محدودیتی دیگر برای زنان ایرانی؛ عدم امکان شرکت در رشته های اصلی سومین لیگ بازی های رایانه‌ ای

در حالی که ورود زنان به ورزشگاه و عدم حضور وزرای زن در کابینه دولت دوم روحانی به موضوعاتی داغ طی چند هفته اخیر تبدیل شده و بحث هایی را درباره حقوق زنان مطرح کرده اند، اخیراً شاهد اتفاقی دیگر و این بار در حوزه بازی های ویدیویی هستیم که شاید به اندازه موضوعات بالا پر سر و صدا نباشد، اما یک بار دیگر این سوال را مطرح می کند که دولت و بنیاد ملی بازی های رایانه ای تا چه حد به ابتدایی ترین حقوق زنان و دختران ایرانی احترام می گذارند.

سیزدهم الی بیست و سوم شهریورماه امسال، قرار است دوره سوم «لیگ بازی های رایانه ای ایران» در برج میلاد تهران برگزار شود و برندگان این رویداد، شانسی برای حضور در جام جهانی بازی های الکترونیکی پاریس خواهند داشت. لیگ بازی های رایانه ای تهران در 5 رشته کانتر استرایک: گلوبال آفنسیو، فیفا 17، کلش رویال، کوییز آو کینگز و PES 17 برگزار می شود و اگرچه بازی های انتخابی، خود موضوعی بحث برانگیز به حساب می آیند، اما موضوع بحث برانگیزتر آن است که ظاهراً بانوان تنها مجاز به به شرکت در دو رشته کلش رویال و کوییز آو کینگز هستند.

هنگامی که به وب سایت رسمی لیگ مراجعه کرده و وارد بخش ثبت نام می شوید، شاهد لیستی از این 5 رشته و پلتفرم های قابل بازی هستید و در دو رشته کوییز آو کینگز و کلش رویال با عبارت «ورود برای بانوان آزاد است» مواجه می شوید. اگرچه در ستون مربوط به رشته های دیگر، سخنی درباره ممنوعیت ورود بانوان به میان نیامده، اما ذکر این نکته در دو رشته مورد اشاره، این مفهوم را می رساند که زنان جواز ورود به رشته های فیفا 17، کانتر استرایک و PES 17 را به دلایلی نامشخص دریافت نخواهند کرد.

محدودیت شرکت زنان در رشته های اصلی لیگ بازی های رایانه ای ایران، نه تنها شانس رقابت پایاپای با مردان برای کسب جوایز را از آنها می گیرد، بلکه می تواند به شانس کشورمان برای افتخارآفرینی در رویدادهای بین المللی نیز آسیب بزند. در حالی که بازی های ویدیویی، چند سالی است در مجامع بین المللی به عنوان یک «ورزش» شناخته می شوند و تا باز شدن راه شان به المپیک چیزی باقی نمانده، اعمال محدودیت های بی اساسی از این دست، تنها سبب می شود تا بازی های ویدیویی در کشورمان، بیش از پیش از استانداردهای این صنعت در سراسر جهان عقب بماند.

بنابر بسیاری از آمارهای موثق بین المللی، زنان بیش از 40 درصد جامعه گیمری کشورهای پیشرفته را تشکیل می دهند و این رقم طی سال های اخیر، گاه به بیش از 50 درصد نیز رسیده است؛ یعنی برخلاف آنچه اکثر گیمرهای مرد تصور می کنند، زنان تمایل مضاعفی به بازی های ویدیویی روی هر پلتفرمی و نه صرفاً موبایل نشان می دهند.

این در حالی است که در دعوت نامه رسمی از زنان برای شرکت در لیگ بازی های رایانه ای تهران آمده «اغلب بانوان به بازی روی دستگاه های هوشمند می پردازند» و احتمالاً به همین خاطر بوده که تنها دو رشته کلش رویال و کوییز آو کینگز روی موبایل برای آنها در نظر گرفته شده است. اگرچه این موضوع به خودی خود غلط نیست و آمارها نشان می دهد زنان بیشتر از مردان به بازی های موبایل و تحت وب تمایل نشان می دهند، اما لزوماً به معنای عدم تجربه بازی های ویدیویی روی سایر پلتفرم ها مثل کنسول های خانگی و پی سی هم نیست؛ بلکه خیلی ساده، زنان گستره بیشتری از بازی ها را نسبت به مردان انتخاب می کنند.

