برای جهاد اقتصادی پس از آنکه شرایط و زمینه ها توسط دولت فراهم و مهیا گردید بهتر است مردم نقطه آغاز جهاد را از خانواده و محل کار و فعالیت خود آغاز کنند. تلاش و سعی تک تک اعضای خانواده، کوچک و بزرگ به رهبری و هدایت سرپرست خانوار در حل مسائل و مشکلات موجود لازم می باشد.
از جهاد اقتصادی می توان تعابیر و برداشت های گوناگونی به عمل آورد؛ و هر چند یکی از معانی آن تلاش اقتصادی است ولی با تلاش و کوشش در راه شکوفایی اقتصاد تفاوت های جدی دارد. واژه جهاد اقتصادی نوعی تقدس معنوی دارد که با انجام آن انسان به خدا نزدیک می شود و یکی از ویژگی های آن این است که چون نوعی عبادت و ریاضت معنوی محسوب می شود در واقع کل اجتماع را به خدا نزدیک می کند. یکی از لوازم جهاد اقتصادی، جهاد اجتماعی است. جنبه اجتماعی جهاد اقتصادی تمام فکرها، اندیشه ها و توان های یک مملکت را به کار می اندازد و تمامی استعدادها و نیروهای موجود را بسیج می کند تا در زمانی مشخص و با استفاده از امکانات و منابع در دسترس به اهداف اساسی و آرمان های یک نظام و سیستم رسید و اقتصاد کشور را با یک خیزش و جهش در مسیر شکوفایی و رشد و توسعه قرار داد. جهاد همواره در مسیر خود با موانع مختلف و دشمن روبه رو است موانعی که برای پیشرفت و رشد در هر زمینه ای وجود دارد. برای رفع موانع راه حل های گوناگونی وجود دارد و باید با تمام کوشش و جدیت، این موانع را از میان برد ولی زمانی که موانع بزرگ و غیر قابل حل هستند باید موانع را دور زد و از مسیر و روشی دیگر برای نیل به اهداف اساسی استفاده کرد. چرا که همواره برای رسیدن به آمال و انگیزه های یک سیستم راه ها و روش های گوناگون وجود دارد که هر کدام ترفندها و تکنیک های خاص خود را می طلبد. قبل از شروع کار تمامی مسیرها با موانع موجود بایستی بررسی شگردیده و مشخص گردند. این کار توسط متخصصان و مسئولان امر در این زمینه و نیروهای ماهر و تحصیلکرده صورت می گیرد.
باید در نظر داشت که برای رسیدن به اهداف می بایست شرایط و زمینه های کار فراهم و در نظر گرفته شود. برای جهاد اقتصادی کشور دو پیش زمینه اساسی آن یعنی اصلاح الگوی مصرف، کار مضاعف و همت مضاعف در سال های اخیر فراهم گردیده است. چنان که هر جامعه ای الگوی مصرف خاص خود را داراست که با الگوهای دیگر اجتماع و کشورها متفاوت است. الگوی مصرف یک سرزمین باید با دو جنبه اساسی یک کشور یعنی فرهنگ و اخلاق اجتماعی، منابع و توان اقتصادی آن کشور متناسب و همگون باشد و اگر بخش یا قسمتی از این الگو و روش مصرف کالاها و اجناس تقلید و اقتباس از دیگر ممالک باشد باید در طی زمان آن را اصلاح کرد. زیرا جنبه های تقلیدی آن با شرایط و امکانات مصرفی کشور سازگار نبوده و در بخش از نظام اقتصادی رخنه و نقصی ایجاد کرده و مانع رشد و پیشرفت کل سیستم می گردد. پس از اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از مصرف گرایی که با نظام اقتصادی و اجتماعی ما سازگار نیست بایستی به جنبه های عملی و کار و همت توجه کرده و کار مضاعف و همتی مضاعف در هر کدام از بخش ها و زیر دسته های اقتصادی کشور کرد.
