بیشتر ما فردی را در خانواده یا اطرافیان مان دیده ایم که صورتش جوش دارد و خیلی هم از آن ناراحت است. این جوش ها بسیار شایع اند و همان طور که حتماً می دانید، به آنها آکنه گفته می شود. درباره درمان و پیشگیری از این جوش ها بسیار صحبت شده است و صدها هزار مقاله و سایت اینترنتی در این زمینه وجود دارد. بی شک شما هم سؤالات بسیاری درباره ماهیت این جوش ها و روش درمان و پیشگیری از آنها در ذهن دارید. در اینجا پاسخ تعدادی از سؤالات خود را خواهید یافت. با آنکه این جوش ها به جوش های جوانی معروفند، اما این بیماری می تواند افراد را در هر سنی مبتلا کند.
اشکال مختلف جوش ها
*منافذ بسته ای که خون و عوامل باکتریایی داخل آنها تجمع یافته است(کومدون)
*جوش های سرسفید(کومدون های مسدود)
*جوش های سرسیاه(کومدون های باز )
*pimples
*پوستول
*کیست:ماده درون کیست ها و پوستول ها استریل است و عوامل باکتریایی در خود ندارد.
این برآمدگی ها و کیست های ناراحت کننده هرجا که تجمع چربی در پوست بیشتر باشد (معمولاً صورت، سینه و پشت)رشد می کنند.
چه چیزی باعث بروز آکنه می شود:
هیچ عامل مشخصی به تنهایی دلیل بروز این جوش ها نیست، ولی اکنه زمانی به وجود می آید که هورمون های مردانه در دوران بلوغ از غدد فوق کلیوی ترشح می شوند و غدد تولید کننده چربی را در پوست فعال می کنند در واقع سبوم(چربی)یک ماده ضروری برای حفظ سلامت پوست است؛ ولی زمانی که سلول های نزدیک به سطح پوست منافذ این غدد چربی را می بندند، چربی در زیر پوست تجمع پیدا می کند. این چربی باعث تسریع رشد باکتری ها شده و بافت اطراف آن ناحیه دچار تورم و التهاب می شود. التهاب نزدیک به سطح پوست باعث ایجاد پوستول ها می شود اگر این التهاب عمقی تر باشد،pimpleبروز می کنند و التهاب درلایه های عمقی تر منجر به تولید کیست می شود. اگر چربی خودش را به سطح پوست برساند، ما شاهد جوش های سرسفید خواهیم بود و اگر این چربی در مجاورت هوا اکسید شود، جوش های سرسیاه ایجاد خواهند شد. برخلاف تصور عموم، جوش های سرسیاه نشان دهنده آلودگی و عدم رعایت بهداشت نامناسب پوست نیستند .
عواملی که به طور معمول باعث بروز آکنه نمی وشند
عوامل ژنتیکی
به جز در مواردی که آکنه بسیار شدید است، آکنه اکثرافراد مشابه آکنه پدر و مادرشان نیست. تقریباً همه در دورانی اززندگی آکنه را به شکلی تجربه می کنند.
غذاها
بیشتر پدر و مادرها به نوجوانان شان توصیه می کنند که غذاهای چرب و شور نخورند تا آکنه صورت شان بدتر نشود. با اینکه خوردن زیاد چیپس ، سیب زمینی سرخ کرده، فست فودها و شکلات ها درست نیست و برای سلامتی مضر است، ولی باعث تشدید آکنه نمی شود.
استرس
بسیاری از افراد براین باورند که هر گاه تحت فشارعصبی قرار می گیرند، صورت شان جوش می زند. البته استرس در بروز یا تشدید آکنه بی تأثیر نیست، ولی به تنهایی و به طور مستقیم نمی تواند باعث جوش زدن شود.
هورمون ها
برخی زنان در دوران قاعدگی خود جوش می زنند، ولی اکثر آنها این طور نیستند. بعضی داروهای ضد بارداری خوراکی می توانند تا اندازه ای از بروز آکنه یا تشدید آن جلوگیری کنند؛ ولی تا زمانی که آکنه شدید با بی نظمی های قاعدگی و پرمویی غیر طبیعی همراه نباشد، نمی توان نقش هورمون ها را در بروز آکنه موثر دانست.
لوازم آرایش
لوازم ارایشی که روی آنها کلمات Water-based»وOil-free»درج شده باشد، منافذ پوست را نمی بندند، ولی شستن و پاکسازی کامل صورت در پایان به باز شدن منافذ پوست و جلوگیری از بروز آکنه کمک بسیاری می کند.
فشار فیزیکی
در برخی از افراد فشارهای فیزیکی ناشی از کلاه های ایمنی، یقه ها، کمربندها یا بند شلوارهای تنگ می تواند باعث بروز آکنه در مناطق تحت فشار شود.
