اگرچه نصوص و احادیث بسیاری دال بر امامت على بن الحسین (علیه السلام ) مى باشد و موقعیت علمى و معنوى و اخلاقى امام سجاد (علیه السلام ) خود از دیگر دلایل منصب الهى اوست ولى با این حال جریان هایى پیدا شدند که به انگیزه هاى غیر الهى و با اهداف شیطانى به انحراف ها دامن زدند و ذهن گروهى از مردم را نسبت به امامت زین العابدین مخدوش کرده و فرقه هاى منحرف را بنیان نهادند!
فرقه کیسانیه نتیجه همین انحراف عقیدتى و معرفتى است که در جامعه شیعه ، مقارن با عصر امامت زین العابدین (علیه السلام ) شکل گرفت و خطى را در قبال خط امامت راستین - امامت على بن الحسین (علیه السلام ) - به وجود آورد. البته این مشکل به همین مورد محدود نشد و بعدهاى فرقه هاى دیگر با شعارهاى و انگیزه هاى متفاوت از پیکر جامعه شیعه چون زخم هایى دردانگیز سربرآودند.
فرقه کیسانیه
فرقه کیسانیه نتیجه همین انحراف عقیدتى و معرفتى است که در جامعه شیعه ، مقارن با عصر امامت زین العابدین (علیه السلام ) شکل گرفت و خطى را در قبال خط امامت راستین - امامت على بن الحسین (علیه السلام ) - به وجود آورد.
فرقه کیسانیه کسانى هستند که از امام على بن الحسین (علیه السلام ) کناره گیرى کرده و خود را پیروان محمد حنیفه (( فرزند امام على بن ابى طالب (علیه السلام )) معرفى کردند و مدعى شدند که پس از حسین على (علیه السلام ) محمد حنیفه دارى مقام و منصب امامت و ولایت است .
در این که چرا این گروه به کیسانیه شهرت یافته اند، مطالب مختلفى گفته شده است .
برخى گفته اند: چون این گروه از یاران ((کیسان )) خدمتکار امیرالمؤ منین (علیه السلام ) بوده اند و کیسان پس از على (علیه السلام ) در زمره شاگردان محمد حنیفه در آمده و بر علوم تسلط خاصى یافته و در آیات و احکام نظریات ویژه اى از او ابراز شده و یارانش با این خصوصیتها جذاب او شده اند، آنها را ((کیسانیه )) نامیده اند
جوهرى مى گوید: کیسان لقب مختاربن ابى عبیده ثقفى است و چون این گروه را مختار رهبرى مى کرد، آنها به کیسانیه شهرت یافتند.
شهرستانى در کتاب ملل و نحل چند شاخه براى این فرقه یاد کرده است که همه آن ها در اعراض از امام سجاد (علیه السلام ) و روى آورى به محمد حنفیه مشترک بوده اند و آن ها عبارتند از: کیسانیه ، مختاریه ، هاشمیه ، بنانیه و رزامیه .
سرشناس ترین و محورى ترین چهره هایى که در سطح رهبرى فرقه کیسانیه مطرحند، نخست محمد حنفیه و سپس مختاربن ابى عبیده ثقفى است .
منبع: احمد ترابی، امام سجاد(ع)