راغب در کتاب مفردات گفته: کلمه"عزت"به معنای آن حالتی است که نمی گذارد انسان شکست بخورد، و مغلوب واقع شود، و از همین قبیل است که می گویند:
"أرض عزاز زمینی سخت"و در قرآن فرموده: "ا یبتغون عندهم العزة فان العزة لله جمیعا " (1).
پس صلابت، اصل در معنای عزت است، چیزی که هست از باب توسعه در استعمال، به کسی هم که قاهر است و مقهور نمی شود، "عزیز"گفته اند، مانند: "یا ایها
العزیز" (2) ، و همچنین در معنی غلبه استعمال کرده اند، مانند: "و عزنی فی الخطاب" (3) و در قلت و صعوبت منال استعمال کرده اند مانند: "و انه لکتاب عزیز" (4) و در مطلق صعوبت و سختی به کار برده اند، مانند: "عزیز علیه ما عنتم" (5) و عزت به معنای غیرت و حمیت نیز آمده،
مانند آیه"بل الذین کفروا فی عزة و شقاق" (6) و آیاتی دیگر.
حال که معنای لغوی کلمه عزت معلوم شد، می گوییم، عزت به معنای اول، یعنی اینکه چیزی قاهر باشد و نه مقهور، یا غالب باشد و شکست ناپذیر، مختص به خدای عز و جل
است، چون غیر از خدای عز و جل، هر کسی را فرض کنی، در ذاتش فقیر، و در نفسش ذلیل است، و چیزی را که نفعش در آن باشد مالک نیست، مگر آنکه خدا به او ترحم کند، و سهمی از عزت به او بدهد، همچنان که همین کار را با مؤمنین به خود کرده، و فرموده:
"و لله العزة و لرسوله و للمؤمنین عزت خاص خدا و رسول خدا و مؤمنین است" (7).
پی نوشت ها:
(1) مفردات راغب، ماده"عز".
(2) سوره یوسف، آیه .88
(3) در سخن گفتن بر من غلبه کرد.سوره ص، آیه .23
(4) این کتاب به حقیقت همان صاحب عزت (و معجزه بزرگ) است.سوره فصلت، آیه .41
(5) گران است بر او رنج شما.سوره توبه، آیه .128
(6) بلکه آنها که کافر شدند گرفتار غیرت و دشمنی هستند.سوره ص، آیه .2
(7) سوره منافقون، آیه .8
