نکات مهم رعایت بهداشت صوتی

1- درمان و پیشگیری

-به خاطر داشته باشید که میزان شیوع اختلالات صوت و ضایعات پاتولوژیک حنجره، در معلمین بیش از عموم مردم است.
حتی الامکان، سعی کنید با رعایت بهداشت صوتی، از بروز اختلالات صوتی پیشگیری کنید. به خاطر داشته باشید که " علاج واقعی را قبل از وقوع باید جست" ؛ و نیز این جمله را که "پیشگیری آسان تر از درمان است".
بسیاری از اقدامات پیشگیری، اثر بخش، کم هزینه و حتی مجانی هستند
زمانی که بیمار هستید صوت و حنجره شما بیش از مواقع دیگر در معرض خطر قرار دارد و شما بیشتر از مواقع دیگر نیاز دارید از صدای خودتان مراقبت کنید.
بیماری های گلو و حنجره را جدی بگیرید و در اسرع وقت برای درمان آنها اقدام کنید.
بیماری های تنفسی و بیماری های ناحیه ی دهان، دندان و گلو، یا بیماری هایی که این نواحی را درگیر می سازند می توانند بر روی صدای انسان اثر منفی داشته باشند. پیشگیری و درمان این بیماری ها را جدی بگیرید.
در صورت بروز اولین علائم خطر، باید سریعاً در جستجوی بهترین درمان ممکن بود.
مراجعه جهت درمان را به تعویق نیندازید، زیرا فرصت درمان به موقع را از دست خواهید داد و نهایتاً به ضررتان تمام خواهد شد.
اگر الآن به خاطر مشکلات مالی از پیگیری درمان سر باز زنید، در آینده مجبور به پرداخت هزینه بسیار بیشتری خواهید شد.
در صورتی که در اثر سرماخوردگی یا بیماری دیگر، گرفتگی صدا بیش از یک یا دو هفته به طول انجامید، بهتر است هر چه سریعتر به یک گفتار درمانگر یا آسیب شناس گفتار و زبان مجرب مراجعه نمایید.
در شرایطی که معلمی بنا به هر دلیلی دچار خستگی یا گرفتگی صدا شد بهتر است ضمن مراجعه به پزشک گوش و حلق و بینی و انجام مراقبت های لازم جهت پیشگیری از سرماخوردگی و رعایت بهداشت دهان و دندان، چند روزی از تدریس خودداری نماید و پس از آن نیز تا چند روز با احتیاط تدریس نماید و از پر حرفی و بلند صحبت کردن و نیز از صحبت کردن در محیط های پر سر و صدا بپرهیزید.
وقتی که پزشک دارو یا داروهایی را برایتان تجویز کرد که می توانند باعث خشکی گلویتان شود، مراقبت های لازم را انجام دهید.
در صورت مصرف داروهایی مانند آنتی هیستامین ها (1) و آسپیرین ها (2) و دیگر داروهای مدر، آب را به دفعات زیاد ولی هر بار به مقدار کم مصرف نمایید.
اگر داروهای خاصی که باعث تسکین درد و تورم گلو می شوند برایتان تجویز شد، نباید فعالیت عادی خود به خصوص تدریس را فوراً از سر بگیرید.
به توصیه های همکاران یا اطرافیانتان با احترام گوش فرا دهید و حتی در صورت لزوم، از اینکه به فکر شما هستند از آنها تشکر نمایید ولی به هر توصیه ای عمل نکنید. فقط به توصیه هایی عمل کنید که از درستی آنها اطمینان دارید.

2- عادت های نامناسب صوتی

-معلم باید از بد استفاده کردن از صدا، به شدت بپرهیزد. برخی از این موارد عبارتند از: جیغ زدن یا داد زدن با صدای بسیار بلند، سرفه کردن زیاد، بیش از حد یا به طور نامناسب خندیدن یا گریه کردن، بلند حرف زدن، در محیطی پر سر و صدا حرف زدن، زیاد صحبت کردن، صحبت کردن با فشار عضلانی اضافی در ناحیه ی حنجره، صحبت کردن با فک بسته و غیره.
صدای بلند همراه با تحکم، عادت صوتی نامناسب و مضّری است
در صورتی که لازم باشد از وسایل تقویت کننده ی صدا استفاده کنیم
بلند کردن ناگهانی صدا عادت صوتی نامناسبی است.
از گریه های بسیاربلند، هق هق مانند و توأم با فشار و تقلا خودداری کنید.
حتماً شنیده اید که "خنده بر هر درد بی درمان دواست" ولی نه هر خنده ای. درست خندیدن، به گونه ای است که به حنجره فشار نیاورد، و آن عبارت است از لبخند یا خنده با صدای ملایم یا پیوسته، نه به صورت قهقه های بسیار بلند و توأم با فشار.
-از عادتهای صوتی نامناسب برخی از معلمان، نحوه ی تدریس آنها است.
-از ابتدا تا انتهای هر جلسه ی تدریس، یکسره صحبت نکنید، بلکه بهتر است نحوه ی تدریس خود را به گونه ای طراحی نمایید که در اثنای کلاس، به کارهایی بپردازید که در حین انجام آنها، حنجره تان در حال استراحت باشد.
-بهتر است معلم عادت کند در همهمه ها سکوت کند.
-اگر آدمی خوش صحبت یا پرحرف هستید باید بدانید که نیاز مبرم به تغییر این رفتار دارید. پر حرفی، با رعایت بهداشت صوتی یک معلم جور در نمی آید.
-عادت کردن به سرفه (3) و صاف کردن گلو (4)، از نظر بهداشت صوتی، دو عمل کاملاً مضر است. سرفه کردن و صاف کردن گلو نیاز به رعایت روش هایی است که هر معلمی باید آن آداب را بیاموزد تا صدا و حنجره اش در امان باشد.
-یکنواخت صحبت کردن، عادت صوتی نامناسبی است که بهتر است معلم از چنین عادتی به دور باشد.
-صحبت کردن با فک بسته، برای سلامت صدا و حنجره بسیار مضر است.
-معلم نباید در گفتگویی شرکت کند که در آن، دو یا چند نفر به طور همزمان صحبت می کنند.
-بسیاری از متخصصین معتقدند پچ پچ کردن بسیار بیشتر از معمولی حرف زدن مضر است.

