به قلم : دکتر منصور ریسمانچیان - تغذیه و رژیم‌درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : بیماری برگشت معده به مری GASTRO ESOPHAGEAL REFLUX DISORDER(GERD)وضعیتی است که در آن محتویات معده برعکس حرکات روبه‌جلو گوارش ،به سمت بالا حرکت می‌کنند . این بیماری را می‌توان با مصرف بعضی و پرهیز از برخی دیگر از خوراکی‌ها بهبود بخشید . این بیماری معمولاً طولانی‌مدت است و می‌تواند منجر به علائم ناراحت‌کننده‌ای نظیر سوزش و درد می‌شود.
بیشتربخوانید:
مکانیسم چاقی
قبل از هر چیز باید بدانیم که چاقی با 3 مکانیسم باعث تشدید بیماری می‌شود :
1.در چاقی شکمی با ایجاد فشار بافت چربی بر روی معده، باعث انتقال اسید و غذا به مری می‌شود .
2.چاقی با افزایش هورمون استروژن، که باعث شل شدن دریچه بین مری و معده می‌شود، ورود غذا و اسید را به مری تسهیل می‌کند.
3.افزایش حجم معده در پرخوری باعث می‌شود تا غذا و اسید راحت‌تر به مری راه پیدا کنند .
بنابراین ، کاهش وزن یکی از ارکان درمان در GERD می‌باشد .
در ضمن ، شدت علائم می‌تواند به برنامه غذایی و شیوه زندگی فرد ربط داشته باشد . پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده این بیماری و سایر نکات تغذیه‌ای که در ادامه می‌آید ، می‌تواند به کاهش علائم منجر بشود.
غذاهایی که باید استفاده شوند
اگرچه هیچ غذای خاصی نمی‌تواند GERD را درمان قطعی نماید ولی بعضی ممکن است به‌صورت مؤثر، منجر به بهبود علائم بشوند . مطالعات نشانگر آن است که غذاهای حاوی فیبر زیاد، از آن جمله هستند .در ضمن تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم مدیترانه‌ای که حاوی میوه‌جات ، سبزیجات ، غلات کامل و چربی‌های غیراشباع است ، می‌تواند به کاهش علائم منجر بشود . در ادامه مثال‌هایی از غذاهای بهبوددهنده را معرفی می‌نماییم .
- سبزیجات :
سبزیجات مقدار بسیار کمی قند و چربی‌دارند و منبع بسیار خوبی برای فیبر ، که یک کربوهیدرات سودمند‌است ، می‌باشند . مواردی نظیر مارچوبه ،برکلی ،بروکسل ،گل‌کلم ،خیار، لوبیا سبز، کلم پیچ، سیب‌زمینی و اسفناج می‌باشند .
بیشتربخوانید:
- میوه‌جات :
مصرف میوه‌جات به‌جز مرکبات معمولاً برای GERD مناسب است . این گروه غذایی منبع خوب ویتامین سی، فیبر، منیزیوم و پتاسیم می‌باشند. موارد مورد تائید شامل سیب، آووکادو، موز، انواع توت، خربزه، هلو و گلابی می‌باشند .
- پروتئین :
این مورد شامل پروتئین‌های بدون چربی یا مقدار ناچیز کلسترول نظیر بادام، لوبیا، مرغ، ماهی، ماکیان، عدس، غذاهای دریایی و بوقلمون می‌شوند . سفیده تخم‌مرغ که یک پروتئین فاقد چربی است، تسکین‌دهنده ولی زرده به خاطر چربی آن ممکن است علائم را تشدید نماید . در مورد پروتئین‌ها روش پخت چربی نظیر کباب کردن، جوشاندن، بخارپز کردن و پخت در فر بهترین هستند .
4.چربی‌ها :
قانون عمومی در درمان GERD اجتناب از چربی‌های اشباع در گوشت، لبنیات پرچرب چربی‌های ترانس در غذاهای فرآوری شده می‌باشد .بهترین کار، جایگزین کردن آن‌ها با چربی‌های سالم نظیر روغن موجود درآووکادو،زیتون، بادام‌زمینی، ماهی، دانه‌ها و مغزی جات می‌باشد .
