علی عبدالمحمدی: معاملات روز گذشته بورس تهران با استمرار سبزپوشی شاخص‌های تالار شیشه‌ای ادامه‌یافت. با رشدی که در روزهای اخیر در کلیت بورس تهران اتفاق افتاده، رشد شاخصکل بورس از کف اخیر خود که در 8اسفند به‌ثبت رسید، 6.1درصد بوده‌است. در همین برش زمانی، شاخص هموزن نیز رشد 4.3درصدی را تجربه کرده‌است. این اعداد و ارقام برای شاخص‌های بازار است و در روندی که اخیرا آغاز شده، برخی از نمادها از کف اخیر خود، رشدهای بعضا 20 الی 30درصدی را تجربه کرده‌‌‌‌‌اند. بعد از تایید دیوان عالی آمریکا مبنی‌بر تایید صلاحیت ترامپ در کلیه ایالت‌‌‌‌‌ها، مجددا موجی از خرید در بازارهای دارایی شکل گرفته‌است.هرکس با توجه به‌درجه ریسک‌‌‌‌‌پذیری و ریسک‌‌‌‌‌گریزی خود در حال خرید دارایی در بازارهای مختلف است.
برخی سکه‌‌‌‌‌های عرضه‌‌‌‌‌شده توسط بانکمرکزی را می‌خرند، بعضی در بازار آزاد به خرید دلار اشتغال دارند، گروهی مجددا روانه تالار شیشه‌ای شده‌اند و دوباره خرید سهام مختلف را در دستور کار قرار داده‌اند، جماعتی نیز در صندوق‌های طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند، بنابراین می‌توان گفت که مجددا هیجان خرید در بازارهای دارایی فعال شده‌است. افزایش نرخ دلار در بازار آزاد نیز در حکم بنزین بر روی آتشی است که بر میل خرید دارایی می‌افزاید. دلار که در دفعه قبلی، با لمس سطح روانی 60هزار‌تومان، به سمت سطوح پایین‌تر عقب‌نشینی کرده‌بود، در آخرین معاملات شامگاه دوشنبه وارد کانال مذکور شد و برخی حتی ادعا می‌کنند که اگر دلار بتواند در بالای این سطح تثبیت شود، می‌تواند به سطوح بالاتر نیز چشم‌داشته‌باشد. افزون بر این در روزهای اخیر صندوق‌های درآمد ثابت نیز با خروج پول همراه می‌شوند. به بیانی ساده‌‌‌‌‌تر در مقطع کنونی، ترس از افت ادامه‌دار ارزش ریال سبب‌شده تا نقدینگی از ابزارهای درآمد ثابت خارج شود و به سمت و سوی اوراق‌بهادار با نوسان‌‌‌‌‌پذیری بالا روانه شود؛ در واقع با ریسک‌ها و نگرانی‌هایی که از دل اخبار مربوط به آینده به بازارهای دارایی تزریق‌شده، سرمایه‌گذاران بازارها، ریسک‌‌‌‌‌پذیرتر شده و به‌نوعی پذیرش ریسک برای آنها وجاهت منطقی‌‌‌‌‌تری پیدا کرده‌است. پیامی که از فعل و انفعالات کنونی بازارهای دارایی قابل دریافت است، این است که مردم ایران باتجربه جهش‌‌‌‌‌های ارزی در دهه‌های اخیر و کاهش ارزش پول تحت‌تملک خود در جریان این بحران‌های ارزی، به روشنی دریافته‌‌‌‌‌اند که اگر در مقطع کنونی نیز به مانند دوره‌‌‌‌‌های قبل دست روی دست بگذارند و مالک دارایی نباشند، ارزش پول آنها کاهش معناداری خواهد داشت، به همین دلیل با ظهور کوچک‌ترین نشانه‌‌‌‌‌ها از شعله‌ورشدن انتظارات تورمی به سمت و سوی بازارهای دارایی متمایل می‌شوند و حال اگر در این اثنا، به بازار سهام نیز اجازه رشد داده‌نشود، مطمئنا این نقدینگی به سمت مرزهای بازار ارز و طلا و سکه روانه خواهد شد.
