سیرۀ پیامبر اکرم صلّی الله علیه و اله در برخورد با توهین کنندگان به حجاب

سیرۀ پیامبر اکرم صلّی الله علیه و اله در برخورد با توهین کنندگان به حجاب

پدیدآورنده (ها): رجبی دوانی، محمدحسین

 دانش آموختۀ دکترای تخصصی تاریخ و تمدن ملل اسلامی(دانشگاه تهران)، مورّخ و پژوهشگر تاریخ اسلام.

مبلغان، شهریور و مهر 1401، شماره 280

اشاره

این روزها در فضای مجازی، جملاتی به صورت سازماندهی شده از قبیل: «من محجبه ام و با گشت ارشاد، مخالفم!»، «گشت ارشاد را تعطیل کنید!»، «گشت ارشاد، موجب دین گریزی شده!»، و … شنیده می شود. تلاش های رسانه ایِ یادشده با هدف القای این که این گونه اظهارات، نظر اکثریت زنان ایرانی است؛ با حضور بصیر عالمان دین و بسیاری از مبلّغان و دغدغه مندان فرهنگی، راه به جایی نبُرد، ولی هنوز از یک سو دهن کجی به حجاب اسلامی و توهین به بانوان باحجاب و ایجاد آزار و اذیت برای آن ها از سوی افراد نادان یا مغرض، ادامه دارد. از سوی دیگر، برخی از افراد روشنفکرنما نیز قانون حجاب اسلامی[1] را زیر سئوال می برند[2] تا به گمانِ باطل، پازِل مقابله با «حجابِ اجباری» را تکمیل کنند.

در این میان، مردم مسلمان و باغیرت ایران اسلامی، از مسئولان مربوطه، انتظار دارند که با توهین کنندگان به حجاب اسلامی، برخورد قانونی و قاطع صورت گیرد، چه این که سیرۀ پیامبر اکرم(ص) و معصومان(ع) در برخورد با پدیدۀ «بی حجابی» و «توهین به حجاب اسلامیِ زنان» نیز برخوردی قاطع و جدّی بوده است.

در همین راستا، گفتاری از استاد محمدحسین رجبی دوانی؛ با عنوان «سیرۀ پیامبر اکرم(ص) در برخورد با منکرات اجتماعی» در پایگاه حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب(حفظه الله) منتشر شده است که متن این گفتار پس از بازنویسی، تحقیق و مستندسازی توسط فاضل ارجمند جناب آقای علیرضا زنگویی، به حضور مبلّغان گرامی تقدیم می گردد.

البته پیش از هر چیز، بیان این نکته ضروری است که بدانیم: در آن زمان، موضوع «بی حجابی» به عنوان یک مسئله اجتماعی، مطرح نبوده است؛ در طول دوران عمر شریف پیامبر اکرم(ص)، نقل خاصی مبنی بر زیرپاگذاشتن حجاب از سوی زنان مسلمان، گزارش نشده است؛ یعنی در صدر اسلام «حجاب» به عنوان یک مسئله مطرح بوده است؛ ولی موضوع «بی حجابی» به عنوان یک مسئله اجتماعی مطرح نبوده است و بین این دو موضوع فرق است. اگر «بی حجابی» در صدر اسلام، مسئله شایع اجتماعی بود و یا اگر در آن زمان، جامعه مواجه می شد با بی حجابیِ ساماندهی شده، (مانند آن چه امروز شاهد آن هستیم) یقیناً ورود پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) نیز بیش تر و صریح تر می بود؛ چراکه هر پدیده ای که در مخالفت با شریعت اسلام باشد، برای حاکم اسلامی، از اهمّیت بالایی برخوردار است و در صورت مشاهدۀ آن، برخورد بسیار سختی با آن صورت می گرفت.

از امام صادق(ع) به نقل از امام باقر(ع) روایت شده است که امام علی(ع)، در قالب شعر فرمودند:

إِنِّی إِذَا أَبْصَرْتُ شَیئاً مُنْکراً

أَوْقَدْتُ نَارِی وَ دَعَوْتُ قَنْبَراً[3]

هرگاه چیز منکر و ناپسندی دیدم، آتشم را بر افروختم و قنبر[4] را طلبیدم.

سیرۀ پیامبر(ص) در برخورد با منکرات اجتماعی

از مجموع 23 سال نبوت پیامبر اسلام(ص)، 13سال آن در مکه، صَرف تبلیغ اسلام شد و 10 سال در مدینه، صرف تشکیل حکومت اسلامی شد.

واضح است که بسیاری از احکام اسلامی (مثل احکام قضایی یا روابط اجتماعی بین مردم در جامعه)، برای اجرایی شدن، نیازمند تشکیل حکومت است و پیامبر اکرم(ص) نیز چنین کردند. طبیعتاً زمانی که قوانینی از سوی خداوند متعال و نبی مکرم اسلام(ص) برای بهترزیستن مردم وضع می شود؛ دولت اسلامی نیز مکلّف به اجرای آن شریعت و حفظ شعائر اسلامی در مقابل چشمان مردم است. مسئلۀ حجاب نیز یکی از آن مسائل اجتماعی است که اجرای آن در جامعه، نیازمند تشکیل حکومت اسلامی و وضع قوانین در سطح اجتماع است.

