروهای گیاهی

انار، درخت بومی ایران  

دکتر محمد حسین صالحی سورمقی متخصص داروهای گیاهی در مورد میوه انار می‌گوید: انار درختی است که ارتفاع آن تا 8 متر می رسد. ساقه ها ناهموار با پوستی محکم و تقریباً سبزرنگ و شاخه ها نامنظم، به رنگ قرمز خاص و در انتها دارای خار هستند. برگهای انار براق و باریک، به طول حداکثر 7 و عرض 2 سانتیمتر می باشند که به صورت متقابل بر روی شاخه قرار می گیرند. گلها به رنگ قرمز روشن و به قطر حدود 3 سانتیمتر با چهار یا پنج گلبرگ هستند (در انواع کاشته شده گاه بیشتر است). میوه انار به شکل کروی و به اندازه بین لیمو تا گریپ فروت است که حدود 5 تا 12 سانتیمتر قطر دارد. داخل میوه حدود 600 عدد دانه به رنگ سفید تا قرمز پررنگ و وسط آن دانه ای سخت و چوبی است.

این دانه ها آبدار، شیرین، ترش و یا میخوش (ترش و شیرین) هستند. پوست میوه ضخیم و قرمزرنگ و گاه متمایل به زرد است.درخت انار بومی ایران است که انتشار آن تا هیمالیا در شمال هندوستان ادامه می یابد. این گیاه در زمان باستان در نواحی مدیترانه و قفقاز انتشار یافت و به طور وسیع در الجزیره، ارمنستان، هند، پاکستان، ایران، سوریه، ترکیه، نواحی خشک جنوب آسیا، مالزی و نواحی حاره آفریقا کشت داده شد. درخت انار در اکثر نقاط ایران رویش دارد که در نواحی شمالی بیشتر به صورت خودرو و وحشی و به شکل درختچه های کوچک با میوه های کوچک است؛ ولی در نواحی مرکزی و جنوبی، مانند ساوه و یزد، انارستان‌های وسیعی وجود دارد که محصول آنها از بهترین انارهای ایران می باشد. ناگفته نماند که نژادهای خوب انار ایران بیشتر در نواحی خشک و کویری انتشار دارند.

انار؛ سیب دانه‌دار  

نام عمومی انار «Pomegranate» از دو کلمه لاتین «Pomum» به معنی سیب و «Granatus» به معنی دانه دار درست شده است که در بسیاری زبانها از آن استفاده می شود.سرزمین اصلی انار را ایران می دانند و از صدها سال پیش در نواحی گرجستان، ارمنستان و مدیترانه کشت می شده است. از قزاقستان و ارمنستان تا شرق دریای سیاه، کشتزارهای طبیعی از انار خودرو وجود دارد. کشت انار در ارمنستان از حداقل هزار سال قبل از میلاد مسیح شروع شده است.نقاشیهای انار نیز در بسیاری از ادیان وجود دارد؛ از جمله تابلوهای نقاشی لئوناردوداوینچی و ساندروبوتیسلی که انار شکسته‌ای را در دست حضرت عیسی(ع) که در آغوش حضرت مریم (ع) نشسته، ترسیم کرده است. این تابلو مصائبی را که به حضرت عیسی(ع) وارد شده است، نشان می‌دهد.

جایگاه انار در طب ابن سینا  
انار شیرین سرد و تر و انار ترش سرد و خشک است. انار ترش صفراآور است. انار ترش و شیرین زداینده و گیرنده است. دانه انار و عسل را بر زخم بزرگ و زبر بمالند، خوب است. انار شیرین ملین است. هسته اناردانه را بسایند و با عسل مخلوط کنند، علاج زخم دهان است. شربت انار و رب انار و به ویژه رب انار ترش، دفع خمار کند. افشره انار ترش با عسل داروی ناخنه است. انار ترش سینه و گلو را زبر سازد و انار شیرین سینه و گلو را نرمش دهد و سینه را توان بخشد. هر اناری در علاج تپش قلب مفید است و دل را جلا دهد. انار میخوش برای معده از همه بهتر است و التهاب معده را فرو نشاند. انار شیرین با معده سازگار است؛ 

اما انار ترش برای معده خوب نیست.رب انار و به ویژه رب انار ترش برای ویار زنان مفید است. کسی که تب دارد، بعد از غذا اناردانه بمکد، مانع بالا رفتن بخار شود. انار ترش و شیرین هر دو بول (ادرار) را ریزش دهند؛ لیکن انار شیرین ادراریتر است. انار میخوش در تبها و التهابات مفید است. انار شیرین اکثرًا تبداران گرم را زیان می رساند .بررسی و مقایسه اثراتی که برای انار در کتاب قانون آمده، با اثراتی که در پژوهشهای جدید تأیید شده است، تقریباً یکسان می باشد و مشاهده می شود که ابن سینا خواص اصلی و مهم انار در موارد مختلف را به طرق مختلف شرح داده است.