به نام آن که جان را نور دین دادخرد را در خدادانی یقین داد
1 شتاب دم افزون علم در گستره جهان، چالشهای هر لحظه جدّیتری را فراروی مراکز حوزوی و دانشگاهی می نهد و پیش از همه، برنامه ریزان و دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت را به گفتمان می طلبد.
رویارویی با این چالشها، ضرورت تأمّل و تعمّق آگاهانه تر و جامع تر در ساختار تصمیم سازی و برنامه ریزی راهبردی را برای دانشگاه و حوزه، دوچندان می کند.
در پرتو فنّاوری جدید که همه مسائل مربوط به تعلیم و تربیت را تحت تأثیر خود قرار داده و خواهد داد، تبلیغات و پیام رسانی، دنیای ویژه ای را به خود اختصاص داده است. پایگاههای تبلیغاتی، روزانه میلیونها واژه و پیام را برای مخاطبان خود ارسال می کنند و آنچه به عنوان استراتژی در دنیای تبلیغات امروز مطرح می شود، به صورت یک رشته پیامهای سمت و سودار، اهداف خود را دنبال می کنند. بنابراین، باید به شیوه ها و روشهای جدید آموزشی، پژوهشی و پرورشی روآورد تا با شناخت و درک درست از فنّاوریهای جدید و نحوه صحیح به کارگیری آنها امکان خوبی برای تغییر و تحوّل مثبت در روشها فراهم آید.
2 دین شناس حقیقی، ناگزیر باید زمان شناس باشد و به کسی زمان شناس اطلاق می شود که با پرسشهای جدّی و حقیقی زمان، متناسب با شرایط و احوال و مقتضیات و شأن تاریخی آن آشنا باشد. یک حقیقت انکارناپذیر که به روشنی در سیره ائمه علیهم السلام چشم نوازی می کند، تأکید هماره آنان بر زمان شناسی است؛ چنان که امام صادق علیه السلام فرموده اند: «العالِمُ بزمانه لاتهجم علیه اللوابس» «تحف العقول، 261»؛ (آشنای به زمان، هرگز گرفتار اشتباهات و چالشها نمی شود).
مرحوم شیخ طوسی، معروف به شیخ الطائفه نیز در مقدمه کتاب تلخیص الشافی خود بر این حقیقت پای فشرده، می گوید:
علمای بزرگ ما؛ چه آنان که در قدیم بودند و چه آنان که سپس آمدند، همه درباره پیدا کردن دلیلهای زمان پسند و آنچه زمان اقتضا می کرده است، تا نهایت درجه ممکن کوشیده و پیش تاخته اند و در برابر دیگران، موضع آگاهانه داشته اند؛ چون همواره شبهه ها و مسائل تازه ای القا می شده است.
دیرینه تاریخ فکر بشر نیز حاکی از آن است که انسان از آن زمان که به بلوغ فکری رسید و مسیر حیات خویش را با چراغ اندیشه روشن کرد، برای فهم بهتر و دستیابی زودتر به حقیقت، در روشنای رقابتهای علمی و فرهنگی و برابر هم نهادن آمیزه های پنهان فکری خود، کمال و نقص خود را بازیافته و اندیشه را با ترازوی اندیشه به سنجش گذاشته است.
در این راستا اندیشمندان دینی و روحانیت بیدار و آگاه اسلام در طول قرنهای متمادی، چونان مشعلی فروزان، فراروی جویندگان حق و حقیقت و همچون دژی استوار، مأمن و ملجأ پیروان دین حنیف بوده اند. تاریخ پرفراز و نشیب تشیّع آکنده از لحظات مهم و سرنوشت ساز این استوانه های دانش است که به برکت حضور فعال و جانانه شان، تبدیل به نقطه های عطف تاریخ شده است.
