فخر قرآن پژوهی ایران

مرحوم ایتالله محمدهادی معرفت در سال 1309 در شهر کربلا متولد شد. اجدادش همگی روحانی از نسل عبدالعالی میلسی جبل عاملی بودند که حدود 300 سال قبل از جبل عامل به اصفهان مهاجرت کردند. پدرش شیخ علی در 15 سالگی به کربلا مهاجرت کرد و از خطبای بنام کربلا بود.

در 5 سالگی به مکتب رفت و پس از آن مقدمات و دروس حوزوی را شروع کرد و نزد اساتید بزرگی تلمذ نمود و در کنار تحصیل به تدریس و تحقیق اشتغال داشت. در سال 1340 به نجف هجرت کرد. در سال 1351 که حکومت بعث عراق دستور مهاجرت ایرانیان را صادر کرد، رهسپار حوزه علمیه قم گردید.

در اینجا به تحصیل، تدریس و تحقیق پرداخت. در این زمینه تألیفات زیادی را به جامعه علمی و قرآنی تقدیم کرد. از مهمترین آثار این چهره ماندگار قرآنپژوه به شرح زیر است1:

التمهید فی علوم القرآن: از مهمترین و بهترین آثار قرآنپژوهی در دوره معاصر است که در 6 جلد مسایل مربوط به قرآن را بحث کرده است؛ صیانة القرآن من التحریف؛ التفسیر و المفسرون فی ثوبه العشیب (2 جلد)؛ شبهات و ردود حول القرآن الکریم؛ تفسیر الاثری الجامع: این تفسیر در 30 مجلد خواهد بود که گروهی از مفسران زیر نظر ایتالله معرفت تدوین میکردند؛ تفسیر و مفسران؛ تفسیر موضوعی قرآن (تنزیه انبیا، از آدم تا خاتم)؛ مصونیت قرآن از تحریف؛ تحریفناپذیری قرآن؛ علوم قرآنی؛ آموزش علوم قرآنی؛ آموزش علوم قرآن (ترجمه التمهید فی علوم القرآن)؛ تاریخ قرآن؛ معارفی از قرآن (سلسله درسهای تفسیر موضوعی قرآن)؛ تناسب آیت.

خستگیناپذیری در تحقیق و تدریس

حضرت استاد همیشه شاگردان و دوستان را به تحقیق و حقجویی تشویق و از پیروی مشهودات بدون تحقیق منع میکردند.

ایشان میفرمود: برای حل مسئله «بطن قرآن» پانزده سال فکرم مشغول بود تا اینکه راه حل را پیدا کردم.

در مورد مسئله «هاروت و ماروت» نیز میگفتند: از سن جوانی تا کهنسالی فکرم را مشغول کرده و حل نشده بود؛ اخیراً برای نوشتن کتاب «التفسیر الاثری الجامع» حدود ده هفته کار مستمر تحقیقی کردم تا مسئله حل شد و فهمیدم این دو دانشمندانی بودند که همچون ملک پاک بودند.

جایگاه علمی و فروتنی

هنگامی که در محضر درس ایشان حضور مییابیم، باران دانش، همچون آبشاری بر سر انسان فرو میریزد ... ، اما هنگامی که برای امامت جماعت مسجد چهارمردان قم، ظهر و شب حاضر میشود و جوانان بعد از نماز، دور او حلقه میزنند و سؤالات خود را مطرح میکنند با حوصله گوش میدهد و صمیمانه و فروتنانه با لبخند و شوخیهای مکرر به پرسشهای آنان پاسخ میدهد. هنگامی که جوانان همچون پروانه دور شمع وجود او گرد میایند، فراموش میکنی که این همان دانشمند و علامه علوم قرآن است2.