سال گذشته، معاونت پژوهشی بنیاد ملی بازی های رایانه ای (DIREC)، گزارشی جامع درباره وضعیت بازی های ویدیویی و آمار مربوط به گیمرهای ایرانی منتشر کرد که با استناد بر آن در سال 94، بالغ بر 37 درصد از جامعه گیمری ایران را بانوان تشکیل داده اند و این یعنی با قشر عظیم بیش از 8.5 میلیون نفری طرف هستیم که از پتانسیل های شگرفی برای بسط یافتن برخوردار است؛ اما  به شرطی که با محدودیت هایی نظیر عدم امکان شرکت در لیگ بازی های رایانه ای مواجه نشوند و نه براساس جنسیت، بلکه براساس رده سنی دسته بندی گردند.

نکته ای که باید به آن توجه شود، مشارکت پایین زنان در مسابقات ورزش های الکترونیکی بین المللی در قیاس با مردان است، اما این مشارکت پایین لزوماً به خاطر عدم علاقه بانوان به این دست از رویدادها نبوده و گاه فرهنگ نادرست مردان گیمر مورد شماتت قرار می گیرد. اما این مسئله سبب نشده تا زنان لیگ های خاص خود را نداشته باشند و همین حالا مسابقات WPGI (که مخصوص به زنان است) در کشورهای مختلف برگزار می شود. ناگفته نماند که زنان مجبور به شرکت در WPGI و عدم شرکت در مسابقات دیگر نیستند، بلکه هر زنی می تواند در هر مسابقه ای شرکت داشته باشد.

بنابراین در رویدادی که تنها یک بار در سال برگزار می شود، محدود کردن زنان به رشته های فرعی -آن هم در حالی که همتایان خارجی سال هاست در این زمینه تجربه دارند و تدابیر متفاوتی برای افزایش مشارکت زنان به کار بسته اند که می تواند مورد الگوبرداری قرار گیرد- «محدودیتی» است که حتی با «مصونیت» هم توجیه نمی شود.

گیمرهای ایرانی همین حالا به دلایل متفاوتی، قادر به شرکت در مسابقات بین المللی Dota 2 یا League of Legends به صورت رسمی از طرف کشور خود نیستند و تنها می توانند در همین 5 رشته رقابت کنند. یکی از این 5 رشته باقی مانده، کاملاً بومی است و ضمناً ایران تنها شاید در دو رشته فیفا (اصلی) و کلش رویال (فرعی) قادر به کسب سهمیه جام جهانی ورزش های الکترونیکی پاریس باشد.

با توجه به این موضوع، یک سوم از جامعه گیمرهای ایرانی، نیمی از شانس خود برای حضور در مسابقات بین المللی و 60 درصد از شانس خود برای شرکت در مسابقات داخلی را از دست داده است؛ شانس از دست رفته ای که امیدواریم پاسخی منطقی به چرایی آن داده شود و شاهد مطرح شدن بحث هایی مانند «خشونت در بازی کانتر استرایک» و «آسیب دیدن قشر جوان از تهاجم فرهنگی غرب»، آن هم در قرن بیست و یکم و زمانی که بازی های ویدیویی به سرگرمی شماره یک بسیاری از خردسالان و بزرگسالان در سراسر جهان تبدیل شده اند نباشیم؛ البته در این صورت هم، محدودیت شرکت در مسابقات فیفا و PES که صرفاً شبیه سازهایی برای ورزشی در دنیای واقعی به حساب می آیند توجیه ناپذیر خواهد بود.

صنعت بازی ایران، صنعتی است که حالا با سرعت بیشتری به استانداردهای بین المللی نزدیک می شود و با فعالان مطرح خارجی ارتباط سازنده تر برقرار می کند. در کنار فعالیت های بین المللی، توجه به بازار داخل همچنان مهم ترین حرکتی است که باید در دستور کار قرار گیرد و ایجاد چند دستگی میان گیمرهای ایرانی، نه تنها از این مهم جلوگیری می کند بلکه بذر ناامیدی از عناوین داخلی و مشارکت در چنین رویدادهایی را نیز پخش می کند.

در حالی که این مطلب به رشته تحریر در می آید، هیچ دلیلی واضحی برای عدم امکان حضور زنان و دختران ایرانی در لیگ بازی های رایانه ای ایران ارائه نشده، اما امید است که برگزارکنندگان این رویداد و نیز شورای سیاست گذاری لیگ، با انتشار بیانیه ای دلایل خود برای محدود کردن رشته های فیفا، کانتر استرایک و PES به مردان را شرح دهند. زنان همین حالا از شرکت در مسابقات فوتبال و والیبال تیم ملی خود محروم هستند و اگر قرار باشد این محرومیت، در دنیای مجازی و بدون مرزبندی بازی های ویدیویی نیز تکرار شود، قطعاً زمان آن رسیده تا شاهد بازبینی در بنیادین ترین حقوق نیمی از ایرانیان باشیم.