3 اینک به رغم گذشت بیش از دو دهه از عمر حکومت دینی در ایران و ثبت تجربه های ناکام و مکرر دشمن در اعمال خویش، شاهدیم که همچنان برآنند تا دین و ارزشهای دینی و آرمانهای ملی و اسلامی، و نیز نسل جوان را که سرمایه عظیم معنوی و مادی این کشور به شمار می رود، دچار خلل کنند و با کاستی روبه رو سازند. از این رو، بر حاملان اندیشه دینی است تا با احساس مسؤولیتی دوچندان، پاسدار پایگاه اعتقادی و فکری نسل جوان باشند و در تنویر افکار و اندیشه های نسل جوان، با تبیین صحیح و صواب اسلام ناب، نسل دوم و سوم انقلاب را با توجه به نیازها و عطشهای اعتقادی و نظری شان آنچنان که در خور و شایسته است، پاسخگو باشند. کمربند فرهنگی خود را ببندند و پایداری بر نظام دینی را اصل خدشه ناپذیر تلقی نمایند و طراحان و معماران دهکده جهانی را در استحاله فرهنگی، ناکام گذارند.
4 جهانی که ما در آن زندگی می کنیم، نظریه پردازانی دارد که آخرین انسان را انسان لیبرال و بهترین شکل حکومتی را لیبرالیسم می پندارند (فوکویاما هانتینگتون و...) این نظریه پردازان، چالشهای اسلام و روحانیت را ناکارآمد دانسته، سرانجام را به گذر همه جوامع به سوی لیبرالیسم تحلیل می کنند و همین می طلبد که با جدّیت برای دفاع از ارزشهای اسلامی و قرآنی و زنده کردن مفاهیم اسلام ناب با پرهیز از هرگونه اختلاف سلیقه، تمام اندیشه ها را مصروف توحید کلمه کرد، تا کلمه توحید بتواند جایگاه شایسته خود را بازیابد.
به فرموده مقام معظم رهبری:
باید همواره در مقابل فلسفه ها و گرایشها و مذهبها حالت برّندگی و تهاجم داشت و از پیشرفتهای جهانی در همه مسائل که با علوم اسلامی ارتباط پیدا می کند، مطّلع بود و خود را با آن هماهنگ کرد و امروز به هیچ وجه، ما نباید در مسائل سطحی فکر کنیم. باید افکار جدید را در همه زمینه ها بازشناخت و با برخوردی مناسب، بدان پاسخگو بود.
5 دانشگاه علوم اسلامی رضوی که افتخار انتساب به عالم آل محمد صلی الله علیه و آله وسلم حضرت رضا علیه السلام را دارد و هم اکنون نزدیک به دو دهه از فعالیتش می گذرد، با اهداف والایی چون تربیت فقیه، اسلام شناس، محقق و استاد در رشته های علوم مختلف اسلامی، تربیت حقوقدان، قاضی و کارشناس حقوقی، تربیت عالم دینی و مبلغ اسلامی با هدف گسترش فرهنگ اسلام و معارف اهل بیت در داخل و خارج کشور، تربیت نیروی انسانی کارآمد، برای مراکز علمی و آموزشی پژوهشی کشور در سال 1363 پا به میدان گذارد تا ژرف اندیشان و پژوهشگران سختکوشی را در عرصه های یاد شده تحویل جامعه علمی و دینی دهد که پاسخگوی نیازهای مختلف نسل نواندیش باشند، در راستای اهداف یاد شده، ضرورت تحقیق جدی در مسائل جدید دینی، مطرح شدن شبهه های نو در قلمرو دین، لزوم آشنایی حوزه های علمیه و بویژه دانشگاههایی چون دانشگاه علوم اسلامی رضوی با دیدگاههای جدید در عرصه دین، لزوم تضارب آرا و طرح مسائل علمی و نو در بستری مناسب و دیگر مسائل، دست اندرکاران دانشگاه را بر آن داشت تا با به صحنه آوردن مجله ای تئوریک و تخصصی در عالم مطبوعات، برخی از وظایف خویش را عینیت بخشد.
این مجلّه که به صورت فصلنامه منتشر خواهد شد، آهنگ آن دارد تا دیدگاههای سنجیده و جدید و یافته های علمی را در قلمرو علوم انسانی و مسائل دینی، فقهی، اصولی، فلسفی، حقوقی و... در صفحات خویش بگنجاند و آفاقی جدید را به روی خوانندگان خود بگشاید و به کارنامه اسلام پژوهی در این اقلیم، برکت و یاری رساند.