برای موفقیت کامل و نیل به اهداف باید به جنبه های مشارکتی و حضور همه جانبه مردم و دولت در عرصه های مختلف توجه کرد. بهخصوص حضور و علاقه مردم برای رشد اقتصادی کشورشان بسیار مهم می باشد. مشارکت مسئله ای است که برای موفقیت در هر هدفی لازم است. برای این کار می توان از نیروهای بومی و تجربیات ریش سفیدان و بزرگان محلی برای حل مشکلات آن منطقه استفاده کرد. از طرف دیگر برای جهاد اقتصادی باید فرهنگ سازی کرد یعنی از طریق اطلاع رسانی و آگاهی بخشی فرهنگ جهاد و تلاش را در شاهرگ های اجتماع ترزیق کرده و فرهنگ و اخلاق جهد و کوشش را در مردم ایجاد کرد. اطلاع رسانی باید دقیق و توسط رسانه های عمومی (مطبوعات، روزنامه ها، صدا و سیما، تبلیغات عمومی) و بخش های آموزشی و مکتوبات عمومی صورت گیرد. البته منظور اطلاع رسانی به مردم این نیست که در تابلوها و بنرهای کنار خیابان به صورت کلام وار و شعاری این جمله را نوشته و هزینه های فراوانی نیز صرف این کار گردد. بلکه در این اطلاع رسانی چیستی و چگونگی کار، دلایل و اهداف جهاد، راهکارها و بالاخره موانع موجود برای جهاد معرفی، مشخص و برای مردم تفهیم گردد و به آن عمل شود. زمانی که ماهیت کار، مقصد نهایی و مشکلات موجود برای عموم مردم تفهیم گردد حس مشارکت عمومی و مسئولیت کاری در اجتماع بالا می رود و احساس مشترک مردم برای سرمایه گذاری و رفع موانع پیشرفت، افزایش می یابد. همزمان با مردم مسئولین بخش های اقتصادی، اداری و صنعتی به طور شبانه روزی کار کرده تا خواسته های مردم فراهم شود. از این طریق انگیزه، گرایش و تمایل به جهاد اقتصادی در مردم دو چندان می گردد. باید در نظر داشت پس از آنکه این انگیزه در مردم ایجاد گردید دستگاههای اجرایی و مسئولان امر نیز همکاری های لازم را در این زمینه داشته باشند. زمانی که مردم می خواهند جهاد کنند و اقتصاد کشور را به رشد متعالی برسانند باید مقامات مسؤل هم در کنار مردم زمینه های لازم را فراهم کرده و همراه و همدوش ملت در مسیر جهاد قدم بردارند. از طرف دیگر لازم است مشارکت مدیران سازمان ها و بخش های صنعتی کوچک نیز فراهم شود و پیشنهاد های سازنده و عملی آنها را به کار برد و از ایده های نو و طرح های خلاق مدیران جوان و تجربیات موفق مدیران قدیم در جهت رفع موانع استفاده کرد. علاوه بر رفع موانع مدت زمان نیل به اهداف مهم می باشد. بهتر است برنامه ها و سیاست ها با توجه به کارکرد آنها در جامعه متناسب با مدت زمان لازم طراحی شود. برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت مشخص شوند و در وضع قوانین جدید بهتر است ظرفیت ها و منابع برنامه ها در نظر گرفته شود.
در کشور ما که اقتصاد نفت زده و پر رانت است جهاد اقتصادی با موانع زیادی روبه رو است و تلاش و کوشش مضاعف مردم را می طلبد. البته رفع موانع باید با همکاری و مشارکت مردم و دولت به طور هم زمان صورت گیرد. دولت با بهبود فضای کسب و کار و شاخص های آن، اشتغال زایی برای جوانان و قشرهای تحصیلکرده، اصلاح مقررات دست و پا گیر و نظام مالیاتی، همکاری نظام های بانکی و... به مردم و بخش های اقتصادی در رفع موانع کمک می کند. بخصوص در ایجاد اشتغال باید به این نکته اساسی توجه کرد که نیروی آماده به کار و ماهر در رشته و زمینه های مربوط به تخصص و توانایی خود مثلاً متناسب با رشته دانشگاهی خود فعالیت نماید تا نتیجه مورد نظر در کوتاه مدت فراهم گردد و دولت و مسئولان باید در اشتغال زایی و مسئله استخدام به این امر نظارت داشته باشند. اشتغال زایی و ایجاد شغل باید برای تمامی اقشار و صنف ها صورت گیرد زیرا کاربرد علوم انسانی و اجتماعی و علوم فنی و تجربی در جهاد اقتصادی به طور همزمان و همگون لازم و ضروری است. ایجاد اشتغال می تواند هم از طرف دول و هم از طرف مردم انجام گیرد یعنی لازمه شغل سرمایه و اطمینان سرمایه گذار است اگر مقررات نظام مالیاتی، لایحه ها و قوانین اقتصادی ار طرف مردم قابل اعتماد باشد مردم را به سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی کرده و در نتیجه کارها به مردم محول می گردد. این در حالی است که دولت با سیاستگذاری ها و وضع قوانین بخش اعظم و اساس کار را به عهده دارد. البته تفاوتی بین دولت و مردم وجود ندارد و در واقع دولت از مردم تشکیل یافته است. بدنه نظام اداری، نظام آموزش و پرورش، نظام بانکی و دانشگاهی همان مردم هستند و لازمه جهاد اقتصادی جهاد مردم است.
بدین ترتیب باید امکان حضور و مشارکت تمامی اقشار و صنوف را در بخش ها و تخصص های مختلف فراهم کرد. معمولاً در هر جهادی نسل جدید و جوان خواهان مشارکت و همکاری هستند این نسل نیرو، توان و استعداد بالقوه ای است که اگر از توانایی آنها استفاده گردد برای رشد کامل و پیشرفت متعالی یک نظام کافی است. باید شرایط و ساختار سیستم را برای حضور فعال جوانان و اقشار کم تجربه ولی پر استعداد را در این مسیر فراهم ساخت.
برای جهاد اقتصادی پس از آنکه شرایط و زمینه ها توسط دولت فراهم و مهیا گردید بهتر است مردم نقطه آغاز جهاد را از خانواده و محل کار و فعالیت خود آغاز کنند. تلاش و سعی تک تک اعضای خانواده، کوچک و بزرگ به رهبری و هدایت سرپرست خانوار در حل مسائل و مشکلات موجود لازم می باشد.
در بخش های کار و فعالیت اقتصادی جامعه بهتر است از تجربیات سال های قبل استفاده کرد. کاستی های سال قبل را جبران و برای حل مسائل کار و تلاش بیشتر نمود. اضافه کردن ساعات کاری و همت مضاعف در هر ساعت بهره وری کار را زیاد می کند. بهتر است در هر ساعت به اندازه چند ساعت کار کنیم یعنی با توان و وقت بیشتر کار را کامل انجام دهیم. بدین ترتیب بهره وری و رشد بیشتر از محل کار شروع گشته و اجتماعات بزرگ تر و کل کشور را تحت الشعاع خود قرار داده و نیل به هدف اصلی جامعه را میسر می سازد.
