دکتر لادن گیاهی - متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : تغذیه نقش مهمی در پیشگیری و درمان فشارخون بالا دارد. یکی از علل زمینه‌های فشارخون بالا، افزایش وزن می‌باشد. افزایش بافت چربی به بیش از مقدار طبیعی، باعث تولید ترکیبات پیش التهابی مختلفی می‌گردد. این ترکیبات می‌توانند اثرات منفی بر سلامت قلب و عروق داشته، و همچنین باعث افزایش فشارخون گردند. به همین دلیل درمان اصلی فشارخون در افراد دچار اضافه‌وزن و چاقی، در ابتدا اقدام به کاهش وزن و بعد استفاده از مکمل‌های لاغری می‌باشد.در کنار رژیم‌های کاهش وزن، استفاده از مکمل‌های لاغری معمولاً پرطرفدار است. این مکمل‌ها که اکثراً منشأ گیاهی دارند، می‌توانند بر فشارخون اثرگذار باشند.
مکمل فیبری
نقش دریافت فیبر کافی در کاهش وزن و کنترل فشارخون در بسیاری از مطالعات به اثبات رسیده است. توصیه انجمن قلب آمریکا برای مصرف فیبر، 25 گرم در روز برای بانوان و 38 گرم در روز برای آقایان می‌باشد. این مقدار بر اساس اثرات مثبت بر سلامت قلب و عروق تعیین‌شده است. با توجه به سبک زندگی امروزه و الگوی غذایی افراد جامعه، معمولاً این مقدار فیبر از طریق مواد غذایی مصرفی افراد تأمین نمی‌گردد. در چنین مواقعی استفاده از مکمل‌های حاوی فیبر می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد. پسیلیوم و یا سبوس جوی دوسر از رایج‌ترین مکمل‌های فیبری مصرفی هستند و تأثیر آن‌ها در کاهش فشارخون سیستولی و دیاستولی دیده‌شده است.
بیشتربخوانید:
چای سبز
چای سبز یکی از رایج‌ترین نوشیدنی‌های مصرفی می‌باشد. این نوشیدنی حاوی آنتی‌اکسیدان‌های ارزشمند پلی فنولی است که می‌تواند اثرات خوبی بر کنترل قند خون، چربی خون، وزن بدن و پیشگیری از سرطان‌ها داشته باشد. به همین خاطر مکمل‌های چای سبز از رایج‌ترین مکمل‌هایی می‌باشند، که به‌عنوان مکمل لاغری استفاده می‌گردد. اما اثرات مصرف آن بر فشارخون کمی متناقض است. دیده‌شده است که مصرف 2 فنجان چای سبز به مقدار قابل‌توجه در روز، می‌تواند خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی، ازجمله فشارخون بالا را کاهش دهد. درواقع تحقیقات مختلف اثرات مفید ترکیبات پلی فنولی چای سبز را بر بهبود عملکرد دیواره‌ی عروق، ایجاد تعادل بین تولید ترکیبات منقبض کننده دیواره عروق (وازوکانستریکتورها)، و ترکیبات شل کننده دیواره عروق ( وازودیلاتورها)، و خنثی کردن اثرات رادیکال‌های آزاد نشان داده‌اند. اما لازم است بدانید چای سبز حاوی کافئین می‌باشد و کافئین از ترکیبات افزاینده فشارخون است. درنتیجه استفاده زیاد از چای سبز یا مکمل‌هایی با دز بالای کافئین می‌تواند موجب کاهش اثربخشی آن بر کاهش فشارخون گردد.
