سفر یک روزنامه از اصفهان به اروپا

روزنامه باختر امروز، یکی از قدیمی‌ترین نشریات شهر تهران است که ابتدا از 1314 تا 1320 در اصفهان و از 1321 تا 1325 در تهران منتشر می‌شد.

به گزارش همشهری آنلاین، انتشار دوره جدید روزنامه باختر امروز در تهران از 14 تیر 1321 به صاحب امتیازی نصرالله سیف پور فاطمی و سردبیری حسین فاطمی آغاز شد. اغلب سرمقاله‌های این روزنامه را فاطمی می‌نوشت و در این نوشته‌ها به مخاطبانش که مسئولان حکومتی بودند، حمله می‌کرد. همچنین به خبر‌های مجلس و تفسیر اخبار می‌پرداخت.

اردشیر آل عوض، تهران پژوه و محقق، درباره این روزنامه، می‌گوید: «در بیش‌تر شماره‌های سال‌های جنگ جهانی دوم نقشه‌هایی از آخرین تحولات جنگ در آن چاپ می‌شد که در مطبوعات آن دوره ایران کم سابقه بود. اخبار محاکمه‌های سرپاس مختاری رئیس شهربانی و اطلاعات دوره رضاخان، دکتر احمدی مأمور قتل زندانیان سیاسی، و دیگر هم‌دست‌انشان، حتی متن کامل پرونده‌ها و ادعانامه‌ها هم از جمله موضوعاتی بود که در شمارگان نخست این نشریه منتشر شد. این روزنامه در مدت فعالیت 4ساله خود، چندین بار توقیف شد.

روزنامه باختر، به دنبال سفر حسین فاطمی به اروپا برای ادامه تحصیل، در فروردین 1325 تعطیل شد و پس از آن‌که فاطمی در 1328 به ایران بازگشت، روزنامه دیگری را به نام «اخترامروز» دایر کرد. روزنامه باختر امروز از 9 تیر1328 به صورت پیش‌شماره و از 8 مرداد همان سال با شماره مسلسل منتشر می‌شد. لوگوی روزنامه به خط نستعلیق و در سمت راست صفحه اول و بعد‌ها زیر تیتر اول روزنامه قرار داشت.

قیمت تک‌شماره یک ریال و بعد‌ها به یک ریال و نیم و دو ریال رسید و نرخ اشتراک 3 ماهه 150، 6 ماهه 250 و سالانه 400 ریال تعیین شد. نشانی دفتر تهران، لاله‌زار، کوچه مهران، پاساژ بختیاری‌ها و بعدتر به میدان بهارستان، کوچه نظامیه، منتقل شد.»

این روزنامه ابتدا در چاپخانه باختر امروز، سپس در چاپخانه‌های مظاهری، خواندنی‌ها و تابان چاپ می‌شد. از زمانی که جبهه ملی ایران به رهبری دکتر محمدمصدق تشکیل شد، روزنامه باختر امروز منعکس کننده دیدگاه‌ها و مواضع او بود.

آل عوض می‌گوید: «پس از تشکیل دولت مصدق و انتخاب فاطمی به سمت معاونت نخست وزیر و سخنگوی دولت، و سپس وزیر امور خارجه، باختر امروز گرچه به صورت غیررسمی، اما عملاً سخنگوی دولت مصدق و نشریة جبهه ملی ایران به شمار می‌رفت. باختر امروز در سال 1330 در 30هزار نسخه چاپ می‌شد، رقمی که تا آن زمان در مطبوعات ایران بی‌سابقه بود.

پس از مرگ دکتر فاطمی، روزنامه باختر امروز چند بار در خارج از ایران منتشر شد. نخستین بار در 29 اسفند 1339 هفته نامه‌ای با عنوان باخترامروز در مونیخ زیر نظر خسرو صولت قشقایی و سردبیری محمد عاصمی تا روز 15 آبان سال1341 و در 37 شماره به مدت 2 سال انتشار یافت.

دومین بار، باختر امروز بین سال‌های 1342 تا 1344 در آمریکا و با نظارت علی شایگان در10 شماره منتشر شد. سومین نشریه به صورت ماهانه از شهریور سال 1349 تا دی سال 1355 در 77 شماره در عراق چاپ و منتشر شد.

این نشریات علی رغم ادعای نزدیکی با جبهه ملی ایران، مشابهت بسیار اندکی از لحاظ صورت و محتوا با "باختر امروز" اصلی داشتند.»