3- تغذیه و نوشیدن مایعات

-مراقب برنامه ی غذای خود باشید.
-از پرخوری و عادات غذایی ناپسند دیگر پرهیز نمایید.
-از سوء تغذیه پیشگیری نمایید. سوء تغذیه فقط شامل کم خوردن یا نداشتن غذایِ کافی برای خوردن نیست.
-برنامه ی غذایی منظمی داشته باشید.
-تنوع غذایی را در برنامه ی تغذیه ایِ خود لحاظ کنید؛ به نحوی که انواع مواد غذایی لازم شاملِ آب، پروتئینها، چربیها، هیدرات کربن، و ویتامین ها به اندازه ی کافی و متعادل به بدنتان برسد.
-به اندازه غذا بخورید و شیوه های صحیح غذا خوردن را حتماً رعایت کنید.
-به اندازه ی کافی مایعات، به خصوص آب میل کنید و آداب نوشیدن مایعات را نیز رعایت نمایید.
-از مصرف نوشیدنی های مدر مثل قهوه و چای بلافاصله قبل از کلاس خودداری نمایید. مصرف آب نه چندان سرد توصیه می شود. آب جوشیده ی گرم یا تقریباً ولرم بسیار خوب است.
-از مصرف مایعات و غذاهای بسیار سرد یا داغ پرهیز نمایید.
-مصرف مشروبات الکلی، به هیچ وجه با رعایت بهداشت صوتی جور در نمی آید و بسیار مضر است
-اقدامات لازم برای پیشگیری از ترش کردن، بویژه ترش کردن در خواب، را انجام دهید. در صورت ترش کردن در بیداری، اقدامات لازم را انجام دهید.
-رعایت بهداشت دهان و دندان هم در حفظ سلامت صوتی معلم مؤثر خواهد بود و هم در حفظ سلامت عمومی و دندانها

4-استنشاق هوای آلوده

-از استنشاق هر گونه آلودگی هوا پرهیز کنید. برخی از این موارد عبارتند از: دود دخانیات، دود و گازهای سمی متساعد شونده از اگزوز ماشین ها و موتور سیکلت، دود و گازهای سمی کارخانجات، انتشار ذرات ریز مختلفی مانند گرد و خاک یا پشم شیشه، گرده ی گیاهان و درختان مختلفی مانند درخت چنار یا کاج، میکروب های مختلف متساعد شونده از مواد یا محیط های آلوده، گازهای شیمیایی متساعد شونده از منابع مختلفی مانند بسیاری از ماژیک ها یا مواد مختلفی مانند برف شادی.
-از مصرف دخانیات پرهیز نمایید. حتی از استنشاق دود دست دوم نیز خودداری نمایید.
-تهویه کننده های هوا و اجاق های گازی، معمولاً بر خشکی هوا می افزایند. از این رو، بهتر است در صورت روشن بودن چنین وسایلی، از یک ظرف آبجوش استفاده شود تا رطوبت از دست رفته جبران گردد.
-استفاده از بخور، در صورت خشکی هوا توصیه می شود. در فصل گرما نیز می توان از دستگاه های بخور سرد استفاده کرد.

