«زابی واکا» نام برنامه ویژه جام جهانی است که قرار بود توسط آزاده صمدی در شبکه «آیو اسپرت» اجرا شود، اما ناظران صدا و سیما رضایت به این کار ندادند و بهرنگ علوی جایگزین مجری زن برنامه فوتبالی شد.
آیو یکی از شبکه‌های اینترنت خانگیست که صدا و سیما بر محتوای آن نظارت مستقیم دارد، منتها تلاش بر این بود که نظارت صدا و سیما بر شبکه‌های فرا صوت به حداقل ممکن برسد. ولی چنانکه مشخص است این سازمان سلطه خود را بر شبکه‌های غیر تلویزیونی حفظ کرده است. حال این تسلط که شکل قانونی آن نظارت است، چه حد و مرزی دارد؟
در ابتدا باید گفت که شبکه‌های اینترنتی در دو دسته IPTV و VOD جای می‌گیرند. تفاوت این دو دسته به سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی مرتبط می‌شود که از آنها مجوز دریافت کرده‌اند. شرکت‌های IPTV مجوز خود را مستقیما از صدا و سیما دریافت کرده‌اند و این سازمان هم به طور مستقیم و کامل بر محتوای آنها نظارت دارد.
ولی شرکت‌های VOD مجوزشان را در ابتدا از وزارت ارشاد دریافت می‌کردند و حالا با شکل‌گیری سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر باید دومین مجوز را از سازمان تازه تاسیس دریافت کنند.
تعهداتی که شرکت‌های IPTV دادند
«محمد صراف» رئیس انجمن صنفی IPTV و VOD در گفتگو با دیجیاتو به اعطای مجوز IPTV توسط سازمان صدا و سیما برای 7 شرکت اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد:
«این سازمان به طور مستقیم بر محتوایی که روی سامانه‌های IPTV قرار می‌گیرد، نظارت دارد و محتوا درصورت تائید، بارگذاری می‌شود. این نظارت شامل برنامه‌های لایو هم می‌شود در واقع صدا و سیما همان نظارتی که بر محتوای خود دارد بر شرکت‌های IPTV هم دارد.»
از آنجائیکه شبکه آیو جزو شرکت‌های IPTV است و صدا و سیما بر محتوای آنها نظارت دارد، می‌توان حدس زد که این سازمان بر مجری برنامه هم نظارت خواهد داشت چراکه مجری هم بخشی از همان محتوا محسوب می‌شود.
صراف می‌گوید که این نظارت‌ها براساس قراردادی است که خود شرکت‌های IPTV بسته و تعهد داده‌اند: «در واقع آنها صدا و سیما را به عنوان ناظر خود پذیرفته‌اند، هرچند ممکن است سازمان در برخی موارد خیلی سختگیرانه عمل نکند. به علاوه آنها تعهدات مالی سنگینی هم به تلویزیون داده‌اند که باعث می‌شود که آنها طبق نظر صدا و سیما رفتار کنند.»
نظارت صدا و سیما بر شبکه‌های اینترنتی VOD کمتر است
شرکت‌های VOD نیز مجوز خود را از وزارت ارشاد دریافت کرده‌اند و به تازگی با تشکیل سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر، به نظر می‌رسد که باید مجوزهای این سازمان را هم دریافت کنند. به گفته رئیس انجمن صنفی IPTV و VOD ، رئیس سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر توسط صدا و سیما منصوب می‌شود. بنابراین صدا و سیما به طور غیر مستقیم بر شرکت‌های VOD نظارت دارد که سختگیرانه نیست.
در ابتدای اردیبهشت ماه کمیسیون فرهنگی مجلس مصوبه‌ای مطرح کرده بود مبنی بر اینکه صدا و سیما بر تمامی شرکت‌های صوت و تصویر فراگیر نظارت داشته باشد اما هنوز چارچوب‌های مدل‌های نظارتی مشخص نیست. صراف معتقد است ملاحظات سختگیرانه‌تری دارند اما در سازمان جدید قرار است مدل‌های نظارتی بر شرکت‌های VOD مبتنی بر نیازی که جامعه تعریف و مشخص شود:
«سعی بر این است تا نظارت ها سختگیرانه نباشد. مثلا پیشنهاد می‌شود اگر وزارت ارشاد مجوز فیلمی را داده است، سازمان صوت و تصویر فراگیر نیز این مجوز را قبول داشته باشد تا موازی کاری نشود. این درحالیست که ممکن است در شرکت‌های IPTV طبق نظر صدا و سیما برخی از فیلم‌هایی که قبلا پخش شده‌اند، با اصلاح بارگذاری شوند.»
