موقعیت مکانی :
مسجدکوفه شیخداد درضلع شرقی بلوار نواب صفوی ،کوچه مسجد کوفه ـ محله شیخداد واقع شده است
بانی
نام بانی بنا درهیچ یک از مندرجات تاریخی ذکرنشده است .
منابع تاریخی
این مسجد سنگ نوشته یا کتیبه ای قدیمی که بازگو کنندۀ قدمت بنا باشد، ندارد. زیلوهای موجود در مسجد تاریخ های 1343، 1342، 1361 هجری قمری را نشان می دهد .کتیبه کاشی سردرف نوساز مسجد هم که تاریخ بنا را 450 هجری می نمایاند مربوط به دوران اخیر است ومشخص نیست با استناد به کدام مرجع این تاریخ عنوان شده است . در بین مردم نقل قولهایی مبنی بر توقف حضرت رضا در این مکان زبانزد است .
در یادگارهای یزد آمده است: ((مسجد کوفه درمحله شیخداد، گرمخانه آن کهنه ، سقف کوتاه وستون کلفت است.)) گرمخانه جدیدی نیز در کنار آن ساخته اند .
مشخصات بنا
مسجد کوفه شیخداد دارای گرمخانه ، تابستانخانه وصحن است. گرمخانه آن در ضلع غربی قرار گرفته، صحن وتابستانخانه از بخشهای دیگر مسجد قدیمی‌تر می نماید که مصالح اصلی آن از خشت و گل می باشد ستونهای قطور با قد پای کم وسقفهایی کم خیز از شاخص های این قسمت ازبنا می باشند . گرمخانه این مسجد شامل دو قسمت است:
قسمت شمالی اندکی گودتر از صحن مسجد وقسمت غربی دارای دوچشمه طاق و ستونهایی با قد پایی بلند است این قسمت از گرمخانه مستقیم به تابستانخانه راه می یابدکف گرمخانه وصحن موزائیک ،کف تابستانخانه مسجد با آجر وبام بنا نیز به استثنای بام ایوان با موزائیک فرش شده است .
تابستانخانۀ مسجد ستونهایی با قد پای بلند وسقف های ضربی دارد. دوطرف ایوان اصلی تابستانخانه دو ایوان کم عرض ودر طول ایوان اصلی بنا گردیده است و به نظر می آید این بخش از مسجد در دوران پیش از گرمخانه جدید بنا شده باشد . محراب تابستانخانه نیز دارای مقرنس گچی وبر بالای محراب آیه « نصرمن الله وفتح قریب» گچبری شده است که تاریخ82 13 را در بر دارد .
مدخل های ایوان تابستانخانه مشرف به صحن دارای دربهای فلزی بلند می باشد . در اطراف مدخل میانی ودر قسمت بیرونی آن کتیبۀ گچی با متن (( قال الله تعالی جل جلاله انما یعمر مساجد الله من امن بالله والیوم الاخر واقم الصلوه واتی الزکوه ولم یخشی الا الله اولئک ان یکونوا من المهیدون صدق الله العلی العظیم .)) وجود دارد .به نظر می رسد کتیبه قدمت چندانی نداشته باشد .
ورودی مسجد با اختلاف سطحی حدود 60 سانتی متر از کوچه به هشتی نو ساز می رسد. هشتی نیز با اختلاف ارتفاع سه پله به صحن راه می یابد .
در ضلع شرقی مسجد حوضخانه و چاه خانه مسجد قرار داشت که ابتدا از آب قنات اله آباد مشروب وپس از خشکیدن قنات مزبور از آب چاه چهل گز استفاده می‌شده است . اکنون در محلّ حوضخانه قدیمی، وضوخانه ای با مصالح جدید بنا گردیده است . بر سردر نوساز مسجد که با آجر سفال نماسازی شده ، کتیبه ای کاشی مربوط به دهه اخیر نصب گردیده که در آن نوشته شده است : « مسجد کوفه تاسیس 450 ه . ق » دیوارهای صحن به استثنای دیوارشرقی با نمای آجری از اندود ریگ وآهک پوشیده شده است . در ضلع غربی ورودی مسجد بازارچه ای به طول تقریبی 20 متر با پوشش ضربی ساده از مصالح خشت وگل بدون اندود کاه گل دیده می شود که اکنون چند دکان ازجمله نانوایی درآن دایر است .
از هموطنان عزیز ساکن یزد تقاضا می شود در صورت داشتن تصاویری از مسجد کوفه شیخداد آنرا در قسمت دیدگاه ( قسمت پایانی مطلب – انتهای صفحه ) و یا از طریق ایمیل (info@seeiran.ir) برای ما ارسال نمایند.
