گزارش ها

مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه قم افتتاح شد

این مرکز در ساعت 30/9 صبح مورخ 22/3/1379 مقارن با شهادت امام حسن عسگری(ع) در سالن اجتماعات دارالشفا با حضور اساتید وبزرگان حوزه علمیه قم، نماینده دفتر مقام معظم رهبری- مدظله العالی - نمایندگان آیات عظام و مراجع تقلید، افتتاح گردید.

اجلاسیه، ابتدا با تلاوت قرآن ونوحه سرایی یکی از مداحان عطر آگین شد. سپس حضرت حجة الاسلام والمسلمین آقای حسینی بوشهری - مدیرمحترم حوزه - در سخنانی به اهمیت و ضرورت این مرکز اشاره، واز سایر مراکزی که در این باره فعالیت می کنند، تقدیر کردند، ایشان همه را به هم آهنگی دراین زمینه دعوت کردند و فرمودند: ما در این مرکز الت ستادی داریم و از کسانی که به هر نوع در این زمینه فعالیت می کنند مایت می کنیم.

بعد از ایشان حضرت آیة الله راستی کاشانی دبیر محترم شورای عالی حوزه علمیه قم سخنرانی کردند و با اشاره به مسئله شبهه و شبهه افکنان فرمودند: چرا در نظام اسلامی عده ای به خود حق می دهند که این گونه درباره دین و جامعه دینی شبهه پراکنی کنند، آیا مرزبانان دین غافلند؟ آیا اسلام منطق ندارد که اینها با این شدت به تاخت و تاز پرداخته اند؟!

وظیفه ما حوزویان است که جامعه را نسبت به شبهات مصون کنیم و نگذاریم اثرات خود را در میان اقشار مردم، به خصوص نسل جوان بگذارد برای انجام این رسالت الهی وتبلیغ صحیح دین، ابتداحوزویان باید به درستی علم دین را تحصیل کنند، بعد آن را برای مردم ابلاغ نمایند، زیرا فکر بشری بدون وحی، سعادت جامعه را نمی تواند تامین کند.

پس در مرحله اول: ما باید «شناخت » پیدا کنیم و خواسته های خدای سبحان را برای مردم بگوییم و در مرحله دوم: باید به «آسیب شناسی » بپردازیم و برای رفع و درمان آسیب های روحی و فکری تلاش کنیم.

در این صورت جامعه ما از گزند دشمنان دین در امان می ماند. ایشان در ادامه گفتند: اختلاف درمیان علما در خصوص فتاوا اشکال ندارد، ولی اختلاف درخط مشی اجتماعی چرا؟! حوزه نباید دریک جناح قراربگیرد، بلکه وظیفه حوزه این است که مستقل باشد، و ما باید به عیب خودمان بپردازیم وعلل آن را بررسی کنیم. حضرت آیة الله راستی در پایان سخنانش گفت:

مع الاسف ما، دین خدا را خوب به جامعه معرفی نکرده ایم و اگر ما دین خدا را خوب برای مردم معرفی کنیم و از طرفی هم اگر ما مدافعان خوبی از دین پروردگار داشته باشیم. مسلما شبهات به تدریج حل خواهد شد، زیرا اگر ما از دین به خوبی دفاع نکنیم، آثار بدی هم درمیان مردم خواهد گذاشت.

پس از ایشان حضرت آیة الله سبحانی در سخنان ارزشمندی وظایف حوزویان در مقابل شبهه ها را این گونه بیان کردند: یکی ازوظایف مهم و رسالت حوزه ها پاسخ به شبهات است.

ایشان در مقدمه گفتارشان فرمودند: در نهاد هرانسانی «حس کنجکاوی » وجود دارد که او را وادار به تحقیق می کند. انسان ازجهل و ندانستن رنج می برد و این غریزه او را به تکاپو می اندازد، ولی تنهاتحقیق و دانستن، مشکلی را حل نمی کند، بلکه باید در کنارش افکار دیگرباشد تا او را به رشد و تکامل برساند، زیرا رشد و تکامل علوم در سایه این دو شرط است که عبارتند از:

1) حس کنجکاوی;

2) اصطکاک افکار وآرای دیگران.

البته هرسؤال و پاسخی قابل رشد وتکامل نیست، زیرا اگرطرف مقابل در جهالت بماند در این صورت قابل رشد نیست ونتیجه ای هم ندارد، بلکه ویرانگر هم هست. آیة الله سبحانی شک را پایه یقین دانسته و فرمودند: ازشک نباید بهراسیم، زیرا شک پایه «یقین » است، البته شکی که گذرگاه باشد، نه منزلاه!

اگر شک توام با کنجکاوی باشد، خیلی خوب ومفید است. ولی اگر شک منزلاه شد در این صورت ریشه باورهای دینی و اعتقادی مردم، به خصوص نسل جوان، را می سوزاند. ایشان در توضیح سیر تاریخی شبهه چنین فرمودند: قرآن مجید در سوره بقره وسایر آیات، مناظره های رسول گرامی اسلام را با یهود بیان می کند، ولی پیامبر(ص) از درخت های «تلخ » میوه «شیرین » می چیند.

حوزویان هم الگو واسوه آنان پیامبر (ص) است،باید از آن حضرت درس بگیرند و در زمینه دفاع از شبهات آن طور عمل کنیم. ما در دفاع از شبهات باید به این نکات توجه داشته باشیم:

1) هم آهنگی در پاسخ به شبهات;

2) دسته بندی موضوعات;

3) با اصول صحیح پاسخ داده شود که در این صورت ثمربخش واقع خواهد شد.

حضرت آیة الله سبحانی در ادامه فرمودند: شبهات بعد از رحلت جانگداز رسول خدا (ص) بالا گرفت ولی اوج آن بعداز شهادت حضرت علی (ع) بود که از طرفی جامعه ظرفیت پذیرایی این همه شبهات را در خود نداشت به ویژه در عصر عباسیان، حتی امام رضا(ع) قسمتی از سخنانشان را اختصاص به دفع و پاسخ به شبهات می دادند. ایشان در بررسی سیر تاریخی شبهه به پیرایش علم کلام نیز اشاره کرده و گفتند: در اوایل قرن دوم «علم کلام » پی ریزی شد. البته منابع این علوم در قرآن و سنت می باشد، ولی علم کلام در این زمان رسما وضع شد تا به این شبهات پاسخ علمی بدهد. انصافا از عهده این شبهات هم به خوبی برآمد.

مرحوم علامه حلی (ره) در فقه نخبه بود، ولی همین عالم بزرگوار در علم کلام هم مانند فقه نخبه بود و درعصر خودش به شبهات خیلی خوب پاسخ گفته است. آیة الله سبحانی به مقایسه قبل و بعداز انقلاب در عرصه پاسخ به شبهات اشاره کرده، در این باره گفتند: قبل از انقلاب مجله «مکتب اسلام » پایه ریزی شد، ما قسمتی از آن را به این امور اختصاص دادیم، زیرا در آن زمان ما از نزدیک شبهات را لمس می کردیم و به پاسخ آن ها می پرداختیم. ولی درعصر کنونی شبهات و پاسخ به آن ها خیلی با آن زمان فرق دارد. حتی انتظار و توقع هم بیشتر از آن زمان است، زیرا ما الان درپرتوحکومت اسلامی زندگی می کنیم. نوع مخاطب و نوع شبهات هم با آن عصر خیلی فرق دارد. ما هم باید در این راستا حرکت کنیم، زیراالان دشمنان ما «دهکده تحقیقی » بنا کرده اند. حضرت آیة الله سبحانی درپایان سخنانشان به دو راه کار اشاره فرمودند:

1) اهمیت وضرورت دفاع از شبهات را لمس کنیم;

2) در مقابل شبه افکنان خیلی خوب و صحیح از دین دفاع کنیم.

گزارشی از ترم تابستانی پژوهشجویان معاونت پژوهشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم

معاونت پژوهشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم در پاسخ به رهنمود رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیة الله خامنه ای - مدظله العالی مبنی بر این که: «یکی از وظایف مهم حوزه های علمیه، پروراندن محققان است » و به منظور تربیت نیروی انسانی زبده و کار آمد در عرصه پژوهش وتالیف برای دهه های آینده ایران انقلابی، اقدام به برنامه ریزی و تاسیس «مرکز تربیت محقق و نویسنده » کرده است. نخستین دوره آن در سال تحصیلی 79 - 78 با جذب تعداد یکصد وده عضو برگزیده از میان طلاب جوان، راه اندازی شده است.

در این دوره اعضای طرح، افزون بر دریافت آموزش های محتوایی مانند آشنائی با مبانی اندیشه سیاسی امام راحل(ره)، بررسی جغرافیای اندیشه استاد مطهری(ره)، تاریخ تحلیلی جریان های فکری معاصر، قرآن پژوهی با گرایش مبانی و شیوه های فهم و تفسیر قرآن و نیز آشنایی با شیوه های تحقیق ونرم افزارهای معارف اسلامی و علوم انسانی، از مهارت هایی مانند: نویسندگی، ویراستاری، کاربری رایانه ای و... برخوردارمی شوند.

همزمان با مردادماه سال جاری، نخستین ترم تابستانی طرح، در جوار بارگاه ملکوتی حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) برگزار گردید، که علاوه بر برنامه های آموزشی، در بخش فوق برنامه، اعضای طرح با مراکز کتاب خانه ای وپژوهشی شهر مقدس مشهد آشنا شده و باشخصیت های دینی و فرهنگی استان مانند استاد واعظزاده خراسانی نیز دیدارهایی داشتند.