بیشتربخوانید:
لیموترش
لیموترش به دلیل دارا بودن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، ویتامین، املاح، فیبر، کاروتنوئید و روغن‌های ضروری، به‌عنوان یک میوه پرخاصیت برای سلامتی شناخته‌شده است. یکی از فواید مصرف مرتب لیموترش بهبود فشارخون بالا می‌باشد. اثرات مصرف لیموترش در بهبود فشارخون ازنظر علمی نیز اثبات‌شده است. به‌طوری‌که در مطالعه انجام‌شده در ژاپن دیده‌شده است که خانم‌هایی که روزانه لیموترش مصرف می‌کردند، فشارخون پایین‌تری داشتند. همچنین در یک مطالعه دیگر در همدان، دیده‌شده که در کنار مصرف داروهای فشارخون، مصرف 10 سی‌سی آب لیموترش 2 بار در روز، صبح و شب، به مدت 40 روز، با کاهش فشارخون سیستولی به مقدار 10mmhg و دیاستولی 5.4mmhg همراه بوده است. یکی از ترکیبات اصلی لیموترش سیتریک اسید است. این اسید می‌تواند به افزایش جذب کلسیم و منیزیم غذا کمک نماید. کلسیم و منیزیم هر دو از مواد مغذی مفید در تنظیم فشارخون و کاهش مقاومت عروق هستند. جالب است بدانید خواص لیموترش به آب آن محدود نشده و ترکیبات مفید موجود در پوست آن نیز می‌تواند اثرات مفیدی بر روی فشارخون بالا داشته باشد. فلاونوئید ها به‌عنوان آنتی‌اکسیدان، بیشتر در پوست لیموترش یافت می‌شوند و می‌توانند در کاهش فشارخون سیستولیک نقش داشته باشند. لیموترش با دارا بودن ویتامین ث و آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل فلاونوئیدها، اثرات ضدالتهابی نیز دارد که به بهبود عملکرد کلی قلب و عروق کمک می‌کند. ترکیبات لیموترش با کاهش رسوب کلسترول در رگ، از سخت شدن عروق و ابتلا به فشارخون بالا پیشگیری می‌کند. لیموترش به دلیل داشتن ماهیت اسیدی می‌تواند در افراد دچار مشکلات گوارشی مانند سوزش سر دل، باعث تشدید علائم گردد. همچنین مصرف طولانی‌مدت آن در افرادی که دچار غلظت خون بالا هستند، می‌تواند باعث افزایش تعداد گلبول قرمز و تشدید عوارض آن شود. درنتیجه توصیه می‌شود افراد مبتلابه فشارخون بالا با پزشک و یا متخصص تغذیه در این زمینه مشورت کنند.
قهوه سبز
قهوه سبز یکی از منابع غنی آنتی‌اکسیدانی می‌باشد. مکمل این گیاه نیز مانند مکمل چای سبز می‌تواند تا حدودی به‌عنوان یکی از مکمل لاغری مؤثر واقع گردد. قهوه سبز درواقع همان دانه‌های قهوه‌ای تازه و روست نشده می‌باشد که غنی از کلروژنیک اسید است. فرآیند برشته کردن قهوه باعث از بین رفتن فعالیت بسیاری از ترکیبات مفید آن ازجمله کلروژنیک اسید می‌شود. درحالی‌که بیشتر خواص دیده‌شده از قهوه‌ای سبز ازجمله خواص کاهنده‌ی فشارخون، به دلیل فعالیت همین ترکیب است. تحقیقات در این زمینه نشان داده‌اند که مصرف مکمل قهوه سبز به مدت کوتاه 4 هفته‌ای با دوز حداقل 400 میلی‌گرمی می‌تواند به کاهش فشارخون مینیموم و ماکسیمم در افراد مبتلابه فشارخون بالا کمک کند.
بیشتربخوانید:
سرکه سیب
سرکه سیب یکی دیگر از مکمل‌های لاغری شناخته‌شده است. این مکمل حاوی استیک اسید بوده و می‌تواند در کنار رژیم غذایی سالم اثرات مفیدی بر قند خون و وزن بدن داشته باشد. اما تحقیقات موفق به نشان دادن اثرات این مکمل بر کاهش فشارخون در افراد نشده‌اند. درواقع به نظر می‌رسد این مکمل مستقیماً اثری بر کاهش فشارخون نداشته باشد.
نکته آخر
مصرف بعضی مکمل‌های لاغری می‌تواند اثرات مفیدی بر فشارخون نیز داشته باشد. اما باید توجه کرد که جهت داشتن اثربخشی توجه به دز مکمل، مدت‌زمان مصرف و همچنین کیفیت مکمل مصرفی بسیار اهمیت دارد. از طرفی استفاده از مکمل‌های لاغری بدون عوارض نیست. ممکن است مصرف این مکمل‌ها باعث ایجاد عوارض گوارشی، تپش قلب، بی‌خوابی و … گردد. همچنین این مکمل‌ها می‌توانند با داروهای مصرفی شما تداخل داشته باشند. درنتیجه پیشنهاد می‌شود قبل از مصرف هرگونه مکملی با پزشک خود مشورت نمایید.
