بخش سوم:
24 - منتخباتی از نهج البلاغه
مترجم: حسین کرمیار به زبان انگلیسی و آن را بنیاد بعثت در تهران در 103 صفحه چاپ کرده است.
25 - منتخباتی از نهج البلاغه
تالیف: علامه جلیل، ترجمان کلام الله مؤلف تفسیر شریف المیزان سید محمد حسین طباطبائی تبریزی، نزیل قم متوفای 1402ه ق، آن را «ویلم جیستیک » به زبان انگلیسی ترجمه کرده و مؤسسه «محمدی تراست » در لندن چاپ کرده است.
26 - در مکتب علی علیه السلام
انتخاب کننده مترجم به زبان فارسی، عالم فاضل میزا عمران علیزاده در سال 1396ه در تبریز در 142 صفحه چاپ شده است.
27 - بخشی از نهج البلاغه
انتخاب کننده و مترجم: دکتر اسدالله مبشری. از نهج البلاغه وصیت امیرالمؤمنین علیه السلام به فرزندش امام مجتبی و عهدنامه مالک اشتر را برگزیده و به فارسی ترجمه کرده است و دفتر نشر فرهنگ اسلامی در تهران در سال 1396ه چاپ نموده است.
28 - 29 - روائع نهج البلاغه(زیبائی های نهج البلاغه)
تالیف: نویسنده معروف مسیحی «جورج جرداق » مؤلف کتاب «الامام علی » برگزیده ای از نهج البلاغه. که در بیروت چاپ شده است و آن را محمد رضا انصاری به فارسی ترجمه کرده و به نام «زیبائی های نهج البلاغه » نامیده و در تهران چاپ شده است. همان کتاب را به همان نام فخرالدین حجازی نیز در 455 صفحه ترجمه کرده و در سال 1396ه ق چاپ شده است (1).
30 - منتخب نهج البلاغه
یک نسخه خطی از آن در کتابخانه ملی پارس به شماره 443 موجود است (2).
31 - منتخب نهج البلاغه
انتخاب کننده: محمود بن محمد تقی مشهدی. از نهج البلاغه برگزیده و در عهد عالمگیر سال 1172ه ق به فارسی برگردانده و نسخه خطی آن در کتابخانه امام رضاعلیه السلام در مشهد مقدس موجود است (3).
32 - الخطب المنتخبة للاعیاد والجمعات
انتخاب کننده : حاج میرزا آقا، ابن کاظم زاهدی. از نهج البلاغه انتخاب کرده و به فارسی ترجمه کرده است و در سال 1376ه در تهران چاپ شده است.
33 - منتخب نهج البلاغه
خواجه صائن الدین علی بن محمد بن افضل الدین محمد اصفهانی ترکهی متوفای 830ه از نهج البلاغه بعضی کلمات قصار را انتخاب کرده و به فارسی ترجمه نموده است (4).
34 - تحفة العابدین
مواعظی که از نهج البلاغه اقتباس شده است.
تالیف: سید مهدی ابن سید صالح طباطبائی حکیم نجفی متوفای 1312ه (5).
35 - الصیاغة من نهج البلاغه
تالیف: شیخ طه یاسین هنداوی. مقیم اهواز. فاضل، ادیب، نویسنده و شاعر.
بعضی از خطبه های نهج البلاغه را انتخاب کرده و شرح نموده و به این اسم نامیده است.
مؤلف، کتاب دیگری دارد درباره صحت انتساب محتوای نهج البلاغه به امیرالمؤمنین در دو جزء که آن را «هذا هو الحق » نامیده است (6).
36 - مستطرفات نهج البلاغه (المستطرفات فی شرح نهج الهداة)
تالیف: شیخ فخرالدین بن محمد علی بن احمد بن طریح طریحی رماحی مسیلمی نجفی، متوفای 1081 یا 1085ه (7).
37 - الروائع
برگزیده های ادبی است از نهج البلاغه که آن را «فؤاد افرام بستانی » در بیروت انتشار داده است و آن پنج فصل و هر فصل ده بخش که در مجموع پنجاه بخش انتشار یافته بخش اول از فصل اول: علی بن ابی طالب و نهج البلاغه (به عنوان مقدمه) بعد برگزیده های خود را به ابواب و عناوین تقسیم کرده:
باب اول: الحکم والآراء: الحکم ، الآراء، القضاء والقدر، الایمان والکفر والشک والاستغفار، الانسان، المراة، قوام الدنیا، صفة الزاهدین، مدح الدنیا.
باب دوم: الرسائل والوصایا، الکتب، الوصایا، العلم والمال.
باب سوم: الخطب والادعیة. و مکرر در بیروت در تیراژ وسیع چاپ شده است.
38 - شرح النهج (شرح خطبه همام من النهج).
تالیف: فاضل شریف میرآصف قزوینی متوفای 1136ه.
شرح خطبه همام از نهج البلاغه است (8).
39 - شرح النهج (ترجمه عهدنامه مالک اشتر)
تالیف: میرزا محمد ابراهیم نواب تهرانی ملقب به «مدایح نگار» (بدایع نگار» (9) ابن محمد مهدی نواب (متوفای 1299ه) عالم ادیب و مورخ فاضل و محدث متحبر. و دارای تالفات زیاد از جمله: 1 - فیض الدمع، در مقتل امام حسین علیه السلام که در سال 1286ه چاپ شده; 2 - خسروی نامه; 3 - عقداللئالی در تاریخ; 4 - ترجمه عهد الامام امیرالمؤمنین علیه السلام الی مالک الاشتر. مؤلف عهد نامه امام را به زبان فارسی شرح و ترجمه کرده و از آن در سال 1273 فارغ شده است.