6 چنان که اشارت رفت، بستر کاری این مجلّه با حفظ تخصّصی بودن، متناسب با رشته های چندگانه دانشگاه، متنوّع است؛ هم در حوزه فلسفه و کلام کاوش خواهد کرد و هم در مسائل قرآن و حدیث و معارف آن دو پژوهش خواهد نمود. هم در فقه و اصول و هم در حوزه حقوق (عمومی خصوصی جزا و بین الملل) اعم از حقوق اسلامی و دیگر حقوق ملل خواهد کاوید و گاه به صورت مقارنه و تطبیق، کار را دنبال خواهد کرد و این گستره، برخاسته از این است که دین پژوهی امروز با اضلاع گوناگون و دانشهای مختلف پیوند خورده است و ما نیز ناگزیریم در گستره کار، جهتهای مختلفی را در نظر بگیریم.
7 بی تردید، نهال اندیشه در عرصه نقد، غرس گشته، به برگ و بار می نشیند و طبیعی ترین راه را برای شکوفایی اندیشه، هموار می سازد. داده های ذهنی و فرآورده های آن که مقدمه ای برای رسیدن به عینیّتهاست، با بررسی و بارندگی نقد و انتقاد، پیراسته تر می شود و درصد اشتباهها کاهش می یابد. اگر نقد و بررسی در کار نباشد و اندیشه ها و کارهای علمی، بدون بازنگری و بررسی و خرده گیری به راه خود ادامه دهد، بی گمان به نتیجه مطلوب نمی رسد.
به فرموده امام علی علیه السلام : «العاقل من اتّهم رأیه و لم یثق بکل ما تسوّل له نفسه» (الحیاة، ج1، ص163)؛ یعنی باید برای اندیشه ها دادگاه تشکیل داد و از صاحبنظران خواست تا درباره افکار، داوری کنند.
آن حضرت در مورد دیگری می فرماید: شایسته افراد عاقل است که با نظرخواهی و نقد و بررسی، رأی اندیشمندان را بر نظر خود بیفزایند و دانش حکیمان را ضمیمه دانش خویش سازند (همان، ج1، ص165).
بر این اساس، این مجله و نویسندگان آن از همان گامهای نخست، منتظر نظرهای نقّادانه همه عزیزان دانشمند و اندیشمند نسبت به مقالات خود هستند تا هرگونه کژی و ناراستی را که یافتند، یادآورمان شوند و هرجا کاستی و نقطه ضعفی یافتند، با نقد خویش، آن را به قوّت بدل سازند؛ چرا که معتقدیم اگر به محتوای نقد که همان دلسوزی و نشان دادن نابسامانی هاست، عمل شود، کار بهبود و رشد می یابد.
8 آخرین سخن این که اولین شماره این مجلّه به علوم و معارف قرآنی و حدیثی اختصاص یافت تا شروعی مبارک و میمون و روشنای راهمان از همان نخست باشد؛ گرچه شایان یادآوری است که پیش از این، مجله ای داخلی در باب علوم قرآن و حدیث در هفت شماره در پیشخوان مطبوعات قرار گرفته است و اینک در لباسی نو و با نگاهی دیگر، راه را ادامه خواهد داد.
نخستین شماره را به مباحث قرآنی اختصاص دادیم، از آن رو که قرآن، روشنترین تابلو، مبارکترین مائده آسمانی و فرازمندترین شاخساری است که بر درخت حیات روییده و شیرینترین میوه ای است که در باغ آفرینش به ثمر نشسته است، قرآن بشارت پاکان، هشدار کژروان، تذکار غافلان، اندرز مردمان، گمشده حکیمان، ره توشه عارفان، برهان متکلمان و معیار محدّثان است.
این شماره در سه بخش عمده تنظیم شده است:
بخش اول؛ در سه عرصه علوم و معارف قرآنی و حدیث عرضه شده است.
بخش دوم؛ به معرفی و نقد کتابها و پایان نامه های دانشگاه پرداخته است.
بخش سوم؛ عهده دار گزارش و اخبار علمی پژوهشی دانشگاه است.
امید آن که نور قرآن، روشنگر راهمان و توجه ویژه ولی نعمتمان علی بن موسی الرضا علیه السلام و راهنمایی های صاحب نظران و دانشوران، توشه راهمان باشد.
ان شاءاللّه