5.غلات کامل :
این مواد غذایی هم دارای فیبر زیادی هستند و شامل جو دوسر، برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار می‌باشند .
بیشتربخوانید:
از چه غذاهایی پرهیز کنیم
غذاهای خاصی می‌توانند شروع‌کننده بیماری باشند . GERD یک بیماری گوارشی است و بنابراین برنامه غذایی می‌تواند علائم آن را تحت تأثیر قرار دهد .بنابراین تغییرات در برنامه غذایی و شیوه زندگی بسیاری از حالات این اختلال را بهبود می‌بخشند .
تحقیقات اخیر نشانگر آن است که التهاب مری ناشی از GERD توسط مقادیر زیاد از غذاهای زیر تشدید می‌شود :
گوشت‌های چربی که حاوی مقادیر زیاد کلسترول و اسیدهای چرب هستند .
روغن‌ها و غذاهای چربی که باعث شل شدن عضله حلقوی محل اتصال مری به معده هستند و باعث برگشت اسید و غذا به مری می‌شوند .
مقدار زیاد نمک
لبنیات پرچرب که دارای مقدار زیادی چربی اشباع هستند .تحقیقات در سال جاری نشان داد که کودکان دارای آلرژی به شیر گاو، پس از مصرف شیر، علائم رفلاکس را از خود نشان دادند . این مطالعات برای مشخص کردن این‌که آیا این مورد در بالغین هم صدق می‌کند، ادامه‌دارند .
بیشتربخوانید:
محدود کردن غذاهای تحریک‌کننده بیماری
یک برنامه غذایی باهدف کاهش غذاهای تحریک‌کننده شایع نظیر چای، قهوه، شکلات، نعنا، نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های اسیدی مانند آب‌پرتقال، کافئین و غذاهای اسیدی نظیر سس گوجه‌فرنگی می‌تواند بسیار مؤثر باشد . البته این روش هم در افراد مختلف بسیار متفاوت اثر می‌کند و درهرحال هر شخص باید هر غذایی که علائمش را تشدید می‌کند محدود و آن‌هایی که بهبوددهنده هستند را جایگزین نماید .
ایجاد بالانس در میکروب‌های گوارش
نکته مهم دیگر در درمان GERD ایجاد تعادل در میکروب‌های گوارش است . خوردن غذاهای تخمیر شده یا همان پری بیوتیک ها برای ایجاد این بالانس کمک می‌کنند . پری بیوتیک ها ازلحاظ فیبر غنی هستند و باعث رشد باکتری‌های مفید در دستگاه گوارش می‌شوند. پروبیوتیک ها غذاهای حاوی میکروب‌های مفید هستند که علائم گوارشی را با ایجاد تعادل در سیستم میکروبی تسکین می‌دهند .غذاهای حاوی پرو بیوتیک طبیعی شامل ماست کفیر، کلم ترش خام، کامبوچا (یک چای تخمیر شده )، ترشی جات و سبزیجات خام می‌باشند .غذاهای غنی از پرو بیوتیک ها نظیر کنگر فرنگی، فیبر ریشه کاسنی، موز سبز، پیاز، سیر، سیب و تره‌فرنگی می‌باشند . پروبیوتیک ها از طریق مبارزه با هلیکو باکتر پایلوری که با GERD مرتبط است نیز، به کاهش علائم کمک می‌کنند .
درمان‌های طبیعی
این درمان‌ها نظیر شیرین‌بیان ( که البته باعث افزایش فشارخون می‌شود )، زنجبیل و پوست نارون لغزنده هستند، که با کاهش تهوع و بهبود تخلیه معده، منجر به تسکین می‌شوند . پوست نارون لغزنده حاوی مقادیر زیادی موسیلاژ است، که گلو و معده را پوشش می‌دهد و آن‌ها را آرام می‌کند و نیز با وادار کردن معده به ترشح معکوس، بافت آن را در برابر تخریب اسید محافظت می‌نماید . تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که داروی خوراکی ملاتونین هم علائم را بهبود می‌بخشد .