مرحوم نواب اهل خیر بود و به پخش و نشر کتب دینی علاقمند بود و کتاب شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید در سال 1271ه به امر ایشان در تهران چاپ گردید (10).
40 - شرح خطبه همام
مؤلف: میرزا ابو القاسم ابن میرزا احمد شیخ الاسلام اصطهباناتی. معاصر (11).
41 - شرح خطبه شقشقیه
مؤلف: شیخ میرزا ابوالمعالی ابن علامه حاج محمد ابراهیم کلباسی خراسانی اصفهانی متوفای 1315ه درکتاب «البدر التمام » ذکر کرده است (12).
42 - دستور حکمت
مؤلف: شیخ احمد بن حافظ عقیلی ادیب کرمانی مؤلف کتاب «سالارنامه ».
دستور حکمت، شرح فارسی عهدنامه مالک اشتر که به دستور «علاءالملک سید محمود خان طباطبائی تبریزی » تالیف کرده و در سال 1321ه ق چاپ شده است (13).
43 - دستور حکومت
ترجمه و شرح عهدنامه امیرالمؤمنین به مالک اشتر.
مؤلف شیخ محمد علی واعظ ابن علی اصغر تهرانی، معروف به «همت آبادی ».
مقاله ای را زیر عنوان «مقالة فی الکفر» پایان بخش کتابش قرار داده که در رد کتاب موسوم به «مقالة فی الاسلام » (14) است.
44 - دستور حکومت (دستور حکمت)
ترجمه عهدنامه مالک اشتر. مؤلف: میرزا محمد علی خان بن میرزا محمد حسین خان ذکاء الملک معروف به «فروغی اصفهانی » و در ایران چاپ شده است (15).
45 - دستور حکمت (ودستور حکومت)
ترجمه عهدنامه مالک اشتر(فارسی) از احمد بن حافظ عقیلی کرمانی متخلص به «ادیب » متوفای 1329، و این کتاب در سال 1321ه ق چاپ شده است، خطبه آن از «ذکاء الملک فروغی » است (16).
46 - دستور حکومت (ترجمه عهدنامه مالک اشتر)
(فرانسه) از سرهنگ صادقیان در سال 1335 چاپ شده است (17).
47 - دستور حکومت (ترجمه عهدنامه مالک اشتر)
(انگلیسی) از سید باقری در سال 1335 چاپ شده است (18).
48 - دستور حکومت
ترجمه و شرح مالک اشتر (فارسی) نوشته شیخ محمد علی واعظ همت آبادی، چاپ شده است (19).
49 - تحفة الولی
شرح و ترجمه عهدنامه مالک اشتر.
تالیف: مولی محمد حسین ابن احمد بن محمد بن سمیع یزدی و در سال 1227ه در مشهد به امر والی آنجا شاهزاده «ولی میرزا» تالیف کرده است و اول آن چنین آغاز شده است: (طرازنده اورنک پادشاهی ممالک وسیعه سخن طرازی) و نسخه ای از آن در کتابخانه های کربلا دیده شده است (20).
50 - آداب الملوک
فارسی در شرح عهدنامه مالک اشتر.
تالیف: سید میرزا رفیع الدین نظام العلماء ابن میرزا علی اصغر بن میرزا رفیع بن میرزا ابوطالب وزیر ابن میرزا سلیم نائب الصدارة طباطبائی تبریزی(متوفای 1326ه) و در سال 1320 در 323 صفحه چاپ شده است (21).
پی نوشتها:
1) کتابشناسی ملی بهار و تابستان 1356، ص 89.
2) فهرست، ج 2، ص 39.
3) الذریعة، ج 14، ص 147 و ج 22، ص 442.
4) الذریعة، ج 14، ص 140.
5) مصادر نهج البلاغه، ج 1، ص 256.
6) تراثنا، شماره 4، سال 7، ص 61 فی رحاب نهج البلاغه.
7) الذریعة، ج 21، ص 12.
8) الذریعة، ج 14، ص 113.
9) المآثر والآثار، ص 140.
10) منتظم ناصری، ج 3، ص 76، المآثر والآثار، ص 186 - الکرام البررة، ج 1، ص 23 - الذریعة، ج 4، ص 118 و 119 - ج 14، ص 113.
11) الذریعة، ج 14، ص 114.
12) الذریعة، ج 14، ص 222.
13) الذریعة، ج 8، ص 153 - ج 14، ص 115.
14) الذریعة، ج 8، ص 153.
15) الذریعة، ج 8، ص 153.
16) الذریعة، ج 4، ص 118 - فهرست مشار، ج 1، ص 1417.
17) الذریعة، ج 16، ص 181 - فهرست مشار، ج 1، ص 1418.
18) الذریعة، ج 16، ص 181 - فهرست مشار، ج 1، ص 1418.
19) الذریعة، ج 8، ص 153 - و ج 13، ص 374.
20) الذریعة، ج 3، ص 480.
21) الذریعة، ج 1، ص 29 و 30 و ج 13، ص 274 و ج 13، ص 126 - فهرست مشار، ج 1، ص 23.