فیض-کاشانی-(-ره-)

وی از معاصرین شاه صفی (1038 - 1052) بوده است. همانگونه از نوشته های خود فیض بر میآید، ایشان مورد توجه شاهان صفوی بوده است و از سوی آنها به ماندن در دربار و همکاری با آنها فرا خوانده شده که فیض از پذیرفتن این امر، خود داری نموده است

ملا محسن فیض کاشانی (1007 -1091 ق) در خانواده ای عالم پرور به دنیا آمد، پدرش شاه مرتضی و جدّش شاه محمود از دانشمندان و عارفان مشهورکاشان بوده اند

محجة البیضاء از کتاب های اخلاقی ایشان و تهذیب کتاب اخلاقی احیاء علوم الدین غزالی است. وی تلاش کرده است کتاب را با همان ترتیب و با دیدگاه شیعی به نگارش درآورد و آنچه را در آن کتاب از باورهای اهل سنت و اهل تصوف و مغایر با مبانی شیعه بوده است، بپیراید

از آنجایی که اساس دولت صفویه بر تصوف بوده است، ولی با رسمی شدن تشیع، به مرور مذهب تشیع جای تصوف را گرفت و مذهب شیعه، مذهب رسمی مردم شد

افکار و اندیشه ها و اعتقاد های اخلاقی ـ تربیتی فیض در کتاب های المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، الحقایق فی اسرار الدین، زار السالک، منهاج النجاه و ضیاء القلب تبلور یافته است. اصلی ترین کتاب اخلاقی فیض المحجة البیضاء است.

فرهنگ عصر صفویه با تشیع گره خورده است. شاه اسماعیل، پایه گذار حکومت صفویه، همواره در تلاش برای تقویت و گسترش مذهب شیعه بوده و پس از شکل گیری حکومت، به این آرزو رسید و مذهب شیعه را مذهب رسمی کشور اعلام کرد.

حیات سیاسی فیض هم زمان با عصر صفویه و چهارتن از پادشاهان این سلسله بود که با شاه عباس اول آغاز می شود و تا شاه سلیمان ادامه می یابد

«محمد بن مرتضی مشهور به ملا محسن کاشانی، دانشمندی فاضل، ماهر، حکیم، متکلم، محدث، فقیه، محقق، شاعر، ادیب و از میان نویسندگان هم زمانش، از حُسن تألیف برخوردار بوده و دارای نوشته های فراوانی است».[1]

 د) کتاب های اخلاقی و عرفانی

از آنجایی که اساس دولت صفویه بر تصوف بوده است، ولی با رسمی شدن تشیع، به مرور مذهب تشیع جای تصوف را گرفت و مذهب شیعه، مذهب رسمی مردم شد