منابع:
کتاب: تفسیر و شرح صحیفه سجادیه ج11
نویسنده: استاد حسین انصاریان
رسول خدا صلى الله علیه و آله به یارانش فرمود:
شما را خبر دهم به چیزى که اگر انجام دهید به اندازه فاصله مشرق تا مغرب، شیطان از شما دور مى‌شود؟ عرضه داشتند آرى، فرمود: روزه رویش را سیاه مى‌کند، صدقه پشتش را مى‌شکند، دوستى و حبّ فى اللَّه و شتاب بر عمل شایسته به خاکش مى‌نشاند، و استغفار از گناه رگش را قطع مى‌نماید، و براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدن‌ها روزه است. «1» امام صادق علیه السلام از پدرانش از رسول صلى الله علیه و آله حق روایت مى‌کند:
الصّائِمُ فِى عِبادِةَ اللَّهِ وَ انْ کانَ نائِماً عَلى فِراشِهِ مالَمْ یَغْتَبْ مُسْلِماً. «2»
روزه‌دار در عبادت خداست اگر چه در بسترش خواب باشد در صورتى که از مسلمانى غیبت نکند.
حضرت صادق علیه السلام فرمود:
کسى که در روز گرم و پرحرارت روزه بگیرد، خداوند هزار ملک بر او مى‌گمارد تا صورتش را مسح کنند و وى را تا زمان افطار بشارت دهند.
خداوند مى‌فرماید: چه پاکیزه است بویت و روحت، اى ملکوتیان! شاهد باشید او را مورد مغفرت قرار دادم. «3» رسول حق صلى الله علیه و آله فرمود:
نَوْمُ الصّائِمِ عِبادَةٌ وَ نَفَسُهُ تَسْبیحٌ. «4»
خواب روزه‌دار عبادت، و نَفَسَش تسبیح خداست.
امام صادق علیه السلام فرمود:
لِلصّائِمِ فَرْحَتانِ: فَرْحَةٌ عِنْدَ الاْفْطارِ، وَ فَرْحَةٌ عِنْدَ لِقاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. «5»
براى روزه‌دار دو خوشحالى است: یکى وقت افطار، و دیگر زمان لقاى الهى.
امام على علیه السلام به وقت وفاتش فرمود:
عَلَیْکَ بِالصَّوْمِ، فَانَّهُ زَکاةُ الْبَدَنِ، وَ جُنَّةٌ لَاْهْلِهِ. «6»
بر تو باد به روزه، که این واجب الهى زکات بدن، و براى اهلش مانع از عذاب الهى است.
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
مَنْ صامَ یَوْماً فِى سَبیلِ اللَّهِ کانَ کَعَدْلِ سَنَةٍ یَصُومُها. «7»
کسى که یک روز روزه بگیرد و نیّتش در راه حق باشد، روزه آن روزش برابر با یک سال روزه است.
و نیز آن حضرت فرمود:
انَّ اللَّهَ وَکَّلَ مَلائِکَةً بِالدُّعاءِ لِلصّائِمینَ. «8»
خداوند پاره‌اى از ملائکه را مأمور دعا براى روزه‌داران کرده است.
رسول الهى صلى الله علیه و آله فرمود که خداوند عز و جل فرموده:
الصَّوْمُ لى وَ انَا اجْزى بِهِ. «9»
روزه براى من است و من جزاى آن هستم (یا من به آن جزا مى‌دهم، زیرا احدى جز من توان حساب کردن بهره آن را ندارد).
امام صادق علیه السلام از پدرانش از رسول خدا صلى الله علیه و آله روایت مى‌کند:
چهار طائفه دعایشان مستجاب است، زیرا درهاى آسمان به روى آنان باز مى‌باشد و دعا تا عرش حق مى‌رسد:
دعاى پدر براى فرزندش، دعاى مظلوم علیه ستمگر، دعاى حج رفته، و دعاى روزه‌دار تا وقت افطار. «10»
[ «22» وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ «23» فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَیْنَا وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَحْفُوظُ وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِیَّةُ وَ الْحَقُّ الْمَقْضِیُّ فَنَحْنُ قَائِلُونَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ]
به تحقیق این ماه در بین ما، در مرتبه و محلى ستوده‌اى است، و با ما مصاحبت کرد؛ مصاحبتى پسندیده و نیکو، و ما را به برترین بهره‌هاى جهانیان، سودمند کرد. سپس هنگام پایان یافتن وقتش، و به سر رسیدن مدّتش، و کامل شدن روزهایش از ما جدا شد. پس ما او را وداع مى‌کنیم؛ وداع کسى که هجرانش بر ما سخت و غم‌انگیز است، و روگرداندنش ما را غم زده و دچار وحشت کرد. براى او برعهده ما پیمانى محفوظ، و حرمتى در خور رعایت، و حقى واجب الاداء لازم شد. بر این اساس مى‌گوییم: سلام بر تو اى بزرگترین ماه خدا! و اى عید دوستانش!.
