بی تردید صحبت از بانویی که فریادش یادآور خروش مولایی و وقارش، نشانی از عظمت و وقار زهرایی است، کاری بس مشکل است! بانویی سرافراز و صبور که با فریاد رسای مرتضی گونه اش، همة ظلم را تحقیر کرده و با صبر جمیل و شگفت انگیزش، تاریخ را به اعجاب و تحسین وا داشته است!
آری! صحبت از دختر والای امیر المؤمنین(ع) است. سخن از خواهر بزرگوار سرور شهیدان، حضرت حسین بن علی(ع) است. صحبت از فریادگر عاشورا و مفسر کربلاست. سخن از زینب کبراست!.
نام و یاد این پیام رسان بزرگ نینوا، همواره برای عاشقان کلامش و جویندگان مرامش، یادآور سخنی شگرف و شگفت انگیز است؛ فریادی که در اوج حماسه و کوبندگی، قلة احساس و اوج زیبایی نیز هست. خروشی که قرنها، عارفان و عاشقان را مسحور خویش ساخته و همه متفکران و صاحبنظران را به تفکری عمیق واداشته و دل ها و جان ها را گرفتار عظمت خود نموده است. این فریادِ آزادی بخش و دل انگیز، هنوز هم به گوش جان و دل عاشقان می رسد:
«ما رأیت الّا جمیلا»، این چشمان حق بین زینب است که به جز زیبایی در میان آنهمه مصیبت و بلا در عرصة خونین نینوا نمی بیند! و این همة تفسیر کربلاست.
اگر با نگاهی زینبی به کربلا بنگریم و این عرصة آیات را به تلاوتی عارفانه و آگاهانه و نیز عاشقانه، بنشینیم، زیبایی های آن را درک خواهیم کرد.
مگر نه اینکه کربلا، قلة همه فضائل است؟! و مگر نه اینکه در کربلا، عشق، ایثار، شجاعت، عبادت، شهادت، شناخت و بصیرت، و در یک کلام، همه خوبی ها به اوج می رسند و متجلی می شوند؟! آیا نباید برای دیدن این همه خوبی و فضیلت، چشم زیبا بین داشت؟! شایسته است که همواره از خویش بپرسیم که: تا چه میزان کربلا را با فریادها و خطبه های آسمانی زینب کبری(س) شناخته ایم و تفسیر این چکیدة تاریخ بشریت را در این خطبه ها، جستجوگر بوده ایم؟!.
آیا اکنون همه آنچه که بنام کربلا و برای نینوا انجام می دهیم، اعم از نوحه خوانی، مجلس گردانی، سوگورای و ... با نگرش زینبی، که والاترین و عارفانه ترین نوع نگرش به کربلاست، همخوانی و تطابق دارد؟!
اندکی تأمل در این پرسش اساسی، ما را به این واقعیت متأثر کننده رهنمون می شود که متأسفانه تا کنون کمتر به عمق و محتوای خطبه های نورانی حضرت زینب(س) در صحنه عمل پرداخته ایم.
اصولاً فرهنگ عزاداری های ما، زمانی خواهد توانست متحول کننده باشد _ و نه فقط متأثر کننده _ که رویکردی دقیق و عمیق و همه جانبه به نگرش زینبی داشته باشد.
آیا هنوز زمان آن فرا نرسیده است که به دنبال مصادیق دقیق و عملی تأسی به نگرش زینبی، در عزاداری های خود باشیم؟!
واقعیت این است که، مخاطبان اصلی این فریاد، یعنی جوانان _ به عنوان قشری سرشار از احساس لطافت، شور و التهاب _ باید اوج این شور و شعور کربلایی را در این خطبه ها جستجو کنند. البته این سخن به معنی بها ندادن به عزاداری های سنتی و متداول و عدم توجه به تأثیر و ارزش واقعی مراسمات متداول نیست، بلکه همه سخن این است که؛ کربلایی که تفسیر آن در خطبه های دشمن کوب و آتشین حضرت زینب(س)، به زیباترین صورت بیان شده باید با همه فضیلت هایش در عزاداری های ما متجلی شود و نه بصورت ناقص! شکی نیست که اگر همه همّ و غم ما تنها در بُعد انگیزشی و عاطفی این واقعه بزرگ و سرشار از پیام های عمیق و عبرت های تاریخی و سرنوشت ساز خلاصه گردد، از دیگر ابعاد مهم آن غافل خواهیم شد. در نگاهی واقع بینانه باید گفت که حرکت و جهت بسیاری از محافل عزاداری ما به سمت «تأثر» است و نه «تحوّل»! و اگر کاملتر بگوییم، تأثر و عاطفه و ابراز احساساتی که خود، هدف نباشد و وسیله ای مناسب و مؤثر برای متوجه کردن افکار به هدف اصلی، که همان شناخت درسها و عبرتها و اهداف عاشوراست، در عزاداری های ما کمتر دیده می شود و این نقص نیز ناشی از حضور کمتر عقل و حس ما در عرصه خطبه های حضرت زینب(س) است!