نکتۀ جالب توجه نیز این جاست که آیات مُعرِّف حجاب[5]، در زمرۀ سوره های مدنی است. یعنی این آیه در زمان حضور پیامبر اکرم(ص) در مدینه و پس از تشکیل حکومت نازل شده و بنابراین به عنوان یکی از مقررات اجتماعی اسلام مطرح شده است.

البته اساساً نوع پوشش عرب ها به نحوی بود که پیش از اسلام نیز وضعیت اجتماعی، وخیم نبود؛ اما با این حال، این مسئله(حفظ عفت عمومی) چنان اهمّیتی داشت که در زمان حکومت امیرالمؤمنین(ع) و در مرکز خلافت ایشان، وقتی به دلیل ازدحام جمعیت و اختلاط های غیرضروری، شانه های زنان و مردان به یکدیگر برخورد می کرد، امیرالمؤمنین(ع) آنان را از این کار نهی می کردند.[6] هرچند به طور کلی، در اثر تحولی که به دلیل انقلاب پیامبر اکرم(ص) در مردم به وجود آمده، تجاهر به فسق در جامعه، بسیار کم شده بود.

بنابراین پس از نزول آیۀ حجاب بود که با توجه به پذیرفتن اسلام توسط مردم و حضور آن ها در دولت اسلامی، مردم از هرزگی و خودنمایی به دور بوده و آن را در تضاد با دینی می دانستند که از سوی پیامبر اسلام(ص) آورده شده بود. ولی برخی از معاندان و غیرمسلمانان در برخی موارد به مخالفت و تمسخر این موضوع می پرداختند.

یکی از آن ها مربوط به یهودیان بنی قَینُقاع[7] است که یک بانوی باحجاب مسلمان برای سفارش دادن گردن بند نزد یکی از زرگرهای یهود رفت. زرگر یهودی اصرار داشت که آن زن مسلمان، حجاب خود را بردارد تا گردن او را ببیند اما زن مسلمان از این کار سر باز زد. در این هنگام گروهی از اراذل یهود که در آن اطراف پرسه می زدند، متوجه موضوع می شوند و یکی از آن ها بدون آن که زن متوجه شود، پایین دامن زن را به روسری او گره می زند و زمانی که زن بلند می شود، قسمتی از بدن او نمایان شده و فریاد سر می دهد. در همین هنگام مرد مسلمانی که صدای آن زن را می شنود به کمک او رفته و آن فرد یهودی را می کشد و آن ها نیز مرد مسلمان را به قتل می رسانند. خبر این ماجرا که به پیامبر اسلام(ص) رسید، ایشان دستور دادند به سبب به خطر افتادن عفت زن مسلمان، کل بنی قَینُقاع که قرارداد صلح با پیامبر اکرم(ص) بسته بودند، از شمول قرارداد خارج شده و باید از مدینه اخراج شوند. البته یهودیان در ابتدا مقاومت کردند و پیامبر(ص) نیز با دیدن گستاخی آن ها، به سمت قلعه های ایشان لشکرکشی کرد.[8]

بنابراین یکی از غزوه های پیامبر اسلام(ص)، به دلیل زیر سؤال رفتن عفت زن مسلمان، شکل گرفت.

مورد دیگر هم به یک شاعر سرشناس یهود به نام کعب ابن اشرف[9] مربوط می شود. این فرد به دلیل مخالفت با مسلمانان پس از جنگ بدر و کشته شدن شماری از سران قریش و مشرکان، سفری به مکه کرد و شعری در رثای قریش و هتک پیامبر اسلام (ص) سرود. زمانی که خبر شعر او به مدینه رسید، یک زن مسلمان که ذوق شعری داشت پاسخ بسیار خوبی به او داد و کعب ابن اشرف نیز که از پاسخ یک زن برآشفته شد، شعری در وصف زنان مسلمان سرود و به عفت و پاکی آن ها متعرض شده و الفاظ بسیار نامناسبی را خطاب به زنان مسلمان در شعر خود آورد. پیامبر اسلام (ص) نیز با شنیدن این شعر، پنج مرد مسلمان را مأمور کرد تا کعب را به قتل برسانند.[10]

بنابر آن چه که گفته شد با مراجعه به سیرۀ پیامبر اسلام(ص) و امیرالمؤمنین (ع) در می یابیم که:

الف) در طول دوران خلافت آن دو بزرگوار، گزارش خاصی مبنی بر زیر پاگذاشتن حجاب از سوی زنان مسلمان، گزارش نشده است.

ب) مثال های فوق، نشان از نوع برخورد حکومت اسلامی با زیر سؤال رفتن حجاب و عفت زن مسلمان دارد.

ج) هر پدیده ای که در مخالفت با یکی از مظاهر شریعت اسلام بود، برای حاکم اسلامی، نبی مکرم اسلام(ص) و امیرالمؤمنین(ع) از اهمّیت بالایی برخوردار بود و در صورت مشاهدۀ آن، برخورد بسیار سختی با آن می کردند.

پی نوشت ها: