بسیاری از مردم نگران هزینه های درمان خود هستند، ولی واقعاً تأثیر افت و فرودهای اقتصادی در زندگی روزمره در این امر تا چه اندازه است؟ تأثیرات بحران اقتصادی بر سلامت، همیشه آن طور که پیش بینی می کنیم، نیست. داده هایی که از ارتباط سلامت و وضعیت اقتصادی به دست آمده، گمراه کننده و در شرایط متفاوت، متناقض است. در یک نگاه کلی دستاوردهای اقتصادی، راه بهتر زیستن در کشورهای در حال توسعه و صنعتی را هموار می کند، ولی بخشی از تأثیر سقوط اقتصادی بر تندرستی بستگی به عادت های سلامت افراد در زمان رونق اقتصادی دارد. مطالعات اقتصاددانان نشان می دهد توجه مردم به سلامت به خصوص در کشورهای صنعتی به دلیل مسائلی چون خوردن بیش از حد مشروبات الکلی (به خصوص قبل از رانندگی)، مصرف غذاهای گوشتی پر چرب در رستوران ها، نداشتن فرصتی برای استراحت و ورزش و به تعویق انداختن چکاپ های معمول به دلیل رونق اقتصادی و افزایش ساعات کار، کاهش پیدا می کند.
وقت مردم در زمان رونق اقتصادی با ارزش تر است.
به همین دلیل بیشتر کار می کنند و عادت های سالم مثل درست کردن غذای خانگی یا ورزش را کنار می گذارند و بیش از گذشته در معرض اضطراب های محیط کار قرار می گیرند. در برخی کشورهای در حال توسعه موضوع به صورت دیگری است.
رکود اقتصادی و اثر آن بر سلامت میزان مرگ و میر در آمریکا در سال های رکود اقتصادی 1982- 1974 در کل کاهش پیدا کرده و در دوران رونق دهه ی 80 بالا رفته است. با افزایش یک درصدی بیکاری در کشور، میزان مرگ و میر 0/5 درصد کم شده است (پنج مرگ کمتر در هر یکصد هزار نفر). در مجموع، در طول 20 سالی که عمدتاً در دوران رکود اقتصادی بررسی شده، در آمریکا میزان مرگ و میر 8 درصد کاهش پیدا کرده که این کاهش عمدتاً مربوط به کاهش حملات قلبی در نتیجه ی استراحت و تهیه ی غذای سالم تر در خانه و کاهش تصادفات رانندگی بوده است.
به نظر می رسد رونق کمتر اقتصادی در برخی رفتارهای پیشگیرانه و دسترسی به بهداشت و سلامت مؤثر بوده و از سوی دیگر یکی از دلایل افزایش 23 درصدی مرگ در اثر سرطان به دلیل هزینه های این بیماری، ذات الریه، آنفلوآنزا، افزایش 2 درصدی خودکشی و 12 درصدی قتل نفس بوده است. از منظر بهداشت و سلامت، مسأله ی اصلی در رکود اقتصادی مستقیماً به شغل یا درآمد مربوط نمی شود، بلکه مسأله ی اصلی، ایجاد فاصله ی بیشتر بین طبقه ی مرفه و فقیر و ضرورت وجود امنیت بهداشتی است که در صورت کاهش درآمد یا از دست دادن شغل بتواند افراد جامعه را تحت پوشش خدمات بهداشتی مناسب قرار دهد.
در دهه ی 1990 در دوران بحران اقتصادی در ژاپن به دلیل پیش بینی نشدن همین ساز و کار، سلامت افرادی که شغل خود را از دست داده بودند، کمتر از شاغلان بود. در کشور پرو نیز در دوران وخامت اوضاع اقتصادی در دهه ی 1980 به دلیل توقف و کاهش هزینه های بهداشتی و برنامه های اجتماعی، میزان مرگ و میر اطفال 2/5 درصد بالا رفته بود ( یعنی حدود 17000 مورد افزایش مرگ).
در ایالات متحده 53 درصد پرسش شوندگان گفته اند به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی به نسبت شش ماه پیش، دفعات بیشتری در خانه غذا تهیه می کنند. در حال حاضر یک کارمند متوسط تحت پوشش بیمه، یک سوم هزینه های درمان خود را می پردازد که این مبلغ نسبت به چهار سال گذشته، دو برابر شده است. در ایالات متحده که برخلاف سایر کشورهای صنعتی نظام سلامت همگانی وجود ندارد؛ افت و فرود اقتصادی، نقشی تعیین کننده در سلامت جامعه ایفا می کند، در حال حاضر حدود 46 میلیون آمریکایی، فاقد پوشش بیمه هستند و این خطر وجود دارد که یک نفر از هر هفت نفر جمعیت 179 میلیونی تحت پوشش بیمه، در نتیجه ی بحران اقتصادی و ورشکستگی، بیمه ی خود را از دست بدهند.
منبع: نشریه پیام پزشک، شماره 55..