عقل و جانی که با فرهنگ زینب(س) آشناست، به خوبی می داند که فریاد او فریاد بر سر همه نامردی ها و ستم ها و ظلمت های دوران است و چنین فریادی زیباترین فریاد است اشک و آه و اندوه زینبی هم، رسواگر ظالمین و ظلم اشقیاست و در حقیقت گریه برای شهید، فریاد برای رسوایی ظلم ظالمان در طول تاریخ است! این فریاد زینب(س)، در خطبه های اوست که ما را به معرفتی عمیق و عشقی راستین نسبت به حق و حقیقت فرا می خواند و راه و روش به حق رسیدن و با ظلم جنگیدن را نشان می دهد. آیا هنر متعهد و دینی جامعه ما رسالت خود را در برابر این همه زیبایی ادا کرده است؟!
زیبایی و عظمت اعجاز گونه حضرت زینب(س) درعلمداری نهضت فرهنگی کربلا، الگویی برای همه بازماندگان و وارثان خون پاک شهیدان است؛ اصولاً راز ماندگاری تأثیر خون شهیدان کربلا در همین تلاش فرهنگی و تبلیغی حضرت زینب (س) نهفته است. شکی نیست که این حرکت و این آموزة مهم و اساسی برای همه زمانها و مکان هاست و می تواند در زنده نگهداشتن نام و یاد همه شهدا در طول تاریخ مؤثر باشد.
امروزه هم ما برای زنده نگهداشتن نام، یاد و فریاد شهیدان، به سیره و روش زینبی نیازمندیم. چرا که خون شهدای عصر ما و نسل ما نیز امتداد خون شهدای کربلاست. امروزه وظیفة صاحبنظران و دلسوزان فرهنگی جامعه، بطور اَخص و رسالت تک تک مردم بطور اعم است که راه های زیبای ماندگاری پیام شهدا و نام و یاد آنان و مصادیق بارز و مؤثر تجلیل از شهیدان را به جامعه معرفی کنند و همه را به آن فرا خوانند.
مرام و کلام زینب(س)، به جان ها و افکار تشنة حقیقت ناب، می آموزد که تجلیل از شهیدان و یادآوری نام و یاد آنان به مفهوم احتیاج آنان به این کار ها نیست، بلکه این اوج نیاز جان و روح و فکر ما به یاد و خاطره شهیدان است، چرا که شهیدان رسالت و تکلیف الهی خویش را انجام داده اند و در جوار رحمت الهی آسوده اند و چشم بر اعمال و چگونگی انجام وظایف توسط ما بازماندگان از این قافله دارند! این ما هستیم که باید با استمداد از ارواح ملکوتی و آسمانی آنان و با تأسی به مرام و کلام شهیدان حافظ امانتی باشیم که آنان به ما سپرده اند ...
آری! اگر می خواهیم، بلندترین فریاد تاریخ را بشنویم که بشریت را بسوی زیبایی ها و ارزش ها و فضیلت ها رهنمون شده است، باید به خطبه های زینب بنگریم! خطبه هایی که چگونه زیستن و چگونه رفتن را تفسیر کرده است و از مقام بلند شهادت تجلیل!
اگر می خواهیم، رسالت خود را در حال خاضر در برابر خون شهیدان بدانیم، باید به این خطبه ها برگردیم و بنگریم که فریاد مولایی زینب چگونه از «خون خدا» حراست و حمایت می کند!
آموزة بزرگ دیگر سیره و مرام حضرت زینب(س)، فعالیت شگرف و تأثیرگذاری «زن مسلمان» در جامعه و در نگاهی وسیعتر در تاریخ بشریت است. این زینب(س) است که سهمی همسنگ برادر بزرگوارش، حضرت سیدالشهدا(ع) در کربلا دارد! به راستی اگر تأثیر نهضت فرهنگی زینب (س) را از کربلا بگیریم، آیا ماندگاری کربلا، تضمین می گردد؟!
زینب(س)، همواره در متن وقایع تکان دهنده جهان اسلام است! این زینب (س) است که شهادت مادر را شاهد است و فرق بشکافته مولای عدالت را و تشت پر از خون دل برادرش حسن مجتبی(ع) را و رأس بر بالای نیزه رفته حسین(ع) را! با این همه، او سرافرازترین و صبورترین غمدیدة تاریخ است و فعال و کوشا در راه انجام رسالت های بزرگ اجتماعی! بی تردید این نقش والای حضرت زینب(س) مانند همه ابعاد دیگرش، الگویی راستین و همیشگی برای بانوان جامعه اسلامی و در نگاهی وسیعتر، همه انسان هاست.
زینب(س)، معلم صبر است و مفهوم استقامت و فریادگر زیبایی ها و رسواگر ظلمت ها! زینب(س)، آیت اعلای عفاف و حجاب است و مفسّر عشق ناب و بر عطش نیاز نینوایی دل های عارفان و عاشقان، جواب!
بیاییم در ولادت با سعادت و سراسر نور و خیر و برکت این نشان کوثر و فریاد حیدر و حافظ حرمت و تأثیر خون برادر، با خدای خویش پیمان ببندیم که دل های خود را با طنین خطبه های او کربلایی کنیم و با اقتدا به شهیدان، او را در پاسداشت خون شهیدان، یاری کنیم.
