آمارها گویای آنند که سال آبی جاری، در تعداد قابل توجهی از استان‌های کشور، سالی استثنایی در ٥٠ سال اخیر از نظر میزان بارش است.
به گزارش به نقل از روزنامه اعتماد، بارش باران و برف در بسیاری از نقاط کشور، تاکنون، بسیار کمتر از حد متوسط بوده است. به دنبال آن آبی که به‌صورت روان آب‌ها و رودها در اختیار داریم، به صورت جدی با کاهش روبه‌رو است البته به نظر می‌رسد، خطر بزرگ‌تر در این شرایط، متوجه آب‌های زیرزمینی باشد. به این دلیل که نه تنها ورودی به این منابع کمتر از سال‌های قبل شده، بلکه فشار ما روی این منابع برای اینکه کم آبی اصطلاحا دور زده شود، بیشتر شده و خواهد شد. این امر چه در بخش شرب، برای تامین نیازهای آبی تابستان پیش رو با برداشت‌های بیشتر و چه در بخش کشاورزی با اضافه برداشت و همین طور بهره‌برداری از چاه‌هایی که به صورت غیرقانونی حفر می‌شوند؛ در حال رخ دادن است.
این بدان معناست که نه تنها طبیعت امسال بر ما سخت گرفته، بلکه ما با روش برخورد و طرز تفکری که داریم که در هر شرایطی باید آب بیشتر و بیشتری مصرف کنیم؛ گره مشکل را کورتر می‌کنیم. در چنین شرایطی، شعار امسال روز جهانی آب (دوم فروردین ماه)، «طبیعت برای آب» انتخاب شده است. هدف چنین شعاری آن است که تلاش کنیم تا راه‌حل‌های طبیعت‌محور (NBS) را جست‌وجو کنیم و به کار ببندیم. این شعار به ما یادآوری می‌کند که نیاز جدی داریم تا برای چالش‌های گسترده‌ای که با محوریت آب، با آنها مواجهیم، به طبیعت مراجعه کنیم و راهکارهایی بیشتر طبیعی و کمتر مصنوعی را به‌کار ببریم و اصطلاحا به پایداری راه‌حل‌ها توجه جدی‌تری داشته باشیم.
در واقع، راهکارهایی که بسیاری از مواقع سراغ آنها می‌رویم، مساله امروز را حل می‌کند اما خود مسبب مساله‌هایی برای فردا می‌شود. از جمله این موارد، همان فشاری است که برای گذران امور ماه‌های پیش رو به آبخوان‌ها وارد می‌کنیم یا بعضی از راهکارهای مهندسی و سازه‌ای که در گذشته و اکنون برای تامین یا حفاظت آب، دنبال می‌شود؛ رویکردهایی هستند که مشکل را کمی به عقب می‌اندازند اما عمق مشکل را بیشتر می‌کنند. علاوه بر این، بعد دیگری نیز در رابطه با شعار امسال می‌تواند مطرح باشد. اینکه به دنبال نوآوری‌هایی باشیم که با الهام از طبیعت می‌تواند شکل بگیرد.
در حال حاضر تعداد قابل توجهی از ابداع‌ها و ابتکارها در حوزه‌های گوناگونی از تکنولوژی، با الهام از طبیعت صورت می‌گیرد. اصولا طبیعت در یک فرآیند طولانی‌مدت، خیلی از روش‌ها را به تدریج پیچیده و بهینه کرده است و به همین خاطر می‌تواند منبع الهام بسیار خوبی باشد و به همین دلیل است که در مراکز نوآوری بزرگ دنیا، راه‌حل‌ها و خلاقیت‌هایی که ریشه در الهام گرفتن از طبیعت دارد، یکی از محورهای اصلی مورد توجه است. جهان امروز و آینده ما، شاید بیش از هر زمان دیگری، نیاز به نوآوری‌ها و کارآفرینی‌های استارت‌آپی از این دست، در حوزه آب، دارد و چه خوب و البته ضروری است که بسترهایی ویژه در این سال، برای جلب، پرورش و حمایت از ایده‌های نوآورانه در حوزه آب و محیط زیست، پیش‌بینی و دنبال شود؛ امری که می‌تواند نه تنها رویکرد سازگاری با کم‌آبی را در عمل تقویت کند بلکه همزمان در قالب استقرار استارت‌آپ‌ها، چالش اشتغال‌زایی را نیز هدف می‌گیرد.
*محمد جواد سمیعی، محمد بهنام رسولی
٭ آبانگاه- مرکز همکاری‌های آب و علوم اجتماعی
