بایدها و نبایدهای دعا کردن

گفتگو با حجت‌الاسلام طباطبایی
 

با توجه به اینکه خدا با قانون‌ها و سنت‌های ثابتش جهان را اداره می‌کند، دعاهای ما چه نقشی می‌تواند در زندگی داشته باشد؟
 

هر نیازمندی برای رفع نیاز خودش و دریافت آنچه که می‌خواهد، متوجه جایی و چیزی می‌شود تا بالاخره به آن خواسته‌اش برسد. این مطلب در طبیعت و حتی در خصوص گیاهان هم صادق است. گیاه در پی نور می‌گردد تا خودش را نشان بدهد. این مساله هیچ ربطی به مساله سنت‌ها ندارد. سنت‌های خداوند هیچ تغییری پیدا نمی‌کنند اما یک چیزهایی هست که همیشه قابل تبدیل است. همان‌طور که در قرآن آمده: «بدیع السموات و الارض» یعنی خدا پدیدآورنده و نوآور است. خیلی از چیزها قابل تبدیل و تغییر است. دعاهای ما بیشتر در مورد آن قانون‌هایی است که قابل تبدیل و تغییر است و خداوند آنها را برای ما قرار داده و انجام آنها را وابسته به درخواست ما کرده و یکی از سنت‌های خدا همین است. خودش گفته است که: «ادعونی استجب لکم؛ مرا بخوانید تا دعای شما را مستجاب ‌کنم.» پس این درخواست ما که اسمش دعا است، اصلش ضرورت طبیعت ما است و براساس فهم، درک، بینش و خواسته‌هایمان مرغوبیت و ارزش خواهد داشت. بسیاری از بندگان خوب خدا، حتی نمک طعامشان را هم از خدا درخواست می‌کنند. این مطلب کنایه از آن است که: «تو می‌دهی و می‌دانم که می‌دهی و من هم طالب آن چیزی هستم که تو می‌دهی.»

خیلی‌ها بر این باورند که رابطه مخلوق با خالقش یک رابطه دلی است. با این حال، آیا لزومی دارد دعاهای موجود را به زبان عربی بخوانیم؟
 

ببینید؛ در ارتباط یک مخلوق با خالقش هرکس با هر زبانی که بخواهد می‌تواند دعا کند و از خدا درخواست کند. هیچ اشکالی هم ندارد. حتی اگر فردی در دلش هم بخواهد ارتباط پیدا کند باز منعی ندارد اما مهم این است که نوع ارتباط هر موجودی و هر کسی در هر چیزی یک جور نیست بلکه همه جورش میسر است ولی انسان باید بهترین و برترین راه ارتباطی را جستجو کند. این کاملا مثل ارتباطات خود ما مردم با هم‌دیگر است. ما با یکدیگر با راه‌های مختلفی مانند تلفن، نامه، پیامک دادن‌ها، رفت‌وآمدها و... ارتباط برقرار می‌کنیم ولی کدام یک در چه کاری مهم است؟ آنهایی که مهم‌تر است حتما حضورش بهتر است و حتما تلفظش بهتر است و حتما عربی خواندنش بهتر است؛ چون زبان عربی کامل‌ترین زبان‌ها است و ادب ایجاب می‌کند که فرد دعاکننده در درخواست خودش از بهترین و کامل‌ترین کلمات استفاده کند.

دعا فقط یک ارتباط معنوی است یا کاربردهای دیگری هم می‌تواند داشته باشد؟
 

دعا یعنی خواستن. در درون انسان‌ها این درخواست‌ها 7 مدل است که مردم از نظر علمی به این 7 مدل توجه ندارند ولی از نظر رفتاری به آن متوجه‌اند. معانی دعا عبارتند از: آمال و آرزوها، مسایل یا سوال‌کننده‌ها، رغبت یا راغب. به همین دلیل، شب جمعه اول ماه رجب را لیله‌الرغایب می‌گویند؛ یعنی شب آرزوها. همین رغبت در عصر اولین جمعه ماه رمضان مرکز و موفقیت راغبین است. یعنی آنهایی که خیلی مشتاقند و رغبت بیشتری دارند باید در عصر اولین جمعه ماه رمضان، بیشتر به دعا و نیاز بپردازند تا زمینه وصول به خواسته‌هایشان در شب‌های قدر را فراهم آورند که در شب‌های قدر دعا رد نمی‌شود و حتی روایت داریم: «آنچه که باید در یک سال به شما برسد در این شب‌ها تعیین می‌شود.» متاسفانه یکی از مشکلات ما این است که نمی‌دانیم چه چیزی از خدا بخواهیم. گاهی چیزهایی می‌خواهیم که خیلی مهم نبوده‌اند. این مساله بسیار مهم است که فرد، مهم و اهم زندگیش را تشخیص بدهد و همان را از خدا بخواهد. در آن صورت، او آدم موفقی خواهد بود. همین‌جا به همه خوانندگان‌ توصیه می‌کنم در این شب‌های ماه مبارک رمضان حتما خواندن دعای افتتاح و سلام دادن به ائمه معصومین را فراموش نکنند؛ زیرا بی‌توجهی، انسان را دچار مشکل می‌کند.

مکان هم اثری در استجابت دعا دارد؟
 

حتما. مساجد و مجامع دینی برای دعا کردن مناسب‌ترند. البته مجامعی که مردم بااخلاص و مردمی که بیشتر، ما را به سوی خدا می‌خوانند، گردهم آمده باشند؛ از همه اینها بهتر است. در صورت امکان، حرم پیامبر(ص)، مسجد کوفه، مسجدالحرام، مزار امامان معصوم و حتی قبور شهدا و صلحا مکان‌های خوبی برای دعا کردن هستند زیرا خداوند به این اماکن نظر لطف خاصی دارد و اجازه داده مومنان در این اماکن دعا کنند. اما از مکان مهم‌تر، حال دعاکنندگان است. بیشتر کسانی که خدمت امام زمان (عج) رسیده‌اند هیچ کدام در این مکان‌ها نبوده‌اند. اکثرا کسانی بوده‌اند که در بیابان‌ها حضور داشته‌اند اما حالشان بر مکان غلبه داشته است و از همه مهم‌تر اینکه چه باید بکنیم تا خود را به خداوند متعال، پیامبر و امامان و به خصوص به امام زمان(عج) نزدیک‌تر کنیم. این مطلب از هر چیزی مهم‌تر است. به قول معروف، «پیش منی در یمنی؛ در یمنی پیش منی.»
منبع:www.salamat.com