[ «24» السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ «25» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ «26» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ «27» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِیاً فَمَضَّ «28» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ «29» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّیْطَانِ وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ «30» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَکَ بِکَ! «31» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ وَ أَسْتَرَکَ لِأَنْوَاعِ الْعُیُوبِ! «32» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَى الْمُجْرِمِینَ وَ أَهْیَبَکَ فِی صُدُورِ الْمُؤْمِنِینَ!]
سلام بر تو اى از میان اوقات، گرامى‌ترین همنشین! و اى بهترین ماه در ایام و ساعات! سلام بر تو؛ ماهى که در آن آرزوها و حاجات، به برآورده شدن نزدیک است، و اعمالى که موجب خشنودى خداست در آن پخش شده. سلام بر تو؛ همنشینى که هنگام موجود بودن منزلتش بزرگ، و وقت مفقود شدن فقدانش دردناک، و مایه امیدى که دوریش رنج آور است. سلام بر تو همدمى که چون رو کند، مونس گردد و مسرور و شاد کند، و زمانى که سپرى شود، به وحشت اندازد، و دل‌ها را به درد آورد. سلام بر تو، همسایه‌اى که دل‌ها در آن نرم، و گناهان در او کم شد.
سلام بر تو یاورى که ما را در مبارزه با شیطان یارى داد، و رفیقى که راه‌هاى احسان را هموار و آسان ساخت. سلام بر تو، چه بسیارند آزادشدگان خدا در تو، و چه خوشبخت است کسى که حرمتت را محض وجود خودت رعایت کرد. سلام بر تو، چه بسیار گناهان را محو کردى و چه بسیار عیب‌ها را پوشاندى. سلام بر تو، چه طولانى بودى بر گناهکاران و چه با هیبت بودى در قلوب اهل ایمان.
[ «33» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ «34» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ «35» السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ «36» السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ «37» السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَماً «38» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ وَ مَحْزُونٍ عَلَیْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ «39» السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا وَ کَمْ مِنْ خَیْرٍ أُفِیضَ بِکَ عَلَیْنَا «40» السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ «41» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَیْکَ! «42» السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ]
سلام بر تو؛ ماهى که تمام زمان‌ها قدرت رقابت با او را ندارند. سلام بر تو؛ ماهى که نسبت به هر کارى مایه سلامتى است. سلام بر تو؛ که مصاحبت و همنشینى‌اش ناپسند، و معاشرتش نکوهیده نیست. سلام بر تو، چنانکه با برکات بر ما وارد شدى، و چرک خطاها را از ما شستى. سلام بر تو که وداع با تو؛ نه از باب خستگى، و فراغت از روزه‌ات، نه به خاطر ملالت است. سلام بر تو که قبل از آمدنش خواستارش بودیم، و پیش از رفتنش بر او اندوهگینیم. سلام بر تو، چه بدى‌ها که به سبب تو از ما برطرف شد و چه خوبى‌ها که به وسیله تو بر ما فرو ریخت. سلام بر تو، و بر شب قدرى که از هزار ماه بهتر است. سلام بر تو، دیروز نسبت به تو چه حریص بودیم، و فردا به سوى تو چه بسیار شوق داریم. سلام بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم و بر برکات گذشته‌ات که از ما گرفته شد.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- بحار الأنوار: 93/ 246، باب 30، حدیث 1؛ الکافى: 4/ 62، حدیث 2.
(2)- بحار الأنوار: 93/ 247، باب 30، حدیث 2؛ ثواب الاعمال: 50، ثواب الصائم.
(3)- بحار الأنوار: 93/ 247، باب 30، حدیث 5؛ من لایحضره الفقیه: 2/ 76، حدیث 1781.
(4)- بحار الأنوار: 93/ 248، باب 30، حدیث 6؛ ثواب الاعمال: 51، ثواب الصائم.
(5)- بحار الأنوار: 93/ 248، باب 30، حدیث 7؛ الکافى: 4/ 65، حدیث 15.
(6)- بحار الأنوار: 93/ 248، باب 30، حدیث 10؛ الأمالى، شیخ طوسى: 8، حدیث 7.
(7)- بحار الأنوار: 93/ 253، باب 30، حدیث 25؛ ثواب الاعمال: 52.
(8)- بحار الأنوار: 93/ 253، باب 30، حدیث 26؛ المحاسن: 1/ 72، باب 122، حدیث 149.
(9)- بحار الأنوار: 93/ 255، باب 30، حدیث 31؛ من لایحضره الفقیه: 2/ 75، حدیث 1773.
(10)- بحار الأنوار: 93/ 256، باب 30، ذیل حدیث 39؛ فضائل الأشهر: 86، حدیث 64.