بازار از دریچه آمار
در جریان معاملات روز گذشته بورس تهران، شاخصکل بورس با افزایش 1.5درصدی همراه شد. نماگر هموزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، رشد 0.54درصدی را تجربه کرد. رشد 3برابری شاخصکل نسبت به هموزن در روز گذشته، گویای این نکته است که در روز گذشته استقبال از نمادهای بزرگ و شاخص‌‌‌‌‌ساز و با ارزش بازار بالا بیشتر بوده‌است. در فرابورس نیز شاخصکل این بازار، رشد 0.59درصدی را تجربه کرد. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، رقم 5هزار و 146میلیارد‌تومان را ثبت کرد. می‌توان گفت که برای پیش‌بینی روند آتی بازار این فاکتور باید همواره مورد‌توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد که اگر ارزش معاملات بتواند در سطوح بالایی تثبیت شود، می‌توان به ادامه روند کنونی بازار امیدواری بیشتری داشت.
استقبال ادامه‌دار از صندوق‌های اهرمی
صندوق‌های اهرمی، همچنان مورد‌توجه کلیت بازار است و ارزش معاملات بالایی در صندوق‌های مذکور به‌ثبت می‌رسد. با توجه به اینکه افت و خیز این صندوق‌ها با اهرم همراه است، سرمایه‌گذاران ریسک‌‌‌‌‌پذیر به سمت و سوی این صندوق‌ها متمایل شده‌اند. به‌رغم وجود حباب قیمتی در دل همه این صندوق‌های اهرمی، همچنان تقاضا برای خرید این صندوق‌ها وجود دارد که البته این موضوع امری عادی محسوب می‌شود. در زمانی آتش انتظارات تورمی شعله‌‌‌‌‌ور می‌شود، معمولا بازیگران بازارها حاضر هستند برای دارایی‌های مختلف، مقداری بیش از ارزش ذاتی برآوردی آنها پرداخت کنند.
انفجار در پالایشی‌‌‌‌‌ها
همان‌طور که در بخش آمار معاملاتی گفته شد در روز گذشته در بورس تهران، استقبال از نمادهای شاخص‌‌‌‌‌ساز بیشتر بوده‌است و گل سرسبد این ماجرا در معاملات نمادهای پالایشی نمایان شد و شاخص گروه فرآورده‌های نفتی در جریان معاملات روز گذشته، رشد 5.75درصدی را تجربه کرد و در صدرجدول صنایع با بیشترین رشد شاخص صنعت قرارگرفت. نمادهای گروه پالایشی مانند شپنا، شبندر و شتران نیز جزو نمادهای با بیشترین تاثیرگذاری در رشد شاخصکل بودند. دلیل اصلی رشد نمادهای این گروه در روز گذشته به‌طور دقیق مشخص نبود، اما استدلال‌‌‌‌‌های گوناگونی در محافل بورسی درخصوص این قضیه مطرح بود. عده‌ای بر این نکته تاکید داشتند که به دلیل قرارداشتن ارزش دلاری نمادهای این گروه در کف چهارساله و محدوده‌های مناسب قیمتی، استقبال قابل‌توجهی از این گروه به‌عمل آمده‌است و گروهی دیگر نیز این رشد را به دلیل اخبار مربوط به تعیین‌تکلیف‌‌‌‌‌شدن دستورالعمل تعیین نرخ خوراک نفت نسبت دادند. برخی نیز این موضوع را به چشم‌‌‌‌‌انداز مثبت بازار نفت نسبت دادند. با توجه به اینکه در روز یکشنبه، اوپک و متحدانش در گروه اوپک‌پلاس تصمیم به تمدید کاهش 2.2میلیون بشکه نفت در روز در سه‌ماهه دوم سال‌میلادی موافقت کردند، این موضوع چشم‌‌‌‌‌انداز روشنی را به بازار نفت تزریق کرد و برخی رشد قیمت‌های گروه پالایشی را در جریان معاملات روز گذشته بورس تهران، به این موضوع نسبت دادند.