برنامه های آموزشی ترم تابستانی از این قرار بود:

1- کلاس قرآن پژوهی

2- کلاس مکارم اخلاق از نگاه قرآن

3- کلاس معرفت شناسی دینی

4- کلاس غرب شناسی

5- کارگاه نویسندگی

مدت ترم تابستانی: 21 روز

تعداد پژوهشجویان: 100نفر

مکان برگزاری ترم تابستانی مدرسه علمیه سلیمانیه

اولین نمایشگاه مراکز علمی پژوهشی حوزه علمیه قم

به منظور سرعت بخشیدن به روند پژوهش، معاونت پژوهشی حوزه علمیه قم تصمیم به برگزاری نمایشگاه آثار و فعالیت های مراکز تحقیقاتی گرفته است.

این طرح در جلسات نمایندگان مراکز پژوهشی که با حضور بیست مرکز عمده پژوهشی قم در محل معاونت پژوهشی برگزار شد به عنوان یکی از راه کارهای عملی ارتباط دهی بین مراکز، از سوی معاونت پژوهشی مطرح و به تصویب رسید.

به دنبال آن، ستاد برگزاری تشکیل و فعالیت جدی خود را با سیاست گذاری و برنامه ریزی آغاز کرد. این ستاد تاکنون کلیه امور مقدماتی - به ویژه مراحل دعوت بیش از 100 مرکز پژوهشی در قم را انجام داده است که از میان مراکز دعوت شده تاکنون پنجاه مرکز، جهت حضور درنمایشگاه اعلام آمادگی نموده اند.

برگزاری نمایشگاه آثار و فعالیت های مراکز تحقیقاتی می تواند گام مؤثری در شناخت مراکز از یکدیگر باشد و از طرفی مراکز می توانند با توجه به حضور بازدید کنندگان از اقشار مختلف حوزوی، دانشگاهی و حتی نهادها و ارگان های دولتی از این فرصت استفاده نموده وضمن معرفی توانایی ها و فعالیت های خود، زمینه پیوند با نیازهای واقعی را فراهم سازند.

به طور کلی اهداف برگزاری نمایشگاه عبارت است از:

1- نمایش توان مراکز علمی - پژوهشی حوزه به داخل و خارج حوزه;

2- عرضه محصولات و فعالیت های مراکز پژوهشی و آشنایی با تازه های نشر و پژوهش;

3- آشنایی ظرفیتی مراکز تحقیقاتی، محققین، نهادهای فرهنگی و دولتی در ارتباط با قابلیت ها و نیازهای پژوهشی;

4- ایجاد ارتباط بین مراکز و اطلاع از نقاط قوت و ضعف به منظور دستیابی به راه کارهای بهینه سازی نظام پژوهشی حوزه;

5- شناسایی پژوهش های موازی بین مراکز و ایجاد انگیزه در حذف پژوهش های تکراری غیر مفید;

6- آشنایی با طرح ها و افق های نوین پژوهشی;

7- شناسایی، ارزیابی و معرفی مراکز برتر;

8- ایجاد انگیزه و نشاط علمی در میان طلاب و فضلای جوان.

زمان برگزاری 9 الی 14 مهرماه و مکان برگزاری مجتمع فرهنگی امام خمینی(ره) در قم خواهد بود.

گزارش تفصیلی برنامه ها و اسامی کامل مراکز شرکت کننده پس از برگزاری منعکس خواهد شد.

دومین همایش انتخاب کتاب سال طلاب و فضلای قمی

کانون نویسندگان فضلای قمی حوزه علمیه قم در پی حرکت مبارک سال گذشته و به مناسبت سال امام علی(ع) دومین مراسم انتخاب کتاب سال طلاب و فضلای قمی حوزه علمیه را برگزار می کند. این کانون از همه نویسندگان طلاب و فضلای قمی خواست تا آثار چاپ اول خود را که در سال 1378 منتشر کردند به کانون نویسندگان و فضلای قمی واقع در خیابان شهداء پلاک 565 تحویل نمایند پس از بررسی هیئت داوران به برترین آثار جوایز ارزنده ای اهداء می شود.

نشریه پژوهش و حوزه این حرکت مبارک و در خور تقدیر را پاس می دارد.

دومین همایش کتب برگزیده حوزه معاونت پژوهشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم

پیرو فراخوان عمومی در دو مرحله به تاریخ 2/11/78 و 30/2/79 و مکاتبه با ناشران و مراکز پژوهشی مستقر در قم و تهران و مشهد مبنی برارسال کتب نشر یافته در سال 1378، بیش از سیصد و شصت عنوان در موضوع های فقه و اصول، علوم قرآنی و تفسیر، فلسفه و کلام، اخلاق وعرفان، حدیث و رجال، تاریخ و سیره ی معصومان(ع) و اندیشه سیاسی به دبیرخانه واصل شد. پس از اتمام زمان ارسال، گروه های علمی داوران تشکیل و ارزیابی کتاب های دریافتی آغاز گردید. سپس آثاری که به مرحله ی دوم راه یافته بود، جهت ارزیابی دقیق و نهائی در اختیارداوران قرار گرفت.

گفتنی است که تاکنون بیش از 60% کار داوری انجام شده و بقیه آن در دست اقدام است.

امید است دومین همایش کتب برگزیده حوزه در آستانه نیمه شعبان برگزار بشود.