5-آلودگی صوتی و سر و صدای کلاس

-برای ساکت کردن کلاس، صدایتان را بلند نکنید، عصبانی نشوید و چهره ی خود را در هم نکشید تا از تنش و انقباضات عضلانی (5) اضافی در ناحیه ی سر و صورت و گردن و از جمله حنجره، در امان باشید.
-برای ساکت نگه داشتن کلاس، از تهدید شاگردان استفاده نکنید. در عوض، از تجربه ی همکاران مجرّب خود استفاده نمایید.
-در صورت وجود سر و صدا یا همهمه، بهترین کار این است که سکوت کنید، نه اینکه صدایتان را بلندتر کنید تا قابل شنیدن شود.
-حفظ آرامش و بلندیِ کمتر صدا، اگر آگاهانه و با در نظر گرفتن شرایط باشد می تواند به برقراری سکوت در کلاس کمک نماید.
-سکوت کردنِ معلم، عمل مناسبی است که می تواند به برقراری سکوت در کلاس کمک نماید.
-اگر دو یا سه نفر سکوت کلاس را می شکنند و سر و صدا می کنند یک رفتار مناسب این است که به ناگاه گفتار خود را قطع کرده، سکوت کنید و فقط بطور معنی داری به آن دو یا سه نفر نگاه کنید.
-اگر رفتارهای مناسب برای هر یک از شرایطی که ممکن است در کلاس پیش بیاید را بیاموزید با سهولت بیشتری خواهید توانست آرامش (6) خود را حفظ کنید.
-زمانی که معلم سرما خورده باشد یا صدا و حنجره اش خسته باشد آسیب پذیرتر است و بیش از هر زمان دیگری به سکوت، استراحت و رعایت بهداشت صوتی نیاز دارد.
-معلم می تواند راه های مناسب کاهش سر و صدای اضافی در کلاس را با اولیای مدرسه در میان بگذارد تا در صورت امکان، اقدام لازم انجام شود.

6- استرس و رفتار

-استرس می تواند باعث برزو علائم زیادی، از جمله موارد زیر شود:
افسردگی، تندخویی، پایین آمدن آستانه ی تحریک پذیری، احساس تنش، بیقراری، و حتی بروز برخی مشکلات جسمی مانند ناراحتی های معده، بی خوابی، احساس خستگی، تیکهای عصبی، سوءهاضمه، و حتی سرماخوردگی های مکرر.
-سعی نمایید علائم استرس در خود و دانش آموزان را شناسایی کنید، عوامل ایجاد کننده ی آنها را پیدا کرده، و راه حل های مناسب را پیدا کنید یا به متخصص مربوط مراجعه نمایید.
-بهتر است از ایجاد استرس پیشگیری کنید، نه اینکه پس از ایجاد موارد زیادی از استرس، یا مدتی پس از عادت کردن به عوامل استرس زا، به فکر یافتن راه حل بیفتید.
-رعایت بهداشت صوتی مستلزم تغییر بسیاری از رفتارها یا عادت های روزمرّه است.
-هر معلمی باید بتواند در مواقع لازم تا حدود زیادی رفتار خودش و رفتار دانش آموزانش را تغییر دهد. لذا، بهتر است معلّمین با مفاهیم بنیادی مربوط به تغییر رفتار و اصول مربوطه آشنا باشند.

7- نکات مربوط به محیط مدرسه و کلاس درس

-هیچ وقت فراموش نکنید که شغلی را انتخاب کرده اید که به ظاهر از آسان ترین مشاغل است ولی در واقع، یکی از سخت ترین مشاغل است.
-برای برخوردهای نابجای بعضی از همکاران، مدیران، معاونین مدرسه و حتی اولیای دانش آموزان آماده باشید. اگر احتمال بدهید که ممکن است با چنین رفتارهایی روبرو شوید، تا حدودی آمادگی لازم را کسب کرده اید؛ بقیه ی کار این است که رفتار خود را کنترل نمایید و برخورد مناسب و ایمنی داشته باشید.
-سعی کنید از تجربیات همکاران با سابقه ی خود بهره مند شوید. اگر بخواهید همه چیز را خود به تنهایی تجربه کنید تا یاد بگیرید کاری سخت و مشکل در پیش رو خواهید داشت، که از نظر بهداشت صوتی نیز ایمن نخواهد بود.

8- موارد دیگر

-سعی کنید مراقب وضعیت لباس خود و دمای کلاس در فصول مختلف سال باشید.
-خانم ها به واسطه ی تغییراتی که در اثر عادت ماهانه، دوران بارداری و یائسگی در بدنشان بوجود می آید از نظر صدا نیز دچار تغییراتی می شوند. لذا، خانم معلم ها بیش از همکارانِ مرد خود، به مراقبت از صدا و رعایت بهداشت صوتی نیاز دارند.
-در دوران عادت ماهانه و دوران بارداری لازم است اطرافیان نیز جهت دوری از استرس و رعایت بهداشت صوتی همکاری نمایند.
-در اثر گذشت زمان، در قسمت های مختلف بدن سالخوردگان تغییراتی به وجود می آید. لذا، این گروه نیز به مراقبت بیشتری نیاز دارند.
-در دوران سالخوردگی، به میزان بیشتری به رعایت بهداشت صوتی نیاز دارید و باید اقدامات لازم را نیز انجام دهید.
-رعایت بهداشت صوتی در جوانی و میانسالی می تواند باعث افزایش توان و تحمّل شما در دوران سالخوردگی شود.

پی‌نوشت‌ها:

1-antihistamine
2-aspirin
3-coughing
4- throut clearing
5-muscle tention
6-relaxation

منبع مقاله :
امیری شوکی، یونس، جنابی، محمد صادق، قلیچی، لیلا، خداوردی پور، مریم؛ (1385)، بهداشت صوت برای معلمان، [بی جا]: اندیشمند، چاپ اول