با گذشت کمتر از یک هفته از هشدار معاون سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور مبنی بر فعال شدن قریب‌الوقوع کانون‌های بحران گرد و غبار در استان تهران و برخی مناطق مرکزی ایران، ریزگردها روزهای چهارشنبه و پنجشنبه گذشته بخش‌هایی از آسمان استان اصفهان، کرمان، یزد و کرمان را غبارآلود کردند.
به گزارش ،ایران نوشت: پرویز گرشاسبی چند روز قبل به ایران گفته بود بستر خشک تالاب گاوخونی در اصفهان در معرض تبدیل شدن به یک کانون بحرانی است که اگر مثل جازموریان در کرمان فعال شود شهرهای مرکزی ایران با فاجعه گرد و غبار مواجه می‌شوند.
اما گرد و غبار در مرکز ایران در حالی اتفاق افتاد که از 2 روز پیش از این، تمامی 5شهر سیستان و زاهدان درگیر وزش طوفان شدید و گرد و غبار‌های با منشأ داخلی و خارجی شده بودند. شدت گرد و غبار در چهارشنبه شب در مرکز کرمان به حدی بود که به گفته کارشناسان هواشناسی میدان دید تا 100 متر کاهش یافت.
در اصفهان نیز غبار شدید باعث شد تا روز پنجشنبه هوای شهر اصفهان با شاخص کیفی 237 در وضعیت بسیار ناسالم قرار گیرد. در همین حال معاون دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با ایرنا از افزایش 10 تا 15 درصدی مراجعه بیماران تنفسی به بخش‌های اورژانس بیمارستان‌های این شهر در 2 روز اخیر، خبر داد.
مدیرکل دفتر مهندسی و سنجش از دور سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره منشأ ریزگردهای اخیر گفت: بر اساس تصاویر بدست آمده از ماهواره مودیس، منشأ این ریزگردها در یزد، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، شمال فارس و کرمان داخلی و متاثر از کانون‌های بیابانی و بحرانی این مناطق بوده است.
رضا بیانی افزود: در مورد اصفهان منشأ گرد و غبار روز چهارشنبه عمدتاً از شمال و روز پنجشنبه بیشتر از مناطق شرقی بوده است اما در این دو روز بیشتر مناطق شمال اصفهان، حسن آباد، حبیب آباد، شهرضا، یزد، میبد، ابرکوه، رفسنجان، شرق کرمان، نایبندان، انار، بافق، مهریز و هرند متأثر از وزش باد و فعالیت کانون‌های بحرانی بودند. سرعت باد نیز بیش از 28کیلومتر در ساعت وجهت آن از شمال شرقی به سمت کوهای زاگرس بوده است و چهارمحال و بختیاری را هم تحت تأثیر قرارداده است.
مدیر کل محیط زیست استان اصفهان نیز درباره منشأ ریزگردها در صفحه اینستاگرام خود نوشت: حدود 300 هزار هکتار کانون بحرانی فرسایش بادی در کنار شهرهای اصفهان، دولت آباد و شاهین شهر وجود دارد که بخشی از آن در روزگاری نه چندان دور تالاب و مرغزار بوده‌اند.
همچنین در کنار اینها، کانون‌های انسان ساخت نظیر معادن گچ، آجر و شن و ماسه که همگی را با دست خودمان ایجاد کرده‌ایم و هنوزم دست‌بردار نیستیم وجود دارد. حمید ظهرابی در ادامه خاطرنشان کرده: «اگر برای احیای بیابان‌ها، احیای تالاب گاوخونی و حذف معادن تلاش نکنیم آینده خوبی نخواهیم داشت به همین دلیل اجرای برنامه جامع مقابله با گرد و غبار و احیای تالاب بین‌المللی گاوخونی با اجرای برنامه جامع مدیریت زیست بومی اولویت امروز ماست.»
اما سعید یوسف پور، فعال محیط زیست به «ایران» می‌گوید: کانون‌های فرسایش بادی استان به دلیل بهره برداری‌های ناپایدار در چند دهه گذشته امروز افزایش یافته به طوری‌که در شرق اصفهان حدود 7000 هکتار و در شرق شهر 3000 هکتار معادن متروکه گچ در استان وجود داردکه اطراف دشت سگزی قرار دارند و بخش بهره‌بردار برای احیای این مناطق خیلی احساس مسئولیت نمی‌کند.
این فعال محیط زیست که پیش از این معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست اصفهان بوده، افزود: منابع طبیعی علیه این معدن کاوان حتی حکم هم گرفته بود اما این احکام قضایی هم لغو شد.
به گفته او بستر رودخانه خشک زاینده رود و تالاب گاوخونی هم به یکی از کانون های گردوغبار اصفهان تبدیل شده و این نگرانی وجود دارد که اگر همین رطوبت نسبی باقی‌مانده در تالاب هم از بین رود وضعیت از این بدتر شود. در همین حال عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان نیز اخیراً در مقاله‌ای که در یکی از رسانه‌های محلی به چاپ رسیده از تبدیل مشکل ریزگردهای گاوخونی به بحران خبر داده است.
به گفته دکتر سید احمد خاتون آبادی دولت با ساخت تونل دوم کوهرنگ تنها می‌توانست حدود 350 میلیون متر مکعب آب تملک و از جمله به صنعت بفروشد؛ در حالی که دولت، حدود یک میلیارد متر مکعب بیشتر در سال فروخته است و این یعنی حقآبه کشاورزان و حقآبه تالاب گاوخونی فروخته شده است. ضمن اینکه در بالادست هم آب برداشت می‌کنند و روی کوه نیز دارند آب می‌برند.
او با اشاره به بارگذاری‌های جدید صنعتی در اصفهان می‌گوید: همه این اقدامات باید متوقف شود، تا آب به تالاب گاوخونی برسد و کویر مرکزی ایران پیشروی نکند و اگر آب به آنجا نرسد ریزگردهای کویر، آسیب‌های زیادی ایجاد می‌کند. یعنی ریزگردهای سمی از تالاب گاوخونی و اطراف شهر ورزنه حرکت می‌کند و به اصفهان می‌آید به این دلیل که دشت مسطحی هست و مانعی هم وجود ندارد به حرکت خود ادامه می‌دهد.
این کارشناس می‌گوید: وزارت نیرو حقآبه سالانه تالاب را به میزان 170 میلیون متر مکعب مشخص کرده است و اگر فقط 100 میلیون مترمکعب هم بدهند بخشی از تالاب احیا می‌شود. بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها و مراتع در استان اصفهان بیش از یک میلیون و 80 هزار هکتار کانون فرسایش بادی بیابانی وجود دارد که بخش هایی از آن پیش از این دشت‌های سرسبز و حاصلخیز و مراتع آباد و تالاب بودند که در نتیجه توسعه بی‌رویه کشاورزی، سدسازی ، حفر چاه‌های بی رویه و افت آب های زیرزمینی به کانون‌های بحران تبدیل شده‌اند.