در گزارش روز 14 اسفند «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان «بورس سبز بدون‌دستور» عنوان شد که امید به تالار شیشه‌ای بازگشته است و اگر سیاستگذار بتواند با تزریق چند خبر مثبت بنیادی به بازار، این شادابی و میل به خرید سهام را در کلیت بازار حفظ کند، می‌توان به روزها و ماه‌های آتی بورس تهران به دید امیدوارانه‌تری نگریست. همچنین در گزارش مذکور اشاره شد که گروه پالایشی، پتروشیمی و خودرویی از صنایعی هستند که سیاستگذار می‌تواند با انجام برخی اقدامات که تغییرات بنیادی را در سودآوری این شرکت‌ها ایجاد می‌کند، بازار سهام را در کورس نگه دارد. همچنین اگر سیاستگذار بورسی بتواند فضای اطمینان را در تالار شیشه‌ای ایجاد کند، جریان پول با امیدواری بیشتری در صحنه معاملات سهام حضور خواهد یافت.
ریسک نرخ بهره
با توجه به جهش ارزی رخ‌‌‌‌‌داده در سال‌‌‌‌‌‌گذشته و تجربه تورم بالای 40درصد برای چندین سال متوالی که سبب افزایش فشار اقتصادی به آحاد مردم شده است، مهم‌ترین هدف سیاستگذار پولی در سال‌‌‌‌‌‌جاری در جهت کنترل نرخ تورم قرارگرفت. با توجه به اینکه شعار سال نیز مبارزه با تورم انتخاب شد، قابل پیش‌بینی بود که سیاستگذار پولی برای کنترل و مهار تورم در مسیر سیاست‌های انقباضی گام بردارد و در اولین اقدام نرخ‌های بهره را تا سطوح قابل‌توجهی افزایش‌دهد.
هرچند که بیم این وجود داشت که سیاست افزایش نرخ بهره منجر به خواب‌‌‌‌‌رفتن بازارهای دارایی و از جمله بورس شود، اما سیاستگذار در مقطع کنونی ترجیح داد صرفا به مساله کنترل نرخ تورم بیندیشد و تصمیم‌گیری درخصوص نتایج و پیامدهای این اقدامات که همانا افزایش هزینه تامین مالی بنگاه‌های تولیدی است را به بعد بسپارد، بنابراین با اقداماتی که بانکمرکزی در ماه‌های اخیر انجام داده که انتشار گواهی‌‌‌‌‌سپرده 30درصدی در راس آن قرار دارد، نرخ بهره حقیقی نسبت به ماه‌های پیش از آن افزایش قابل‌توجهی را تجربه‌کرده است و همین موضوع بخشی از سرمایه‌های خرد و سیال موجود در اقتصاد کشور را که در جست‌وجوی مأمنی برای مبارزه با تورم، راهی بازارهای مختلف می‌کرد اکنون به سمت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وسوی سیستم بانکی کشور متمایل کرده‌است. طبق تعاریف اقتصادی بین نرخ سود بدون‌‌‌‌‌ریسک و سرمایه‌گذاری در بورس که ریسک بیشتری نسبت به سایر بازارها دارد، رابطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برقرار است، به‌طوری که هرگاه نرخ سود اوراق بدون ریسک افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، حجم سرمایه‌گذاری در بازار سهام کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، زیرا سرمایه‌گذاران با محاسبه ریسک و بازده متناسب با تورم اقدام به سرمایه‌گذاری در بازارها می‌کنند و ترجیح می‌دهند میزان بازده سرمایه‌گذاری خود را با ریسک موجود در آن بازار بسنجند، اگرچه برخی کارشناسان بر این باورند که این نسبت در بازار سهام ایران چندان اعتبار ندارد، اما مقایسه نمودار شاخصکل بورس و نمودار نرخ سود اوراق‌‌‌‌‌بدهی گویای آن است که هرگاه نرخ بازده اوراق بدون‌‌‌‌‌ریسک افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، شاخص بورس با نزول مواجه می‌شود، چون با افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام، صاحبان نقدینگی ترجیح می‌دهند به سمت بازار اوراق‌‌‌‌‌بدهی که ریسک کمتری دارد، حرکت و نقدینگی خود را در آنجا پارک کنند، اما در مقطع کنونی و با توجه به ظهور مجدد انتظارات تورمی، به‌نظر می‌رسد که صاحبان نقدینگی ترجیح می‌دهند تا راهی بازارهای با نوسان‌‌‌‌‌پذیری بالا شوند. مضافا اینکه همچنان ریسک تامین مالی برای بنگاه‌های تولیدی وجود دارد و باید دید واکنش بازار سهام در ادامه مسیر به این ماجرا چگونه خواهد بود.