داروها
برخی داروها باعث جوش زدن صورت و بدن می شوند؛ مثل داروهای خانواده کورتیکواستروئید(کورتون ها)که به صورت خوراکی یا تزریقی استفاده می گردند. مثلاً داروی پردنیزولون یکی از این داروهاست. داروهای ضد تشنج و دارویی همچون«لیتیم»که برای درمان اختلال خلقی دوقطبی به کار می روند نیز چنین خاصیتی دارند. داروهایی که حاوی ید یا برومید هستند نیزازاین دسته اند. به خاطر داشته باشید هرگز نمی توان دارویی را به خطر اینکه باعث آکنه می شود قطع کرد. همه داروها دارای عارضه هستند، ولی خاصیت درمانی آنها برعوارض شان برتری دارد. در ضمن، قطع ناگهانی دارو خطرناک است؛ به خصوص کورتون ها که می تواند باعث شعله ور شدن بیماری شود. در اکثر موارد داروها علت اصلی بروز آکنه نیستند.
چه زمانی باید به سراغ درمان آکنه رفت؟
این زمان برای افرد مختلف با هم فرق دارد. مثلاً ممکن است کسی تا زمانی که آکنه اش بسیار شدید نشده سراغ درمان نرود، ولی فرد دیگری با دیدن اولین جوش های صورتش به متخصص پوست مراجعه کند. گاهی اوقات هم شما مجبور می شوید به خاطرجوش بزرگی که درست یک هفته پیش از عروسی روی صورت تان ظاهر شده با عجله نزد متخصص بروید. ولی به طور کلی بهتر است زمانی برای درمان آکنه به پزشک مراجعه کنید که جوش ها دردسر درست کرده باشند و از آنها به عذاب آمده باشید.
برای درمان آکنه چه می توان کرد؟
اگر سه دلیل اصلی بروز آکنه را به خاطر بیاورید، خواهید دانست که چرا همه روش های درمان آکنه برسه اصل1-بازکردن منافذ پوست2-کشتن باکتری ها3-کاهش چربی پوست استوار است.
در اینجا باید نکته ای را یادآوری کرد و آن اینکه میانه روی و اعتدال در هر کاری بهترین خط مشی است. البته همه نمی توانند در شبانه روزی هشت ساعت خواب کامل داشته باشند، روزانه سه وعده غذای کامل و سالم بخورند و آب کافی بنوشند، ولی علی رغم همه گرفتاری های روزمره، می توان برای درمان آکنه کاری کرد یا از تشدید آن جلوگیری نمود. ساده ترین راه این است که جوش ها را کمپرس آب گرم کرده و هرگز آنها را دستکاری نکنید. هر قدر بیشتر با جوش ها بازی کنید و پوست روی شان را بکنید یا فشار دهید. دیرتر خوب می شوند و امکان اینکه پس از خوب شدن جای آنها روی صورت تان بماند یشتر خواهد بود.
منافذ پوست را باز نگهدارید
ساده ترین راه بازنگه داشتن منافذ پوست این است که روزانه دوبار صورت تان را با یک صابون مایع پاک کننده ملایم بشوید. این کار پوست را تمیز نگه می دارد و از حساسیت آن می کاهد.
ماسک ها و مواد لایه بردار ملایم
این فرآورده ها دارای گرانول یا اسید سالیسیلیک هستند که به عنوان یک لایه بردار ملایم، عمل پیلینگ را انجام می دهند. با این کار لایه خارجی پوست شما که سلول های مرده دارد، برداشته و منافذ پوست تان باز می شود. فرآورده هایی که دارای گلیکولیک یا آلفا هیدروکسی اسید هستند، برای این منظور مناسب اند. بهتر است پیش از خرید هر کدام از این فرآورده ها با یک متخصص یا کارشناس مجرب مشورت کنید تا با توجه به پوست شما، حساسیت و دیگر ویژگی های آن بهترین محصول را به شما معرفی کند.
رتینول
این دارو را با داروی مشهور رتین- آ اشتباه نگیرید. این ماده که دارای مشتقات ویتامین Aمی باشد، فرایند لایه برداری پوست را بهتر می کند.
باکتری ها را از بین ببرید
مشهورترین و پراستفاده ترین دارو برای از بین بردن باکتری های پوست که بدون نسخه به فروش می رسد، بنزوئیل پورکساید است که به شکل های ژل، پماد یا لوسیون وجود دارد و روی جوش ها و ضایعات مالیده می شود. البته ناگفته نماند که پوست برخی افراد با استفاده از این دارو سرخ و برافروخته شده دچار خارش و سوزش می شود. پیش از خرید آن با یک متخصص مشورت کنید. ممکن است ماده ای که جوش های صورت دوست تان را بهتر کرده روی پوست شما حساسیت بدهد و به پوست تان آسیب برساند.
منبع:نشریه دنیای سلامت، شماره 52
/ع