گروهی گفتهاند : «ویل» چاه یا درّهای در دوزخ است ولی منظور این گویندگان این نیست که در لغت به این معنی آمده بلکه در حقیقت بیان یک مصداق است.
«ویل» در لغت به مواردی گفته میشود که فرد یا افرادی به هلاکت بیفتند و شخصی به حال آنها متأسف شود و معنی عذاب و بدبختی را میدهد و به گفته بعضی مفهومی شدیدتر از عذاب دارد .
گروهی گفتهاند : «ویل» چاه یا درّهای در دوزخ است ولی منظور این گویندگان این نیست که در لغت به این معنی آمده بلکه در حقیقت بیان یک مصداق است .
این تعبیر در قرآن کریم 27 مرتبه در موارد مختلفی از جمله درباره کفّار[1] ، مشرکان[2] دروغگویان[3] ، تکذیب کنندگان[4] ، گنهکاران[5] ، کم فروشان[6] ، عیب جویان[7] ظالمان[8] و نماز گزاران بیخبر[9] به کار رفته است ولی بیشترین مورد استعمال آن در قرآن مجید در مورد تکذیب کنندگان است از جمله در سوره مرسلات این جمله ده بار تکرار شده است :
« فَوَیلٌ یوْمَئِذٍ لِلْمُکذِّبِینَ » .
وای در آن روز بر تکذیب کنندگان .
در روایتی از امیرالمؤمنین علی علیهالسلام نقل شده که فرمودند :
« قالَ رَسُولُ اللّه ذاتُ یومٍ یا علی انّ جبرئیل أَخْبَرَنی إنَّ اُمَّتی تَغْدُر بک مِن بَعْدی فَوَیلٌ ثُمَّ ویلٌ لَهُم ـ ثلاث مرّات ـ قُلْتُ یا رسولَ اللّه ! وما ویلٌ ؟ قال : وادٍ فی جهنّم أَکثَرُ أهلِه مُعادُوک والقاتِلُون لِذُریتک والناکثونَ لِبَیعَتِک . . . »[10] .
« روزی پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله فرمودند : علی جان جبرئیل مرا خبر کرد که امّت من با تو بیوفایی میکنند بعد از من وای بر آنان وای بر آنان . از پیامبر پرسیدم ویل چیست ؟ حضرت فرمودند : یک وادی در جهنّم است که اکثر اهل آن دشمنان تو و قاتلین ذریه تو و کسانی هستند که بیعت با تو را شکستند . . . » .
[1] « قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکمْ یوحَی إِلَی أَنَّمَا إِلهُکمْ إِلهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِیمُوا إِلَیهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَیلٌ لِلْمُشْرِکینَ »فصّلت 41 : 6 .
[2] « وَیلٌ لِکلِّ أَفَّاک أَثِیمٍ » جاثیه 45 : 7 .
[3] « وَیلٌ یوْمَئِذٍ لِلْمُکذِّبِینَ » مرسلات 77 : 15 .
[4] « فَوَیلٌ لِلَّذِینَ یکتُبُونَ الْکتَابَ بِأَیدِیهِمْ ثُمَّ یقُولُونَ هَذَا مِنْ عِنْدِ اللّهِ لِیشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً فَوَیلٌ لَهُمْ مِمَّا کتَبَتْ أَیدِیهِمْ وَوَیلٌ لَهُمْ مِمَّا یکسِبُونَ » بقره 2 : 79 .
[5] « وَیلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ » مطفّفین 83 : 1 .
[6] « وَیلٌ لِکلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ » همزه 104 : 1 .
[7] « فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِنْ بَینِهِمْ فَوَیلٌ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْ عَذَابِ یوْمٍ أَلِیمٍ » زخرف 43 : 65 .
[8] « فَوَیلٌ لِلْمُصَلِّینَ » ماعون 107 : 4 .
[9] سفینة البحار : 8/613 ؛ تفسیر فرات کوفی : 215 ـ 216 ، حدیث 288 ؛ بحار الأنوار : 8/312 ، باب 25 ، حدیث 82 .
[10] ابراهیم 14 : 48 .